Андрэ Моруа - Прылiў (на белорусском языке)

- Якая ў вас аб iм думка? Вам, пiсьменнiку, ён павiнен падабацца. Мы яго вельмi цэнiм. У мужа ён з языка не сыходзiць... А мне, хто жыве тут, як у ссылцы, ён прыносiць каплю свецкасцi i французскага паветра. Пры зручным выпадку вы папрасiце яго пачытаць вершы... Гэта - жывая анталогiя.

- О, цiкава будзе паслухаць у палёце.

- Не, прапелер усё заглушыць.

Гадзiне а дзесятай увечары губернатар i падпалкоўнiк далучылiся да нас, але ненадоўга, таму што адлёт быў назначаны на чатыры гадзiны ранiцы, калi спадае спякота.

Мяне разбудзiў слуга негр. Надвор'е не прадвяшчала нiчога добрага. Дзьмуў моцны заходнi вецер. За сваё жыццё я правёў у палёце не адну тысячу гадзiн i саджуся ў самалёт без страху. Аднак я вельмi не люблю гэтых падарожжаў над джунглямi, дзе немагчыма прызямлiцца, альбо, калi цудам i сядзеш на якой-небудзь прагалiне, мала шансаў, што цябе знойдуць i падбяруць. Я спусцiўся паснедаць i ўбачыў за сталом Дзюга.

- Метэазводка дрэнная, - заклапочана паведамiў ён. - Пiлот прапануе адкласцi падарожжа, але начальнiк i слухаць не хоча, гаворыць, што яму ў дарозе шанцуе i, апроч таго, метэаролагi заўсёды памыляюцца.

- Будзем спадзявацца, - сказаў я. - Сёння вечарам я павiнен зрабiць даклад у Батоцы. Iншага спосабу дабрацца туды ў мяне няма.

- Мне то можна быць храбрым, - пажартаваў Дзюга. - Мне ляцець не трэба. Але я трымаюся думкi начальнiка... Катастрофы, прадугледжаныя зараней, не адбываюцца.

Праз некалькi хвiлiн з'явiлiся губернатар i яго жонка. Ён быў у белым мундзiры з ордэнскай планкай.

Мадам Бусар, элегантная, у спартыўным плаццi, хутчэй нагадвала дачку свайго мужа. Яна яшчэ не вызвалiлася ад дрымоты i гаварыла мала. На лётнай пляцоўцы (вялiзная прагалiна, выцерабленая ў лесе) мы знайшлi падпалкоўнiка з зухаватай iронiяй ён углядаўся ў навальнiчнае неба.

- Вы помнiце, - спытаў ён у мяне, - паветраныя ямы ў гарах, апiсаныя Сэнт-Экзюперы? Паветраныя ямы ў джунглях - значна горшыя. Пераканаецеся самi. Падрыхтуйцеся да танцаў. - I, звярнуўшыся да мадам Бусар, дадаў: - Вам трэба застацца тут, мадам.

- Аб гэтым не можа быць i гаворкi, - рашуча заявiла яна. - Я застануся, калi ўсе застануцца; я палячу, калi ўсе паляцяць.

Пiлот аддаў чэсць губернатару i адышоў разам з iм ад нашай групы. Я здагадаўся, што ён раiць адкласцi вылет i сустрэў супрацiўленне. Праз хвiлiну губернатар вярнуўся да нас i суха распарадзiўся:

- На пасадку!

Праз некалькi хвiлiн мы ўжо ляцелi над морам дрэў, i шум прапелераў спынiў усякiя размовы. Лес дрыжаў i гайдаўся ад удараў ветру, як конская грыва. Мадам Бусар заплюшчыла вочы. Я разгарнуў кнiгу, але хутка штуршкi i падскокi самалёта сталi такiмi частымi, што чытаць было немагчыма. Мы ляцелi над джунглямi на вышынi ў тысячу метраў сярод чорных хмар пад пралiўным дажджом. Было душна i горача. Час ад часу самалёт падаў, як у калодзеж, i, дасягнуўшы шчыльнейшых слаёў паветра, удараўся з такой сiлай, што здавалася, адарвуцца крылы.

Я не буду вам апiсваць гэтага кашмарнага падарожжа. Уявiце сабе ўраган, якi ўвесь час узмацняўся, уздыблены самалёт, бледны твар i тужлiвыя позiркi пiлота, якiя ён зрэдку кiдаў на нас. Губернатар сядзеў спакойна; яго жонка не расплюшчвала вачэй. Так прайшло больш за гадзiну.

Раптам падпалкоўнiк узяў мяне за руку i падштурхнуў да iлюмiнатара.

- Глядзiце! - крыкнуў ён мне на вуха, - мора наступае. Прылiў! Дэльты ўжо не вiдаць...

Тое, што я ўбачыў, было сапраўды незвычайным. На тым месцы, дзе знiкала чорная маса дрэў, разлiвалася мора, бяскрайняе мора жоўтага колеру. Раз'юшаны вецер штурмаваў джунглi, i стваралася ўражанне, што яны часткова затоплены. Ад пляжа не засталося i следу. Пiлот чыркануў алоўкам некалькi слоў i, павярнуўшыся напалову, падаў паперку падпалкоўнiку, а той паказаў яе мне.

Нiякiх арыенцiраў. Не чую радыёсiгналаў. Не ведаю, дзе прызямлiцца.

Падпалкоўнiк падняўся i, хiстаючыся, чапляючыся за крэслы, панёс запiску губернатару.

- Цi хопiць гаручага, каб вярнуцца назад? - запытаў той.

Падпалкоўнiк перадаў пытанне i прынёс адказ.

- Не хопiць, - вымавiў ён спакойна.

- У такiм разе няхай ён спускаецца нiжэй i шукае незатоплены астравок. Гэта наш адзiны шанс. - I да жонкi, якая расплюшчыла вочы: - Не палохайся, Жызэль. Гэта прылiў. Мы дзе-небудзь прызямлiмся, перачакаем буру, i нас знойдуць.

Жахлiвае паведамленне яна выслухала без эмоцый, з дзiвоснай вытрымкай. Самалёт ляцеў зусiм нiзка. Я выразна бачыў вялiзныя жоўтыя хвалi i ў змрочным святле сагнутыя ветрам дрэвы. Пiлот трымаўся мяжы мiж лесам i морам, шукаючы прагалiны альбо палоскi пляжа. Я маўчаў, упэўнены, што гiбель наша непазбежная.

"I чаго панесла мяне сюды? - думаў я. - Сам сабе выбраў катаргу! Выступаць перад дзвюма-трыма сотнямi раўнадушных слухачоў?.. Дурное, нiкчэмнае падарожжа!.. Але што зробiш! Смерцi сваёй не мiнеш. Калi не тут, мяне мог бы раздушыць грузавiк у ваколiцах Парыжа, даканаць якi-небудзь мiкроб альбо выпадковая куля... Хутка ўбачым".

Не падумайце, што я хвалюся, выстаўляючы сябе цярплiўцам. Проста, як i ўсякi чалавек, я хапаўся за надзею, неразлучную з целам, i не хацеў верыць, пры ўсёй вiдавочнасцi, у блiзкую смерць. Розум знаходзiў доказы, а цела iх адхiляла. Падпалкоўнiк падышоў да пiлота i разам з iм пачаў пiльна ўглядацца ў брудна-жоўты акiян. Раптам ён ускiнуў руку. Самалёт рэзка нахiлiў крыло. Падпалкоўнiк павярнуўся, i на яго дагэтуль абыякавым твары мiльгануў прамень святла.

- Выспа, - далажыў ён.

- Вялiкая, можна на ёй прызямлiцца? - спытаў губернатар.

- Здаецца, можна.

Праз хвiлiну ён пацвердзiў:

- Так, напэўна... Давайце, Баэк.

Хвiлiн праз пяць мы прызямлiлiся на вузкай пясчанай касе дэльты, i пiлот так удала накiраваў самалёт цi, можа, яму пашанцавала, што той уклiнiўся памiж дзвюх пальмаў i, трымаючыся за iх, мог супрацiўляцца ветру. А вецер свiстаў i дзьмуў з такой сiлай, што вылезцi з самалёта было немагчыма. I што гэта дасць? Куды iсцi? Направа i налева - метраў сто мокрага пяску. Наперадзе i ззаду акiян. Мы выратавалiся на момант, уцалець надоўга можна было толькi цудам.

У гэтым адчайным становiшчы я захапляўся нашай спадарожнiцай. Яна анi не спалохалася, была спакойная i нават вясёлая.

- Хто хоча есцi? - запытала мадам Бусар. - У мяне ёсць сандвiчы i фрукты...

Пiлот, якi прыйшоў да нас у кабiну, сказаў, што лепш прыберагчы прадукты, бо толькi бог ведае, як i калi мы адсюль выберамся. Ён паспрабаваў яшчэ раз паведамiць аб здарэннi па радыё, але адказу не атрымаў. Я зiрнуў на гадзiннiк. Было адзiнаццаць гадзiн ранiцы.

Апаўднi вецер трошкi прыцiх. Нашы пальмы добра ахоўвалi самалёт. Губернатар задрамаў. Я адчуваў сябе змардаваным i аслабелым. Я зажмурыў вочы, потым мiжвольна iх крыху расплюшчыў, ахоплены дзiўным уражаннем, быццам аднекуль павеяла на мяне цяплом i сiлай. I вось я заўважыў, як Жызэль i падпалкоўнiк абмянялiся позiркамi. Яны сядзелi блiзка адно ад аднаго. Выраз iхнiх твараў быў такi адданы, такi пяшчотны, што не магло быць сумнення: гэтыя двое былi каханак i яго палюбоўнiца. Яшчэ ўчора вечарам я прадчуваў гэта, сам не ведаю чаму, бо iх паводзiны былi пры чужых бездакорныя. Я хутчэй заплюшчыў вочы i ад вялiкай стомленасцi заснуў.