Федор Успенский - История Византийской империи. Становление

Savigny. Vermischte Schriften. II, 205 и след.; Mommsen. Syrisches Provinzialmass und Romischer Reichskadaster // B журнале «Hermes». Berlin, 1869. III, 429.

Vermischte Schriften. 70. Обращение Сидония к Майориану: «Geryones nos esse puta, monstruumque tributum. Hic capita, ut vivam, tu mihi tolle tria».

Ibid., 212–213. Моммсен (в «Hermes». III. 431) со всею решительностью стоит за идеальную гуфу: «Das iugum ist kein Flächenmass, sondern — die für die Grundsteuer verwendete Einheit einer zu 1000 Goldstücken abgeschätzten Bodenfläche, auf welche je nach den verschiedenen Bonitirungsclassen 5, 20, 40, 60 Jugera an Flächenraum entfielen».

Bruns und Sachau. Syrisch-Römisches Rechtsbuch. Leipzig, 1880; Sachau. Syrische Rechtsbucher. Berlin, 1907–1908. I, 11.

Первоначальный перевод и толкование этого места в издании Brunns und Sachau (§ 121. S. 37) подверглись некоторым дополнительным объяснениям в новом издании: Sachau. Syrische Rechtsbücher. S. 135.

Marquardt. Römische Staatsverwaltung. II. S. 237.

Подробности в моей статье: Следы писцовых книг в Византии//В ЖМНП. Янв. 1884.

Novella CLII (128). Р. 276.

‘Υπέρ εκάστου ίούγου, ή ίουλίων ή κεντουρίων — чтение второго термина весьма сомнительно.

Около 10 тыс. рублей.

Nov. XXI (17). P. 137.

Новелла дана на имя квестора священного двора Трибониана.

Nov. XXI. A. 535. P. 145: άπαν όσον απορον της επαρχίας εστί, τοϋτο ταϊς εκείνων κτήσεσιν επιθήσεις — это место допускает разные толкования. Очевидно, речь идет об επιβολή.

Zachariae a Lingenthal. Geschichte des griechisch-römischen Rechts. III. Aufl. S. 229 squ.

Выражения όµόκηνσα и όµόδουλα не могут считаться разъясненными. Nov. CLII. P. 279.

Панченко Б. А. О «Тайной истории» Прокопия. С. 140–143.

Zachariae. Op. cit. S. 232.

Общее значение вопроса оценено, между прочим, в статье г. Бороздина, помещенной в журнале «Гермес», № 4 и 5 за 1909 г.

Самое капитальное сочинение: Mitteis. Zur Geschichte der Erb-Pacht im Alterthum//Abhandl. Sächs. Ges. der Wissensch. XX. Leipzig, 1901; Pauly. Real-Ekcyclop. V, 2. S. 2514; Энциклопедич. словарь Брокгауз-Ефрон. Т. 80. Ст. 785.

Novella XV (7). P. 75.

Ibid. P. 85: ’Επϊ τούτοις έµφυτευτικήν συγγραφήν εις αυτόν γίνεσ9αι κατά το σχήµα…

Nov. CXLVIII (120). С. 246.

Ibid. С. 247: ’Επί τινι ποσότητε ταϋτα είς έµφύτευσιν διδόναι.

Gfrörer. Byzantinische Geschichten. II. S. 361–362.

Acta Sanctorum. Octobris. T. IV. Miracula.

§ 166: Ὀ των αυτών Σκλαβίνων εξαρχος, τουνοµα Χάτζων.

Acta SS. § 169; Tougard. § 46.

Acta SS., § 177; Tougard. § 52.

Acta SS., § 180; Tougard. § 35.

Acta SS. Oct. IV. § 185. P. 173; Tougard. § 65. P. 148.

Tougard. § 76.

Ibid. § 110.

Erben. Regesta. № 1; Migne. Patrol. Lat., LXXVII. Col. 1092: De Sclavorum gente, quae vobis valde imminet, affligor vehementer et conturbor; affigor in his, quae iam in vobis patior, conturbor quia per Istriae aditum iam Italiam intrare coeperunt.

Theophanes. Ed. de Boor. P. 300: ‘Ηράκλειος δε ό βασιλεύς ευ ρε παραλελυµένα τα της πολιτείας ‘Ρωµαίων πράγµατα’ την γαρ Εΰρώπην οι ’Αβαρες ήρήµωσαν και την ’Ασίαν οι Πέρσαι. — Общественный факт, что авары воевали вместе со славянами.

Pauli Diас. IV. 40: Hoc anno Sclavi Histriam interfectis multibus la-crimabiliter depraedati sunt.

Isidori Hispalensis episcopi Chronicon//Migne. Patr. Lat. LXXXIII. Col. 1056: Heraclius quintum agit imperil annum. Cuius initio Sclavi Graeciam Romanis tulerunt, Persae Syfiam et Aegyptum.

Land. Anecdota Syriaca, Thomas presbyter. Vol. I. Lugduni Bat. 1862. P. 115: Slavi Cretam ceterasque insulas invasere.

Pauli Diaconi. Hist. Longobard. IV. P. 44//Mon. Germ. Hist., Scriptores rerum Langob, et Ital., ed. Bethmann et Waitz. Hannov., 1878. P. 135: Venientes Sclavi cum multitudine navium non longe a civitate Seponto castra posuerunt.

В высшей степени пикантное место дают «Acta SS.», § 190: Τους θαλαττίους πλοτήρας τους επί παρακοµιδη καρπών εν τη βασιλευούσή άνιόντας πόλει πάµπολλους έκπορθήσαντες, από τε των νήσωγ και της στενής θαλάττης καί των επί το Πάριον και Προκόννησον τόπους καί αυτούς τους είς το τελωνεϊον άµα των πλοείµων αίχµαλωτίσαντες…

Sсhlumberger. Sigillographie de l’empire byzantin. P. 197–198.

Miracula. Lib. II. § 158.

Ibid.: ‘Ασπερ κατεσκεύασαν εκ µονοδένδρων γλυπτάς νήας, απείρους τον αριθµόν υπάρχουσας, κατά το προς θάλατταν κατεστρατοπέδευσαν µέρος… Ясно, что упомянутым в житии славянским племенам принадлежал морской берег в Македонии!

Tougard. § 86. Р. 166.

Ράλλη-Ποτλη. Σύνταγµα των θείων και ιερών κανόνων. V. С. 72.

Theoph. Chronogr. P. 561.

Echos d’Orient. E003 77. Juillet 1909; Vailhé. Projet d’alliance turcobyzantine au VI s.

Главным образом, Менандра.

С его именем сохранились сочинения о военном деле в Византии.

Finlay. History of Greece. I. 298.

Acta Sanct. Octobris. IV. P. 132.

Theophilacti Simocattae. Ed. Bonnae. P. 36.

Finlay. I. 298.

Theophanis. Chronogr. 251, 25: Αγοράσας σώµατα εθνικών κατέστησε στράτευµα είς οοµα ίδιον, άµφιάσας καί καθοπλίσας αυτούς χιλιάδας ιέ.

Theoph С. 267, 32: Ειρήνης δε βαθείας την ανατολή ν καταλαβούσης άβαρικός επί την Εΰρώπην έκύµαινε πόλεµος δια τούτο ό Μαυρίκιος τάς δυνάµεις από ανατολής επί την Θράκην µετήγαγεν.

Ibid., 233: Ευρόντες δε του τείχους του ’Αναστασικοΰ τόπους τινάς πεπτωκότας εκ των σεισµών, είσελθόντες ήχµαλώτευσαν…

Ibid.: ‘Ο βασιλεύς έδηµότευσε πολλούς και επεµψεν είς το µακρόν τείχος.

Ibid., 254, 5.

Ibid., 254, 6: ‘Ο δε βασιλεύς τα του παλατιού στρατεύµατα έξαγαγών της πόλεως και τους δήµους φυλάττειν τα µακρά τείχη έκέλευσεν.

Ibid., 279, 17.

Ibid., 279, 18–19.

Ibid., 278, 33: Φασί δε τίνες τον Μαυρίκιον ύπο9έσ&αι τω Κοµεντιόλω όπως το ρωµαϊκόν στράτευµα παραδώση πολέµοις δια τάς αταξίας αυτών.

Ibid., 280, 7.

Theoph. Ed. de Boor. P. 282–288.

Theophyl. Hist. VIII, 7. P. 327, 15.

Theophyl. VIII. 7. P. 327, 12: Και τους δηµάρχους είσκαλεσάµενος προς τα βασίλεια έπυνοάνετο των δηµοτεύοντων επί λεπτού τον αριθµόν.

Finlау. History of Greece 1,302; Burу. A History of later roman empire. 11,86.

Ed. de Boor. P. 280.

Theоph. 287, 7: Και επί άσπίδος τούτον (т. е. Фоку) ύψώυαντες εύφηµησαν εξαρχον.

Ibid. VI, 2. P. 243–244.

Chronicon paschale. P. 699: ’Αναφαίνονται πλοία ικανά κατά το στρογγυλοΰν καστέλλιν.

В Риме сохранился памятник царствования Фоки под именем колонны его имени.

Далее везде ЖМНТ (прим. ред.)

Далее везде ИРАИК (прим. ред.)