Валерий Михайлов - Чон гыч лекше. Почеламут-влак

Кас поро, ÿдыр-влак! Шогеда?
Кузе кая шке илышда?
Ну кеч иктаж-кö пелештеда?
Вет ужын омыл мый тендам.

Пашаште тыршеда? Океда?
А можыч, те шÿлалтеда?
Могай пашашке те пуренда?
Могай олаште океда?

Мылам вет латиндеше веле,
Тунемашат пураш лиеш,
Салтак эртен, эртен и теле,
Кӧ ынде мыйым вашлиеш?

Айда, каена тул воктеке,
Изиш шинчена ырыкталт,
Вара куржам йолташ-влак деке,
Каена клубыш чыланат.

Тушан ик ÿдырым мунем мый,
Ту денак таче куштынем.
Пешак шыҥен пура. Лушкемым,
А ынде мӧҥгӧ ужатем.

Молан тый ÿдыр ончыштат?
Шинчатлан от ÿшане?!
Мыняр жапшат эртен, ужат?
А рвезыже могае!

Монден вет отыл капкылжым:
Кугу, чатка да поро,
А таче вестÿкемын толын,
Тыгайым тудым ужын отыл.

Эрла уже вет пургыж тылзе,
Жап тыште вашкыде эрта.
Мӧҥгеш вашкем, ужнем ялемым,
Лӱйкалыме йӱк пич шокта.

А мый ужнем шке ÿдыремым,
Чонем ӱжеш, каяш кӱшта,
Ну куш вашкаш, вет ӱмыремым
Илаш перна ты верыштат.

Но тиде ÿдыр пеш келшалын,
Кеч ик шинча дене ужаш…
Да мӱндыр корнышко логалын,
Пеш неле ончыко ончаш.

Шонем эре, кузе кастене,
Кеҥеж кастене ӧндален.
Ончен ужар шинчаже дене,
Да чонышко тугак пурен.

Нимом каласыде нигӧлан,
Теркем миен пурем, шыпак,
Тек йывыртат миен шумемлан,
Ик ий эртен – чонан салтак.

Иктаж кастене родо дене,
Олаш пеледышлан каен,
Поген букетым роза дене,
Мӧҥгеш толына савырнен.

Возем тыге, а шке шонем:
Вуча, уке ты ӱдыремже,
Ала ту вес пелен уже?
Шӱмем пыртка. Чонем шемемше…

Кунам ужам, чот ӧндалем,
Шижеш шӱмем йӧратымашым,
Уке гын, лоч шелеш кӧргем,
Шинча йӧра, чон пытаралтын…

Огына лий пырля ӱмыр мучко,
Но улат лишыл эн, пиалем,
Кеч модеш илыш ден ия шучко,
Утарет эре тыяк, суксем.

Кеч тӧрзаште йӱреш йӱр ведра гыч,
Кеч поран пире гай урмыжеш,
Ошкылам тыйын дек курымла гоч,
Кучалтам воктенет, ӱмылеш.

Ала колат, йӧратымем…
От кол гынат, ну мо… Йӧра!
Ах, пеш келшен йошкар тӱрвет,
У илышемын – ӱжара!

Мылам улат тый ӱжара!
Шинчет гынат, уке гынат,
Кава умбалне ояра,
Вашталт кая кумылемат.

Йокрокланем, ужде, тачат,
Монден ом керт мотор сынет,
Возаш шонем эре тылат
Тура письмам, кеч умылет:

Молан улам тыгай окмак,
Кузе модеш уш дене вӱр,
Шеҥгелне нӧлталтеш пурак,
Йӱла лӱмем, кеч кугу йӱр.

Лӱмем почеш кӱвар-влакат
Йӱлат! Йӱлат, волгалтарен
Кумда тӱням: мылам, тылат!
Шинчаштына куан сескем!

Умыленам!
Эртен ту жап, кунам лийнат воктенем,
Ӧпкеленам да ӧпкелем мый шкемым йӱд-кастене!
Да эскерем: могайрак велыш ты илышет вашталтеш,
Кунам гынат шыма ӱпет шӱргем ласкан логалеш…

Ах, пеш келша!
Колташ парня кокла гыч сар ӱпетым,
А ончалат гын: ушем йомеш, йӱкем йомеш, да шке мый,
Возем йӱд вошт тылат мый шокшо корно-влакым,
Мален колтем, возеш йӱдеш вуем ӱстел ӱмбаке…

Омеш толат?
Вучем, шонем, мом каласаш вашлийме годым,
Шӱм юлгыжеш, уэш тодам мый эҥыремышвотым,
Кодмем огеш шу шкетын пырдыж-влак коклаште,
Йӱлем ош тул гае, кузе йӱла чашка коҥгаште.

Могай кугу кумыл, айдемым вучашлан,
Кӱлеш мыланна, да пеш чот йӧраташ!
Шочеш шӱм лоҥгаште ош вий, да куатле
Сынан еш кушкеш, чеверга, тӱзлана!

Кучен кидым кидыш, ик ошкылым ончык —
Ты тат тыланда пешак шерге лийшаш!
Вет ынде те еш! Перегаш виян лийын,
Келшен, умылен, чон илаш тылана!

Кушко, пиалем, сай кумылетше йомын?
Шыргыжал мылам, кеч ик гана, йодам…
Мӱндырнӧ ялет. Кертам тый декет толын!
Ик ончалтышет, ик мут сита мылам.

А эрла толам гын, вашлият ли мыйым?
Кеч ик кече каналте, кудалтен пашам.
Кеч ик кече полшем, куаным талын йӱын,
Мый, тылат чыла пуэн, йомам, ок код кыша!

Мӱндыр мландыште,
Кугу олаште
Уло палыме —
Ӱдыр пагалыме,

Шӱдыр гай мылам,
Колтылеш ӱмам,
Ах, молан вара
Чот шыҥен пура,

Йӱлата шӱмем,
Йомдарен вуем,
Тудым вел вучем,
Эркын йӱд шуэш,

Монденам чыла,
Чон гына йӱла,
Адакат онлайн,
Эх, кунам гын май…

Улат шӱмыштем да коштат ала кушто,
Пӧрдеш йылмыштемже лӱмет
Малат чыла калык, тушта тылзе туштым,
Манат мыланем вашмутет?

Пера йӱр тӧрзашке, чӱча вӱд торашке,
Кунам гына тудо пыта?
Мардеж наҥгая тек ушем пыл лоҥгашке,
Кавам пыл деч чышт эрыкта.

Лектам мый уремыш, йолга кӱшнӧ емыж,
Кузе тудым кӱрлын налаш?
Сита ойгыраш, вий поген, ыште эмым,
Шӱмет садешак тыплана.

Ушен пӱрымаш когыньнам ик сай кечын,
Тунамже мом мый шоненам?
Келшен мыланем ик кастен мотор ӱдыр,
Мыят тудылан келшенам.

Шинчаже чевер, ончен темын мый ом керт,
Молан пеш шагал пагытна?

Тек кече онча эн яндар шинчашкет,
Тек лум кечыйол дене модын лойга,
Мыняр уло кумыл, нӧлталт кайже тек,
Ончал, кузе кӱшнӧ кава ояра.

Ший, ошо да шеме тӱс-влак ден пӱртӱс
Модеш йывыртен, йӱштӧ теле толеш,
Вола эркын пырче, лум пырче пыл гыч,
Шулаш шокшо верым копаштет муеш.

Шӱргет ваштареш шогалам, шыргыжал,
Пытартыш ужмаш деч жап шуко эртен,
Шарнет? Нигунам, иканат ит мондал,
Да пале: чонет мылам пешак келшен.

Ӱдырем, воктекем тол!
Мый ом пур! Туге вет, шол?
Кумылем куандаре,