Тайыр Назханов - Адвокатпен сұхбат

ТАЙЫР – Солай болса ғой! Бастапқыда ұстаған жалғыз бір іс бой- ынша. Қалған отыз бес іс бойынша – ақталды. Дәлелдер сәйкес келмейді, ол жерде тіпті алибиі бар. Міне, сізге өз кінәсін мойындап келгені! Оның жолы болды, әйтпесе, бөтен біреудің қылмысы үшін отыратын еді. Ал, ол қылмысты жасаған адамдар әлі күнге дейін еркіндікте жүретін еді. Енді, олар ұсталып, жазасын өтеді деген үміт бар.

ДАНИЯЛ – Иә, мұндай өкінуді шынайы деп айту қиын. Ал, ол немен түсіндірілді?

ТАЙЫР – Оған опердың не айтқанын немесе не уәде еткенін біл- меймін… Негізі, бұл «форточник» нашақор және мәжбүрлеп емделуге жатқызылған.

ДАНИЯЛ – Мұндай адамдарға қандай уәде беруге болатыны түсінік- ті. Оларды басқару да қиын емес.

ТАЙЫР – Өкінішке орай, солай. Сондықтан да, «кінәсін мойындау- дың» арқасында ашылған істерге әр- дайым мұқият қарау керек және кейбір жағдайларда қорғаушы тарапынан өте орынды күмән болуы керек. Қылмы- стық істі оқып жатқанда, құжаттар қалай жазылғанына, қандай қаламмен толтырылғанына дейін әрқашан өте мұқият болу керек…

ДАНИЯЛ – Яғни, олар «ақ жіппен» тігілген бе жоқ па?

ТАЙЫР – Болатын іс, болады.

МЫЗҒЫМАС ОДАҚ

ДАНИЯЛ – Егер мен дұрыс түсінсем, мұндай «ірілендіру» сот төрелігіне пайда әкелмейді ме?

ТАЙЫР – Жоқ, дұрыс емес. Көптеген жағдайларда, сіз айтқандай, «ірілендіру» тергеудің қалыпты бағыты үшін қажет. Бұл сотқа дейінгі тергеудің бір маңызды ерекшелігіне байланысты – қылмыстық істер қыл- мыс жасалған жерде тергеледі.

ДАНИЯЛ – Меніңше, бұл ойға қонымды.

ТАЙЫР – Әрине, қисынды. Міне, енді мына оқиғаны тыңдап көріңіз. Тергеуші болып жұмыс істеген кезімде кәсіби мамандармен жаб- дықталған Ұйымдасқан қылмысқа қарсы «алтыншы бөлім» болды. Сол кезде бандитизм туралы бір қылмыстық іс алдым. Қарақшылық шабуыл- дармен айналысатын өте күшті және жақсы ұйымдасқан қылмыстық топ кездесті. КСРО ыдырағаннан кейін көп ұзамай, 90-жылдардың басында.

ДАНИЯЛ – Үлкендер «қылмысты 90-шы жылдар» деп жатады ғой.

де, бандиттер үшін де.

ТАЙЫР – Айпаңыз, болғанда қандай! Біз сияқты тергеушілер үшін

ДАНИЯЛ – Әбден қылмыс жа- саған шығар?

ТАЙЫР – Сөзсіз! Біздің жағдай- да не қиын болды десеңізші?! Біз- де, Заречныйда бүкіл Кеңес Одағы бойынша органдардың заң бұзған бұрынғы қызметкерлері жазасын өтеп жатты.

ДАНИЯЛ – Ол кезде де сондай- лар болды ма?

ТАЙЫР – Өкінішке орай, ондайлар үнемі болады. Әрине, ол жердегі адамдардың белгілі бір білімі, олар айтқандай, «көрінбейтін майданның» бір жағына шығып, пайдалы болуы мүмкін. Қылмыстық істерді тергеу әдістерімен олар да жақсы таныс болды. Және іздерді жоғалтумен де. Онда, Заречныйдың жанында қоныс колониясы болатын.

ДАНИЯЛ – Қоныс колониясы дегеніміз не?

ТАЙЫР – Негізінде, бұл сотталғандар тек түнде ғана келе алатын орын. Ал, қалған уақытта бір жерде жұмыс істейді.

ДАНИЯЛ – Халық арасында оларды «химиктер» деп атайтын сияқты?

ТАЙЫР – Иә. Өкінішке орай, ол жерде кез келген нәрсемен «ай- налысу» мүмкін болды… Біреу шынымен жұмыс істейді, ал біреу жәй ғана есепте тұрады… Ол уақытта барлық жерде құлдырау болды, соның ішінде осындай мекемелерді басқаруда да. Алматы қаласы мен Алматы облысы бойынша ашылмаған қарақшылық шабуылдар өте көп болды. Бетперде киген адамдар үйлерге, пәтерлерге кіріп, иелерін ұрып-соғып,

ақша мен барлық құнды заттарды алып кетіп жатты. Кейде олар саусақ іздерін қалдырып жатты, бірақ бір мәселе – олар картотекадан өтпеді.

ДАНИЯЛ – Неге?

ТАЙЫР – Себебі ол жердегі адамдар бүкіл Одақтан келген. Одақ ыдырап, ақпаратты алу қиын болды, мысалы Мәскеуден немесе Сык- тывкардан ақпарат алу мүмкін болмады. Бірыңғай база жоқ. Дегенмен, ізіне шыға алдық…

ДАНИЯЛ – Қалайша?

ТАЙЫР – Тергеу жұмысының барлық әдістерін ашпай-ақ қояйын. Детективтік телехикаяларды көргенді ұнатасыз, сондықтан өзіңіз-ақ болжай аласыз.

ДАНИЯЛ – Мәлімет берушілер? Жасырын жұмыс? Қылмысты ими- тациялау? Жасырын тергеу әрекеттері?..

ТАЙЫР – Жалпы, осы тізбектің бір жібін тарттық – тізбек бойын- ша қоныс-колониясына шықтық. Банданы Мәскеуліктер құрып, барлық аймақтардан адамдар жинаған болып шықты. Бұл бандада 20-дан астам адам болды. Олар күндіз халық шаруашылығының игілігіне жұмыс істеудің орнына, Алматыға, Қапшағай, ГРЭС-ке барады, қарақшылық шабуыл жасап, кешке шаршап, бірақ риза болып қайтады.

ДАНИЯЛ – Олар айтқандай, орындалған борыш сезімімен.

ТАЙЫР – Тек борыш сезімімен ғана емес, сонымен бірге тоналған заттармен де. Сол кезде Алматы мен Алматы облысы бойынша 50-ден астам эпизодты тексеруге тура келді. Ақыры оларды ұстаған кезде, маған тіпті 20 шаршы метрге жуық нақты дәлелдер үшін арнайы сақтау ка- мерасы бөлінді. Бұл бөлме аузы-мұрнына дейдін толды. Теледидарлар, бейнемагнитофондар және т.б. 90-жылдардың басында мұның бәрі қан- ша тұрғанын көз алдыңызға елестете беріңіз?

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.