Натиг Расулзаде - Ev

– Yəqin ki, acmısınız?– deyə soruşdu. Stolun arxasından qalxmadan başımı tərpətdim.

Rəis sözünə davam etdi:

– Yeni adam bizim üçün böyük hadisədir. Düzü, çaşıb- qalmışıq.

Başımı təsdiqedici tərzdə yellədim:

– Başa düşürəm.

Rəis razılaşmadı:

– Yox, tam anlaya bilməzsiniz. On dörd ildir mən bu stansiyanın rəisiyəm. On dörd il əvvəl ailəmlə buraya gəlmişəm. Məndən iki il sonra teleqrafçı gəlib. O, on iki ildə bizim stansiyada vaqondan düşdüyünü gördüyüm sonuncu adamıdır. Yerdə qalanlar bizdən əvvəl burada yaşayanlardır. Artıq bəziləri qocalıqdan, xəstəlikdən ölüb.Yaxınlıqda kiçik qəbiristanlıq da var.

Susdu, alnını ovuşdurdu, sanki nəyisə xatırlamağa çalışırdı. Yaranmış fasilədən istifadə edib oturmağı təklif etdim:

– Ayaqüstə qalmayın.

– Nə? Yox, yox. Hə, yadıma düşdü. Nə üçün gəldim? Yəqin başa düşmüsünüz ki, burada biz birgə yaşayırıq, bir növ kommuna şəklində, hərənin öz vəzifəsi var. Sizə təsərrüfatımızı göstərmək istəyirdim, ərzağı özümüz istehsal edirik. Nə isə, özünüz görəcəksiniz… İnəyimiz, toyuğumuz, bostanımız, meyvə bağımız var.– Sadaladığı şeylərə görə kişinin iftixar hissi keçirdiyi səsindən bəlli olurdu, o da hiss olunurdu ki, yenə də nəylərinsə adını çəkmək istərdi, amma gülünc görünməkdən ehtiyatlanırdı.-Hər şeyi yavaş-yavaş əldə etmişik, bəzi şeylər mənim gəlişimə qədər vardı. Ən yaşlı bizim indiki gözətçimizin atası idi. Çox yaşlanmışdı, cəmi üç il əvvəl vəfat edib, amma demək olar ki, ömrünün sonuna kimi vəzifəsini yerinə yetirib, asta-asta işləyirdi. Elə iş başında da öldü. Sonra nəvəsi,gözətçimizin oğlu öldü… Yəqin arvadı sizə danışıb. Bura onun otağıydı. Hə, belə. Nə deyəcəkdim? Hə, deməli, biz vəzifələri çoxdan bölüşdürmüşük və hərə öz işini görür. Sizə də iş tapılar. Başa düşürsünüz də, yaranmış şəraitdə işdən kənar qala bilməzsiniz. Kim bilir növbəti qatar hacan gələcək? Hələlik…

–Əlbəttə,– dedim. Hansı işdən desəniz, yapışmağa hazıram…

– Nə?– Rəis bir qədər inamsız soruşdu, hiss olundu ki, çiyinlərindən dağ düşdü. Yəqin ki, mənim üzüyola olduğuna o qədər də ümid etmirmiş, yeni adama ehtiyatla yanaşması təbiiydi. – Qərarınız məni sevindirdi-sadəlövhlüklə mızıldandı.– Başa düşürsünüz də, burada bizim üçün hər işlək əl qiymətlidir. Biz çox deyilik, amma iş-güc çoxdur, zorla çatdırırıq. Belə yaşayış, acından ölməmək üçün yalnız özünə güvənmək tamam başqa şeydir, elə deyilmi?– Şəhər deyil ki, hər şey hazır olsun,-deyib kişi yenidən susdu.

Rəisin davam etmək fikrində olmadığını görüb dilləndim.

– Aydındır. Bəlkə əyləşəsiniz?

O, səksənib fikirlərindən ayrıldı.

– Ah, yox! Gəldim sizi çağırım ki, bir az toqqanın altını bərkidəsiniz. Sonra isə istəsəniz, təsərrüfatımızla tanış olarsınız və sizə bir iş taparıq. Nə bacarırsınız?

Sual mənə o qədər qəribə gəldi ki, qulaqlarım cingildədi. Bu sual qatarın məni aldığı dünyaya məxsus deyildi. Bu sual oturduğum ələmli otaqda asılıb qalmayacaq qədər buraya aiddi… «Nə bacarırsınız?» deyə, soruşdu adam və sual ötüb keçmiş küləyin təsirilə hələ də yellənən budaq kimi qulağımda səslənməkdəydi. Xatırlamağa çalışdım, görüm hansı işi bacarıram ki, yerinə düşsün. «O» həyatımda (bu da maraqlı məqamdır, buraya gəlişimlə mənim, yəqin ki, elə onların da həyatımız xətlə iki- bu Şəhərciyə varid olmamışdan əvvəlki və bu stansiyaya düşdüyümüz-dövrə bölünmüşdür) məşğul olduğum cızmaqaraçılıq kimi boş-boş iş burada keçməz, əhalisi çox olan böyük şəhərlərdə çızmaqaraçılıqla çörək pulu qazanan olar, burada əsl işdən yapışmaq lazımdır. Əsl. Mən nə bacarıram?

– Az-maz massaj və iynəterapiya ilə məşğul oluram. Ağrıları, yorğunluğu, yuxusuzluğu götürürəm.

– Pis deyil?-deyib rəis intizarla mənə baxdı.Yəni, daha nə bilirsən?

– Lap əvvəllər inşaatda işləmişəm, iribloklu evlər üçün panel hazırlayırdım.

– Bu iş çətin bizə gərək olsun.

– Hə,-uzaq keçmişimi xatırladım- məncə, bu iş yarayar: ağaclara qulluq etməyi çox sevirəm. Uşaq olanda bağımızda atam öyrətmişdi. Meyvə ağaclarımız, qızılgül kollarımız vardı. Öhdəsindən gəlirdim.

– Yaxşıdır, bu, işə yarayar, düzdür, bağbanımız gözətçidir, amma sən ona kömək edə bilərsən. Olar?

–Əlbəttə, məmnuniyyətlə,-deyə cavab verdim.

– Danışdıq.

– Mən torpağı şumlayıb yumşalda, əkin üçün qaza bilərəm.

Rəis gülümsəyib dedi:

– Başa düşdüm.

– Bir az dülgərlik də etmişəm. Bu, çoxdan olub, amma lazım gəlsə yadıma sala bilərəm.

– Yaxşı. Aşağıya enək. Indi gün-günortadı, gündüzlər bizdə heç kim dincəlmir, yalnız gecələr. Indi gəlsəniz də, sizə istisna edə bilmərik.

– Oldu, – dedim. -Onsuz da istirahət etmək fikrim yoxdu.

Otaqdan çıxdıq, qapı nə içəridən, nə də bayırdan bağlanmırdı. Ensiz, cırıltılı pilləkəndən (ta alışana qədər burada hər şey adama dar və cırıltılı gəlir, otaqlar vaqon kimi dar, dəhlizlər dar, eyni vaxtda iki adam keçə bilməz, hətta salon da uzunsovdu, döşəmələr cırıldayırdı, böyük, lakin ensiz soba tavana çatırdı, köhnə parovozların tenderinə bənzəyirdi) enib salona düşdüm.

– Hə, bax, daha bir şey,-dedim, qeyri – şüuri olaraq cəmiyyətin hüzurunda üzə çıxarılmalı şeyi axıra saxlamışdım, artıq salonda cəmiyyətin qarşısındaydıq.-Moment,-deyib əlimi rəisin çiyninə saldım və ucu görünməyən qırmızı lenti çəkdim,-Hop!-bu dəfə onun qulağının ardından qızıl sikkə çıxarıb nümayiş etdirdim.

– O!-Stansiya rəisi heyrətlə səsləndi: – qızıl sikkə.

Mən ovcumu açıb heyrətdən nəfəsini çəkməyən tamaşaçılarıma kiçik sarı sikkəni göstərdim.

Stansiya rəisi əlini qızıla uzadıb dedi:

–Çoxdandır pula əlim dəyməyib. Onu mənim qulağımdan çıxardınız?

– Buna bənzər bir şey-deyə dəqiq cavabdan yayındım.

– Demək, bu mənimdi?-Rəis sadəlöhvcəsinə maraqlandı.

– Yox,-dedim-Bu mənimdir. Mən sizə sadəcə fokus göstərdim.

– Fokus?

– Bəli. Bu, fokusdur, – izah etməyə başladım, – əlin cəldliyi, başa düşürsünüz?

– O qədər də yox,-rəis etiraz etdi-Demək pul mənim deyil?

– Ata,-rəisin qızı söhbətə qarışdı,-bu fokusdur, sirkdə göstərirlər ha, yadına düşür?

– O qədər də yox,– az-maz. Fokus,– fikirli-fikirli təkrar edib könülsüz halda sikkəni özümə qaytardı.

– Imkan olduqda əlinizin cəldliyini bizə göstərə bilərsinizmi? – Rəisin qızı bir az nazlana-nazlana soruşdu. – Belə gözəl şeyləri çoxdan yadırğamışıq.

–Əlbəttə, məmnuniyyətlə,-dedim.

Hamı buradaydı, stansiyanın rəisi təkrar bizi bir-birimizə təqdim etdi- Onlar ağızlarını açıb yenə mənə ekzotik möcüzə, qeyri-adi məxluq kimi tamaşa edirdilər. Görünür, mən buradakı çox şeyi dərk edə bilmədiyim kimi, onların da ağlı kəsmir ki, onların stansiyasında insan necə qatardan düşə, çağırılmamış qonaq kimi həyatlarına müdaxilə edə bilər. Belə başa düşdüm ki, stansiya rəisi huşsuzluğundan yenidən bizi tanış edir, amma heç kim onun sözünü kəsib tanışlıq mərasiminin keçirildiyini söyləmədi.

Mən də dinməzcə təkrar əlləri sıxdım. Heyrətli baxışlar, təbəssümdən işarə olmayan üzlər, quru əlsıxmalar. Hər şey birinci dəfə olduğu kimiydi. Azacıq yumşaqlıq hiss olunurdu, vəziyyət müəyyən çalar almışdı, görünür, mən otağımda oturduğum az vaxt ərzində sakinlərin şəraiti müzakirə etmək və baş vermiş fakta uyğunlaşmaq imkanları olmuşdur. Maraqlıdır ki, stansiya rəisi bizi eynən əvvəlki kimi, bir ad belə çəkmədən tanış etdi, fikirləşmək olardı ki, böyük dünyadan təcrid olunub buraya yerləşdikləri uzun illər ərzində insanlar adlarını itirmişdilər.

– Bu bizim gözətçidir, bu teleqrafçı, bu, mənim qızımdır, bu, gözətçinin arvadı,-rəis sadaladı,-bu, bufetçidir, bu, mənim arvadımdır, xahiş edirəm, tanış olun, bu isə sərnişindir, səhvən bizim stansiyada düşüb, təsadüfi sərnişin deyə bilərik,-məni də təqdim edərkən əvvəlki təqdimat tərzindən az da olsa, sarpmadı, bir az şübhələnməyə başladım, yəni doğrudanmı hər fürsətdə nümayiş etdirməyə çalışdığı kimi huşsuzdür.

Beləliklə, biz bir kəlmə söz söyləmədən, bir səs belə çıxarmadan təkrar tanış olduq. Mənə elə gəldi ki, başqalarından fərqli olaraq rəisin qızı qəribə baxdı və əlimi əvvəlki əlsıxmalardan fərqli sıxdı, bir neçə saniyə artıq saxladı. Bunu yeni adamla tanışlığın doğurduğu təəssüratın ayağına yazıb önəm vermədim. Sonralar bəziləri AT kimi (adlarını axıradək bilmədim) bir, ya iki hərflə işarələndi, amma hələ onların arasında yaşamalıydım.Rəis, «buyurun deyib, ensiz qapını göstərdi, qapı ön platformadan çox ensiz arxa platformaya açılırdı və biz təsərrüfata baxmaq, mənə müvafiq iş tapmaq üçün çıxdıq. Məni yedirmək yəqin ki, yaddan çıxmışdı, özüm də xatırlatmaq istəmirdim, keçirdiyim sarsıntıdan aclıq hiss etmirdim. Çıxdığımız arxa platforma cəmi bir – iki addımlıqdı, yerdən haradasa bir metr hündürlükdəydi. Platformadan aşağıya atıldım və gözişlədikcə uzanan çölə baxdım, – artıq neçənci dəfəydi – heyrətləndim, platformanın ucundakı dörd əyri pilləkənlə aşağı enən stansiya rəisi yaxınlaşıb heç bir şey ifadə etməyən nəzərlərlə mənə baxdı.

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.