Николай Чергинец - За секунду да выстралу

— Гэта я бачу, — усміхнуўся Славін, — не паспелі якіх і пяць кіламетраў ад хаты ад’ехаць, а ты ўжо засумаваў па ёй.

— Пагляджу я на цябе, калі ты ажэнішся, — лагодна адмахнуўся Сімоха, але тэму гаворкі змяніў. — Хутка звернем з гасцінца, там дарога горшай будзе, па ёй толькі лесавозы і трактары ходзяць, каляіна глыбокая, ды і лес больш глухі пойдзе, у тым краі ад жылля да жылля чалавечага можна і за некалькі сутак не дайсці.

— Дзе на начлег спынімся?

— Думаю, на былой стаянцы лесанарыхтоўшчыкаў. Яны гады тры назад сышлі адтуль, але дом і хлеў не разбіралі.

— А не могуць Солах з Мельнікавым там хавацца?

— Могуць, вядома. У тайзе такіх хацін нямала, яны ў любой могуць спыніцца. Вось я ўсё думаю, але ніяк зразумець не магу: у арыенціроўцы сказана, што яны двух вартавых забілі і карабіны забралі, а людзі, у якіх яны дарогу на Станавое пыталі, сцвярджаюць, што без зброі яны былі. І, вядома, мяне цікавіць і іншае: Грышка мясцовы, увесь час па тайзе шнырыць і раптам са шляху збіўся, дарогу да роднай хаты не знайшоў — пацеха!

— Не дзівіся, Андрэй. Пакуль яго не было, многае змянілася. Новыя паселішчы пабудаваны і сотні новых дарог з’явілася, мог і збіцца са шляху Грышка, ну, а што да зброі, то не дурні яны, каб днём на дарогу з карабінамі выходзіць. Напэўна, у кустах пакінулі і да машыны з пустымі рукамі выйшлі. Ты вось лепш як старажыл гэтых месцаў раскажы мне пра Солаха.

— Бацька — буйны кулак, увесь час каламуціў ваду. Усіх траіх сыноў настроіў супраць савецкай улады. Двое старэйшых так і загінулі, нічога на свеце не ўбачыўшы, а гэты на некаторы час прыціх, стаіўся. Але бандыт ёсць бандыт. За два гады да пачатку вайны, гэта ў трыццаць дзявятым было, разам са сваім сябруком забойства здзейсніў.

Коні беглі хутка, і неўзабаве сані павярнулі налева. Ззаду застаўся гасцінец, наперадзе была вузенькая лясная дарога, уся ў калдобінах, якія так і не змог прыкрыць снег.

Дзень ужо хіліўся к вечару, і Славін пачаў турбавацца, ці паспеюць яны дацямна дабрацца да пакінутай стаянкі. Трывожыла думка, што дом маглі знесці, і тады давядзецца начаваць проста ў тайзе на такім марозе. Напэўна, пра гэта ж падумаў і сяржант. Ён усё часцей падганяў коней. Трывожная цішыня стаяла сярод велізарных, засыпаных пухнатым снегам дрэў. Славіну стала не па сабе. Лейтэнант мімаволі дакрануўся локцем да боку, дзе пад паўкажушкам быў схаваны пісталет.

Неўзабаве сцямнела. Славіна ўжо трывожыла, што яны так і не знойдуць стаянку.

— Прыехалі! — нечакана гучна сказаў Сімоха і паказаў рукой у цемру: — Вунь і наша гасцініца.

Уладзімір нічога разгледзець не мог і толькі спытаў:

— А як да яе дабрацца?

— Коні наперадзе, за імі — сані, ну а мы следам у ролі штурхачоў, — весела адказаў Сімоха, саскочыў з саняў і тут жа войкнуў: — Ух, чорт, ногі зацяклі!

Яны прама па цаліку, патанаючы па пояс у снезе, прабраліся да невялікага, складзенага з бярвення дома. Славін асвятліў яго кішэнным ліхтарыкам і ўбачыў, што вокны забіты накрыж тонкімі жэрдкамі, але шыбы цэлыя. Падышлі да дзвярэй. Замка няма, замест яго ў дужцы жалезнай клямкі тырчала трэска.

Перш чым увайсці, Сімоха, падсвечваючы сабе ліхтарыкам пад ногі, абышоў дом.

— Ты чаго кругамі стаў хадзіць ці ногі размінаеш? — спытаў Славін.

— Не, браток, ногі ўжо адышлі ў мяне. Я праверыў, ці няма ля дома слядоў, — адказаў Сімоха і нагой пачаў адграбаць снег ад дзвярэй.

Славін здзівіўся, убачыўшы, што ў вялікім пакоі быў парадак: стол з груба пазбіваных дошак, дзве лавы, у дальнім куце зробленая з жалезнай бочкі печ-«буржуйка», каля яе акуратна складзены дровы. Ля сцен стаялі чатыры самаробныя тапчаны.

Сімоха разгарнуў нейкі скрутак, які знаходзіўся на стале, і Славін здзівіўся; яшчэ больш:

— Што, лямпа? А газа ёсць?

— Вядома. Закон тайгі. Сыходзіш з дома хоць і назаўжды, а пакінь у ім усё, што можа спатрэбіцца чалавеку, які заблудзіўся.

Сяржант чыркнуў запалкай і запаліў лямпу. У пакоі стала весялей. Сімоха сказаў:

— Пойдзем коньмі зоймемся, а затым печ затопім, павячэраем і на бакавую.

Яны выйшлі вонкі. Сімоха, які падчас абыходу дома ўжо сцяміў, як зручней дабрацца да хлява, паклікаў лейтэнанта за сабой. Яны адгрэблі снег ад дзвярэй хлява і адкрылі іх. Усярэдзіне ў куце ляжала капа сена, і Сімоха здаволена заўважыў:

— Ну вось, бачыш? Былыя гаспадары, вядома, і пра коней не забыліся.

Яны распрэглі коней, завялі іх у хлеў, далі аўса. Сані засталіся стаяць

каля дома. Славін і Сімоха забралі з іх кажухі, мяшок з правізіяй, аўтамат і боепрыпасы, прыціснулі сена зверху жэрдкамі, каб вецер не растрапаў яго, і ўвайшлі ў дом.

Сімоха хутка распаліў печ, і неўзабаве ў пакоі стала цёпла і ўтульна. Яны спехам павячэралі і, ашчаджаючы газу, патушылі лямпу.

17 Каруноў

Купрэйчыка прабіў халодны пот. «Няўжо ён ведае мяне? — працяла яго думка, але тут жа загадаў сабе: — Спакойна, трымай сябе ў руках!» Імкнучыся не губляць свайго «п’янага» выгляду, павярнуўся да Драбуша:

— Міша, скажы гэтаму ганчаку, што я такіх жартаў не цярплю.

Драбуш ступіў да Карунова:

— Не балбачы глупства. Гэта Лёшка, свой кораш. Ірвануў з-пад канвою. Дарма ты так на яго, я ж, каго не ведаю, не прывяду.

Але Каруноў працягваў свідраваць Купрэйчыка злымі вузкімі вачыма. І столькі звярынай злосці было ў іх, што Аляксею захацелася скончыць увесь гэты маскарад, выхапіць маўзер, схаваны пад пахай, і загадаць усім легчы на падлогу. Але нельга было рабіць гэтага. Супрацоўнікі крымінальнага вышуку многае яшчэ не ведалі: дзе захоўваецца выкрадзенае і хто саўдзельнікі Карунова. Урэшце, нават прамых і, самае галоўнае, неабвержных доказаў віны самога Карунова не здабыта. Аляксей спытаў у Драбуша:

— Гэта ў яго ты мяне хацеў пасяліць?

— Не, не. Ён сам сюды ў госці заваліў, жыве ён у іншым месцы. Распранайся, Лёха, і не зважай на яго, мужык ён свой, правераны. Вось толькі ў апошні час дрыжаць за сваю шкуру пачаў. — Драбуш зірнуў на Карунова і ўсміхнуўся: — Ты, Воўка, лічыш, што яна з кожным годам даражэй становіцца?

І тут Драбуш раптам змяніўся. Яго вясёлы погляд нечакана стаў злым і калючым, як і ў Карунова. Прыпадаючы на правую нагу, ён яшчэ бліжэй падышоў да Карунова і з пагрозай сказаў:

— Воўка, ты мяне ведаеш не першы год, я не люблю калі са мной так паводзяць сябе. Таму папярэджваю, калі ты хоць раз яшчэ будзеш перад мной так выкабельвацца, то я не ручаюся за сябе і не пагляджу, што ты мне сябар! Зразумеў?

Каруноў апусціў вочы і міралюбна прабурчаў:

— Добра, не заводзься. Сам разумееш, у якім я становішчы. У кожным новенькім канторскага пасла бачу.

Каруноў падышоў да Купрэйчыка і працягнуў руку:

— Давай пазнаёмімся. Я — Уладзімір.

Яны паціснулі адзін аднаму рукі. Гаворка вялася марудна, адчуваліся нацягнутасць і насцярожанасць.