Джордж Оруэлл - Ферма (на белорусском языке)

Пасля яны вярнулiся да будынкаў i моўчкi спынiлiся перад уваходам у сядзiбу. Яна таксама належала iм, але яны баялiся ўвайсцi. Праз хвiлiну, аднак, Сняжок i Напалеон, налёгшы заплеччам, расчынiлi дзверы, i жывёлы ўвайшлi нясмелаю чарадою, ступаючы з вялiкаю асцярогай ад боязi што-небудзь парушыць. Яны пераходзiлi на дыбачках з пакоя ў пакой, баючыся гаварыць гучней, чым шэптам, i з багавейным страхам разглядалi неверагодную раскошу, ложкi з пярынамi, люстэркi, канапу, набiтую конскiм воласам, аксамiтны дыван, лiтаграфiю каралевы Вiкторыi над камiнам у гасцёўнi. Яны якраз спускалiся па сходах, калi заўважылi, што згубiлася Молi. Вярнуўшыся, яе знайшлi ў найлепшай спальнi. Яна выцягнула з туалетнага столiка мiсiс Джоўнз блакiтную стужку i цяпер, прыклаўшы яе да пляча, выдурвалася перад люстэркам. Усе сурова яе паўшчувалi, i яны выйшлi на двор. Некалькi кумпякоў, што вiселi на кухнi, былi вынесеныя для ўрачыстага пахавання, а барылку з пiвам у каморы Баксёр прабiў капытом, больш яны ў доме нi да чога не дакранулiся. Адразу аднадушна пастанавiлi, што сядзiба будзе захаваная ў якасцi музея. Было вырашана, што нiхто з жывёлаў нiколi не будзе там жыць.

Жывёлы паснедалi, i тады Сняжок i Напалеон зноў склiкалi iх разам.

- Таварышы, - сказаў Сняжок, - цяпер палова сёмай гадзiны, i наперадзе яшчэ доўгi дзень. Сёння мы пачынаем сенакос. Але ёсць у нас i яшчэ адна справа, якой мы найперш мусiм аддаць увагу.

I свiннi расказалi, што за апошнiя тры месяцы яны навучылiся чытаць i пiсаць з старога лемантара, якi належаў дзецям мiстэра Джоўнза i якi выкiнулi на сметнiк. Напалеон загадаў прынесцi белай i чорнай фарбы i прывёў усiх да брамы, што выходзiла на гасцiнец. Тады Сняжок (бо якраз Сняжку лепей удавалася пiсанне) зацiснуў пэндзаль памiж косткамi капыта, замазаў на верхняй бэльцы брамы назву "Ферма Мэнар" i напiсаў замест яе "Ферма Жывёлаў". Гэтак мелася з гэтага часу называцца ферма. Пасля гэтага яны вярнулiся да будынкаў, дзе Сняжок i Напалеон паслалi па драбiны, якiя яны загадалi прыставiць да сцяны вялiкага гумна. Яны растлумачылi, што ў вынiку роздуму за апошнiя тры месяцы свiннi здолелi звесцi прынцыпы Жывялiзму да Сямi Запаведзяў. Гэтыя Сем Запаведзяў цяпер будуць запiсаныя на сцяне, яны стануцца непарушным законам, паводле якога ўсе насельнiкi Фермы Жывёлаў мусяць жыць ад гэтага дня i назаўсёды. З пэўнай цяжкасцю (бо свiннi не надта зручна лазiць па драбiнах) Сняжок залез угору i ўзяўся за працу, а колькi прыступак нiжэй стаяў Вiскун i трымаў фарбу. Запаведзi былi напiсаныя на прасмоленай сцяне вялiкiмi белымi лiтарамi, якiя чыталiся з адлегласцi трыццаць ярдаў. Гучалi Запаведзi так:

Сем Запаведзяў

1. Усе, хто ходзiць на дзвюх нагах, - ворагi

2. Усе, хто ходзiць на чатырох нагах або мае крылы, - сябры

3. Нiводная жывёла не павiнна насiць адзенне

4. Нiводная жывёла не павiнна спаць у ложку

5. Нiводная жывёла не павiнна пiць гарэлку

6. Нiводная жывёла не павiнна забiваць iншых жывёлаў

7. Усе жывёлы роўныя

Напiсана было вельмi чыста, i калi не лiчыць, што замест "ложку" было напiсана "лошку" i адно "я" было павернута ў другi бок, усё было слушна i без памылак. Сняжок прачытаў напiсанае ўголас, каб зразумелi астатнiя. Усе жывёлы ўхвальна качалi галовамi, а разумнейшыя адразу пачалi завучваць Запаведзi на памяць.

- А цяпер, сябры, - закрычаў Сняжок, адкiнуўшы пэндзаль, - усе на сенажаць! Справай гонару будзе для нас сабраць сена хутчэй, чым гэта рабiлi Джоўнз i яго людзi.

Але ў гэты момант тры каровы, якiя ўжо нейкi час выглядалi неспакойнымi, пачалi ўтрапёна рыкаць. Iх ужо цэлыя суткi не даiлi, i вымя ў iх разрывалася ад малака. Крыху падумаўшы, свiннi загадалi прынесцi вёдры i даволi ўдала падаiлi кароў, бо капыты ў iх былi добра прыстасаваныя да гэтага. Неўзабаве пяць вёдраў напоўнiлiся тлустым шумлiвым сырадоем, на якi шмат хто з жывёлаў паглядаў з паважным зацiкаўленнем.

- Што будзе далей з гэтым малаком? - спытаўся нехта.

- Джоўнз часам падлiваў нам крыху малака ў корм, - сказала адна курыца.

- Не хвалюйцеся за малако, таварышы! - закрычаў Напалеон, стаўшы перад вёдрамi. - Мы разгледзiм гэтае пытанне. Нам важней цяпер бiтва за ўраджай. Зараз вы пойдзеце за таварышам Сняжком. Я прыйду праз некалькi хвiлiн. Наперад, таварышы! Сенажаць чакае.

I ўсе пацягнулiся гуртам на сенажаць пачынаць касьбу, а калi ўвечары яны вярнулiся, нехта заўважыў, што малако знiкла.

III

Колькi яны намучылiся i папацелi на сенакосе! Але высiлкi iхнiя не былi марныя, бо сена накасiлi нават больш, чым спадзявалiся.

Часам праца давалася цяжка; прылады былi разлiчаны на людзей, а не на жывёлу, i вялiзнаю перашкодай было тое, што нiводная жывёлiна не магла карыстацца прыладамi, якiя вымагалi стаяння на заднiх нагах. Але свiннi былi такiя разумныя, што маглi знайсцi выйсце з любога цяжкага становiшча. Што да коней, яны ведалi на полi кожны каменьчык i на самай справе разбiралiся ў тым, як касiць i грэбцi сена, значна лепей за Джоўнза i яго людзей. Свiннi фактычна не працавалi, але кiравалi i наглядалi за iншымi. Пры iх вышэйшым розуме было натуральна, што яны возьмуць на сябе кiраўнiцтва. Баксёру i Канюшынцы самiм даводзiлася ўпрагацца ў касiлку або конныя граблi (нi цуглi, нi лейцы цяпер, вядома ж, былi не патрэбныя) i заўзята хадзiць сюды i туды па полi, а за iмi хадзiлi свiннi i гукалi: "Но, пайшоў, таварыш!" або "Тпру, назад, таварыш!", у залежнасцi ад патрэбы. I ўсе жывёлы, нават сама маленькiя, пераварочвалi сена i збiралi яго. Нават качкi i куры сноўдалi цэлы дзень сюды-туды на сонцы, носячы ў дзюбах маленькiя жмуточкi сена. Урэшце яны скончылi сенакос, затрацiўшы на яго на два днi меней, чым на гэта iшло часу ў Джоўнза i ягоных людзей. Да таго ж, гэта быў найлепшы ўраджай сена за ўсю гiсторыю фермы. Стратаў не было зусiм; куры i качкi з iх пiльнымi вочкамi падабралi ўсё да апошняй былiнкi. I нiводная жывёлiна на ферме не ўкрала нi калiва сена.

Усё лета праца на ферме iшла як добра наладжаны механiзм. Жывёлы нiколi сабе не ўяўлялi, што яны могуць быць такiя шчаслiвыя. Кожны кавалак ежы выклiкаў у iх незвычайную радасць, бо цяпер гэта была сапраўды iх ежа, здабытая iмi самiмi i дзеля iх самiх, а не мiзэрныя порцыi, выдзеленыя скупым гаспадаром. Цяпер, калi не было болей гэтых нiкому не патрэбных паразiтаў людзей, кожнаму прыпадала болей ежы. Болей было цяпер i вольнага часу, хоць жывёлы i не мелi нiякага досведу ў тым, як яго бавiць. Яны сутыкалiся з рознымi цяжкасцямi - напрыклад, праз нейкi час, калi яны збiралi збожжа, iм прыйшлося малацiць яго на стары лад i выдзiмаць з яго мякiну, бо на ферме не было малатарнi - але свiннi з сваiм розумам i Баксёр з сваёй неверагоднаю сiлай заўсёды iх ратавалi. Баксёрам захаплялiся ўсе. Ён быў добры работнiк яшчэ за часамi Джоўнза, але цяпер ён быў нiбы тры канi, а не адзiн; былi днi, калi здавалася, што ўся праца на ферме клалася на яго магутныя плечы. З ранiцы да ночы ён штурхаў i цягнуў, i заўсёды быў там, дзе найцяжэй. Ён дамовiўся з адным пеўнiкам, каб той будзiў яго ранiцай на паўгадзiны раней ад усiх астатнiх, i сам браўся за якую-небудзь працу - такую, якая здавалася яму найбольш неабходнай, - перш чым пачынаўся звычайны працоўны дзень. Ягоным адказам на кожную перашкоду, на кожную няўдачу было: "Я буду працаваць яшчэ старанней!" - ён узяў гэтыя словы сабе за дэвiз.