Алесь Жук - Зоркі над палігонам

Было нязвыкла цёмна і ціха на тэрыторыі часці. Не свяціўся ніводзін ліхтар, ні адна лямпачка ля пад'езда казармы, ніводнае акно. Здавалася, што тут ніколі і не было чалавечае душы.

Але калі падышоў да дзвярэй свае казармы, убачыў, што праз няшчыльна зачыненыя дзверы падае вузенькая палоска святла.

Карповіч узышоў на другі паверх. У пустым памяшканні нечакана гулка чуліся ягоныя крокі.

Дзверы ружпарка былі расчынены насцеж, у казарме не запраўлены ложкі.

Днявальны, які стаяў пры тумбачцы ў пустым памяшканні, далажыў:

— Таварыш лейтэнант! Рота выйшла па трывозе.

Карповіч нічога не адказаў, выбег на двор.

Цяпер добра было чуваць, як натужна, цяжка гулі ў парку маторы машын. I нельга разабрацца — ці гэта аўтамабілі, ці танкі: гукі зліваліся ў гудзенне, ад якога, здавалася, крышачку трымціць пад нагамі зямля. Зрэдку з гэтага аднастайнага гудзення вылучалася кароткае, адметнае пагрукванне гусеніц.

Карповіча кальнула трывога — што, калі машыны прыйшлі ў раён, дзе павінны забраць пяхоту, а ён спазняецца?

Палявая ўтаптаная дарога слаба бялелася ў цемры, і Карповіч часта спатыкаўся, ледзь не падаў.

Пакуль дабег да лесу, вочы крыху прывыклі да цемнаты. Скіраваў на сцяжынку, якую прыкмеціў, калі паказвалі раён пасадкі на машыны раней. Бег нахіліўшыся і закрыўшы твар сагнутаю ў локці рукою. Намокла ад расы куртка і штаны — і гэты холад быў прыемны разагрэтаму целу.

Як кончыўся гушчар, выбег на дарогу, прыпыніўся.

Чуліся ціхія галасы многіх людзей.

Карповіч перайшоў цераз дарогу, дастаў з сумкі ліхтарык, правёў променем па салдатах, якія размясціліся пад соснамі, і пачуў знаёмы голас Рыбачонка:

— Што, Міша, скончылася любоў? Ваяваць будзем.

Рыбачонак і тут не пераставаў жартаваць.

— Машыны яшчэ не падыходзілі?

— Рана яшчэ машынам быць.

Цяпер Карповіч ведаў, што яму трэба прайсці крыху наперад, там павінен быць ягоны батальён і ягоны ўзвод.

— Шчасліва, Федзя!

— Шчасліва, Міша!

Карповіч крыху аддыхаўся і супакоіўся. I чым бліжэй падыходзіў да салдат, не ведаў, што трэба будзе рабіць. Ён павінен узяць камандаванне ўзводам на сябе. Але як узяць і што загадваць?

Карповіч нават прыпыніўся, пастаяў крыху.

Яго не заўважылі ў цемені. Карповіч пазнаў грузінскі акцэнт свайго намкамузвода Самхарадзе:

— У камандзіра ўзвода пытацца трэба.

— Няёмка мне, Вано. Лейтэнант тады мяне адпусціў, а з-за гэтага сам вінаватым стаў. Сам ведаю, што нічога не дапамагу, але, здаецца, каб быў там, усё ж лепш было б...

— Трывога, Віця, нічога не зробіш.

— Сам разумею.

Карповіч пазнаў голас Прымака, але не зразумеў, пра што гавораць сержанты.

— Таварыш лейтэнант! Другі ўзвод па трывозе выйшаў у раён пасадкі на машыны. Асабовы склад, зброя — усё на месцы,— далажыў Самхарадзе.

Карповіч павітаўся з сержантамі.

— Што гэта вы тут такое рашаеце?

— А нічога... Усё нармальна,— збянтэжана адказаў Прымак за абодвух і пайшоў да свайго аддзялення.

— Ну што, Самхарадзе, зараз машыны падыдуць?

— Я праверыў усё, таварыш лейтэнант. Вось тут запісана, колькі зброі і астатняга ўсяго з намі.

— Што ж, тады будзем чакаць.

— Цяпер усё нармальна пойдзе. Сядзем і паедзем.

Карповіч з удзячнасцю падумаў, што з такім намкамузводам яму будзе лёгка на вучэннях.

У начной цішыні невыразна чуліся галасы. Высока, задумліва стаялі мокрыя ад расы яліны.

3 цемры, як падкрадваючыся, мякка вуркочучы маторам і свецячы зацемненымі фарамі, прайшоў камбатаўскі бронетранспарцёр. За бронетранспарцёрам набліжалася тугое ракатанне баявых машын.

— Камандзірам узводаў — да камандзіра роты! — праляцела па лесе, і Карповіч падаўся да першага ўзвода.

Капітан Раманаў пасвечваў ліхтарыкам. Побач з ім стаяў маўклівы, нізенькага росту, з крываватымі, як у кавалерыста, нагамі камандзір трэцяга ўзвода Калянчук і таўставаты, чырванатвары камандзір першага ўзвода Каласоў.

— Таварыш капітан! Другі ўзвод у поўным складзе выйшаў у раён пасадкі,— далажыў Карповіч.

— Зброю праверылі? Запісалі, колькі вынесена з сабою? Давайце мне звесткі.

— Праверыў.

Капітан Раманаў падаў руку, прывітаўся, запісаў на паперы названыя Карповічам лічбы.

Карповіч прывітаўся з Каленчуком і Каласовым. Ён не вельмі ведаў іх, пазнаёміўся толькі, як заходзіў яшчэ са збораў у размяшчэнне роты.

— Першая трывога ў цябе, Міша? Трымаць хвост пісталетам — самае галоўнае,— весела параіў Каласоў.

— Таварышы афіцэры! На вучэннях, я думаю, вы пазнаёміцеся і падружыцеся. А цяпер вазьміце карты. Знайшлі, дзе знаходзімся? Цяпер слухайце, якія склаліся абставіны. Наша падраздзяленне паднята па тры-возв і выйшла ў раён пасадкі на машыны з-за таго, што, згодна данясенню разведкі, заўважана вялікае наступленне праціўніка з захаду на ўсход. Зараз мы з вамі накіроўваемся ў раён збору, дзе папаўняемся асабовым складам, боепрыпасамі, рыхтуем тэхніку і чакаем загаду выступіць. Умовы, якія склаліся, давесці ўсім салдатам, так, каб кожны засвоіў сваю задачу. А цяпер наносьце на карту маршрут...

Трымаючы карту на сумцы, пры скупым святле ліхтарыкаў, накрэслілі на карце нітачкі маршруту.

Пагрукваючы гусеніцамі, з зацемненымі фарамі падышлі машыны. 3 пярэдняе саскочыў нампатэх:

— Таварыш капітан! Машыны ў поўнай баявой гатоўнасці.

— Добра, Вабіч. Пазнаёмся: наш камандзір другога ўзвода, лейтэнант Карповіч.

— Вельмі прыемна. Аляксей Вабіч, нампатэх роты.

Вабіч падаў руку і тэатральна пакланіўся Карповічу, нібыта паненцы.

— Так, Вабіч, канцэрт пасля паказваць будзеш... Таварышы афіцэры! Зараз правесці пасадку на машыны, праверыць сувязь і далажыць мне пра гатоўнасць рухацца наперад. Можаце ісці.

Карповіч подбегам кінуўся да ўзвода, які — Самхарадзе ведаў, што трэба рабіць,— быў пастроены. Коратка Карповіч паведаміў умовы, паставіў задачу на марш. Цяпер і следу не засталося ад ранейшае няўпэўненасці, цяпер ён ведаў, што і як трэба рабіць.

— Да машын! На месцы!

Праз некалькі хвілін стала ціха, не было відаць ніводнае душы. Як засыналі, ціха вуркаталі маторы, пагойдваліся высокія сталёвыя дубцы антэн.

Карповіч апусціўся на сваё камандзірскае месца.

У машыне пахла цёплым металам і крышку саляркаю, цьмяна гарэла адзінокая лямпачка падсветкі ў дэсантным аддзяленні.

Механік павярнуўся да Карповіча, усміхнуўся і падаў запасны танкашлем.

— Як машына, Зелянкоў? — па-гаспадарску запытаўся Карповіч.

— Зелянкоў, таварыш лейтэнант, на няспраўных машынах не ездзіць,— весела адказаў механік.

Карповіч зразумеў, што механіку весела ад таго, што наперадзе дарога, ён загадзя радуецца таму, як будзе імчаць на машыне.

Карповіч уключыў аўтамат настройкі, пачакаў, пакуль уключыцца зафіксаваная хваля.