Чингиз Айтматов - Буранны паўстанак (на белорусском языке)
- Название:Буранны паўстанак (на белорусском языке)
- Автор:
- Жанр:
- Издательство:неизвестно
- Год:неизвестен
- ISBN:нет данных
- Рейтинг:
- Избранное:Добавить в избранное
-
Отзывы:
-
Ваша оценка:
Чингиз Айтматов - Буранны паўстанак (на белорусском языке) краткое содержание
Буранны паўстанак (на белорусском языке) - читать онлайн бесплатно полную версию (весь текст целиком)
Интервал:
Закладка:
Сонца паднялося ўжо на макаўку, наставаў полудзень. Да могiльнiка Ана-Бейiт заставалася не так многа...
VIII
I ўсё-ткi канец пяцьдзесят другога года, дакладней, уся восень i зiма, што насталi, праўда, са спазненнем, але без вiхураў, былi, бадай, найлепшымi днямi для тадышняй жменькi жыхароў Баранлы-Бураннага. Едыгей часта потым сумаваў па тых днях.
Казангап, патрыярх баранлiнцаў, прытым вельмi тактоўны, бо без прычыны не лез не ў свае справы, тады быў яшчэ ў самай сiле i пры найлепшым здароўi. Ягоны Сабiтжан ужо вучыўся ў кумбельскiм iнтэрнаце. Сям'я Кутыбаевых на той час грунтоўна асела ў саразеках. На зiму ўцяплiлi барак, бульбы назапасiлi, валёнкi для Зарыпы i хлапчукоў набылi, мукi цэлы мех прывезлi з Кумбеля, сам Едыгей прывёз яе на памажнелым ужо Каранары. Абуталiп i справу сваю рабiў, i вольны свой час па-ранейшаму бавiў з малымi, а начамi старанна пiсаў.
Былi яшчэ дзве-тры сям'i станцыйных рабочых, але, папраўдзе, часовых людзей на раз'ездзе. Тадышнi начальнiк раз'езда Абiлаў таксама здаваўся неблагiм чалавекам. Нiхто з баранлiнцаў не хварэў. Служба ладзiлася. Дзецi раслi.
Надвор'е стаяла цудоўнае для саразекаў - зрудзелая, бы хлебная скарынка, восень! А потым зiма падахвоцiлася. Снег лёг адразу. I гэтак жа цудоўна, толькi бела-бела, стала ўсё наўкруг. I ў той вялiкай белай маўклiвасцi чорнай нiткай наструнiлася чыгунка, а па ёй, як заўсёды, iшлi i iшлi цягнiкi. I збоч гэтага няспыннага руху, сярод снегавых узгоркаў, тулiўся маленькi пасёлачак раз'езд Баранлы-Буранны. Колькi дамкоў i ўсё астатняе... Праезджыя калi-нiкалi безуважна спынялi позiрк на тых мясцiнах, i тады здаралася, прачыналася ў сэрцах iхнiх мiжвольная шкадоба да невядомых жыхароў мясцiн тых...
Але дарэмнай была тая мiжвольная шкадоба. Баранлiнцы перажывалi харошы год, калi не лiчыць пякельнага лета, але ж тое ўсё мiнулася. Ды i наогул жыццё паўсюль наладжвалася пасля вайны. Пад Новы год зноў чакалi знiжэння цэн на прадукты i прамтавары, i хоць у крамах яшчэ i не ўсяго хапала, але ўсё-ткi з кожным годам лепшала...
Звычайна Новаму году баранлiнцы не надавалi асаблiвага значэння, не чакалi з асаблiвым пачуццём тыя дванаццаць начных гадзiн. Служба на раз'ездзе павiнна была iсцi сваiм парадкам, не лiчачыся з тым, дзе i калi настане Новы год. Ды i па гаспадарцы зiмой клопатаў хапала. У печы трэба палiць, за скацiнай патрэбны нагляд i на выпасе i ў загонах. Нацягаецца чалавек за дзень, яму б толькi да сну таго дарвацца.
Так i мiналiся гады адзiн за адным...
А пярэдадзень пяцьдзесят трэцяга на Баранлы-Буранным быў сапраўдным святам. Пра свята паклапацiлася, вядома, сям'я Кутыбаевых. Урэшце, i Едыгея забраў той святочны клопат. Пачалося ўсё з таго, што Кутыбаевым захацелася агораць дзецям ёлку. А дзе ўзяць ёлку ў саразеках, прасцей знайсцi яйка якога-небудзь дыназаўра. Гэта Елiзараў гаварыў пра тыя яйкi. Нiбы камянi тыя яйкi, кожнае ўвелькi з кавун. Ён iх i знайшоў. Знаходку адвезлi ў алма-ацiнскi музей. Пра тое i ў газетах пiсалi.
Давялося Кутыбаеву ехаць маразамi ў Кумбель i там дабiцца ў станцыйным мясцкоме, каб адну з пяцi ёлак, што прыслалi на ўсю вялiкую станцыю, усё ж аддалi ў Баранлы-Буранны. З таго ўсё i пачалося.
Едыгей стаяў якраз ля склада, браў у начальнiка раз'езда новыя рукавiцы для работы, калi, рыплiва тармозячы, спынiўся на першым пуцi пабраны ранiшнiм iнеем таварняк. Доўгi састаў, спрэс запламбiраваныя чатырохвосныя вагоны. З адкрытай пляцоўкi апошняга вагона, з цяжкасцю перастаўляючы адубелыя ногi ў каляных ботах, спусцiўся на зямлю Абуталiп. Кандуктар саставу, што суправаджаў цягнiк, у вялiзным кажусе, у завязанай пад бараду зiмовай шапцы, няўклюдна соўгаючыся па пляцоўцы, пачаў падаваць яму нешта гламаздаватае i, мусiць, нецяжкае. Ёлка, здагадаўся Едыгей i здзiвiўся надта.
- Гэй, Едыгей! Буранны! Хадзi сюды, памажы чалавеку! - гукнуў яму кандуктар, навiсаючы аграмадным целам над прыступкамi вагона.
Едыгей заспяшаўся, i калi падышоў, збаяўся за Абуталiпа. Белы да брывей, увесь аблеплены снегам, здранцвеў Абуталiп так, што вуснамi пашавялiць не мог. А побач ёлка, гэтае калючае дрэўца, праз якое Абуталiп ледзь не патрапiў на той свет.
- Як гэта людзi ў вас ездзяць! - хрыплаватым голасам сказаў кандуктар. Хiба можна? Усю душу холад выцiсне.
Ледзь варушачы вуснамi, Абуталiп сказаў прабачлiва:
- Прабачце, так выйшла. Я зараз сагрэюся. Тут недалёка.
- Я ж яму казаў, - звяртаючыся да Едыгея, бурчаў кандуктар. - Я ў кажусе, а пад кажухом цёплае адзенне, у валёнках, у шапцы, i то, пакуль здам перагон, вочы на лоб лезуць. А ён... Хiба так можна?
Едыгею было нiякавата:
- Добра навука, Трахiм! Едзь сабе. Добрай табе дарогi!
Ён падхапiў ёлку. Яна была халодная, невялiкая, увелькi з чалавекам. Тхнула ад ёлкi зiмовым лясным духам. Сэрца ёкнула - успомнiлiся франтавыя лясы. Там такога ельнiку было процьма. Танкамi валiлi, снарадамi карчавалi. Але ж не думалася, што калi-небудзь дарагiм падасца гэты пах.
- Хадзем, - сказаў Едыгей i зiрнуў на Абуталiпа, ускiдваючы ёлку на плячо.
На апалым ад холаду, з застылымi слязьмi на шчоках шэрым твары Абуталiпа ззялi з-пад белых брывей жвавыя, радасныя, урачыстыя вочы. Едыгею раптам зрабiлася страшна: цi ацэняць дзецi бацькоўскую адданасць? Бо ў жыццi спрэс i заўжды бывае зусiм наадварот. Замест удзячнасцi - абыякавасць, а то i нянавiсць. "Беражы бог ад такога. Хопiць яму i iншага гора", - падумаў Едыгей.
Першы ўбачыў ёлку старэйшы з Кутыбаевых - Давул. Ён радасна закрычаў i праслiзнуўся ў барачныя дзверы. Адтуль выскачылi лёгка апранутыя Зарыпа i Эрмек.
- Ёлка, ёлка! Глядзi, якая ёлка! - радаваўся Давул, дурэючы ля ёлкi i смеючыся.
Зарыпа была ўзрадавана не меней:
- Ты ўсё-ткi здабыў яе! Якi малайчына!
А Эрмек, выяўляецца, нiколi яшчэ не бачыў ёлкi. Ён так i ўталопiўся вачамi ў яе.
- Мама, гэта ёлка, ёлка? Яна будзе жыць у нас?
- Зарыпа, - сказаў Едыгей, - паглядзi на мужа. Давай хутчэй адаграваць яго. Боты найперш трэба зняць.
Боты зрабiлiся калянымi. Абуталiп моршчыўся, сцiснуўшы зубы, стагнаў, калi з яго каторы раз спрабавалi сцягнуць боты. Дзецi шчыравалi асаблiва. То так, то гэтак хапалiся яны кволымi рукамi за тыя цяжкiя каляныя боты, што нiбы прымерзлi да ног.
- Дзятва, не замiнайце, дзецi, дайце я сама! - адганяла iх мацi. Але Едыгей на тое цiха сказаў:
- Не чапай iх, Зарыпа. Няхай, няхай iм усцешна будзе. Ён душой сваёй адчуў, што для Абуталiпа найвялiкшая радасць - дзiцячая ўцеха. Асаблiва расчулiў малодшы. Эрмек чамусьцi называў бацьку папiкам. I нiхто яго не папраўляў, усе пагадзiлiся з ягонай выдумкай.
- Папiка! Папiка! - радасна мiтусiўся ён, расчырванеўшыся ад марных намаганняў. Ягоныя валосiкi аж сталi стырчма, вочкi прагавiта гарэлi, а сам ён быў такi сур'ёзны, што мiжволi хацелася засмяяцца.
Трэба было неяк малым памагчы.
- Ану, хлопцы, сядайце за мной. Будзем як цягнiк - адзiн аднаго цягнуць. Давул, ты трымайся за мяне, а ты, Эрмек, хапайся за Давула.
Читать дальшеИнтервал:
Закладка: