Алесь Яфімаў - Прададзеная споведзь

— Ну вось, тут у нас усе дакументы... Праўда, ксеракопіі... Тут доказы таго, што наша кампанія насамрэч існуе, што выпрабаванні адбываюцца ў межах закона і гэтак далей. — Даявед гартаў файлы. — Вось тут звесткі менавіта пра выпрабаванні прэпарата: даклінічныя, клінічныя і крыху пра постклінічныя. — Даявед закрыў тэчку і даў Маяверу. — Вось, можаш вывучаць.

Маявер пачаў павольна гартаць файлы, чытаючы па дыяганалі, — ён цудоўна разумеў, што, калі яму далі гэтую тэчку ў рукі, нічога цікавага ў ёй быць апрыёры не можа: натуральна, што кож­ная паперка тут пацвярджае законнасць дзеянняў кампаніі, бо ўсе гэтыя дакументы былі сабраны самой кампаніяй, а не кім-небудзь яшчэ. «Рэгістрацыя, ліцэнзія, дазвол, пастанова, заключэнне, справаздача». Маявер таксама разумеў і тое, што дакументы могуць быць і несапраўднымі, падробленымі. Думка пра тое, што ўсё гэта — «развод», дасканалы і да дробязей прадуманы «раз­вод», не пакідала яго. Аднак ён усур'ёз не хваляваўся, бо адразу, яшчэ падчас перапіскі с Даяведам знайшоў два жалезныя аргументы. Першы заключаўся ў тым, што Даявед дзейнічае адкрыта — калі гэта «развод», то вельмі-вельмі рызыкоўны, наўрад ці сапраўдны злачынец стаў бы так сябе падстаўляць. Другі аргумент быў нават больш аргументны: з Маявера не было чаго браць. Цяжка выцягнуць нешта з чалавека, які не мае ні грошай, ні маёмасці, ні ўплыву, ні нейкіх сакрэтных ведаў. Маяверу нават крэдыт на вялікую суму наўрад ці б далі. Дарэчы, пасля таго, як ён даведаўся, што пашпарт на эксперыменце не патрэбны, асцярога наконт крэдыту канчаткова знікла.

Больш цікавымі Маяверу былі дакументы, якія тычыліся непасрэдна выпрабаванняў прэпара­та. Аднак нічога карыснага для сябе ён у іх таксама не знайшоў. Акрамя таго, у некаторых дакументах частка інфармацыі была замазана чорным маркерам: назва прэпарата, прынцып яго дзеяння і г. д. — усё тое, што, па меркаванні кампаніі, магло паўплываць на ход эксперымента. Даявед тлумачыў гэта перастрахоўкай ад эфекту плацэба.

Маявер закрыў тэчку і паклаў яе на столік.

— Ну што, усё добра? Працягваем? — спытаў Даявед.

— Так, — млява адказаў Маявер і паківаў галавой, быццам бы пагадзіўся з нейкай цікавай высновай.

— Добра. Тады зараз запоўнім анкету і падпішам дагавор, — Даявед падсунуў Маяверу паперы і ручку.

Анкета была досыць лаканічнай: імя, пол, узрост, пытанні пра агульны стан здароўя і наяўнасць/адсутнасць хранічных захворванняў, пра псіхічныя захворванні і траўмы галавы. Пасля таго, як Маявер перадаў Даяведу запоўненую анкету, той хуценька яе праверыў, адклаў убок і даў новыя паперкі:

— Вось гэта дагавор, самае галоўнае. Прачытай уважліва, каб потым не было пытанняў. Калі ўсё зразумела — запаўняй і падпісвай.

Маявер пачаў чытаць тэкст дагавора. У ім вялася гаворка пра тое, што паддоследны пагадзіўся на выпрабаванні добраахвотна і без прымусу, азнаёміўся з усімі прапанаванымі дакументамі і правільна запоўніў анкету, за што браў на сябе ўсю адказнасць. Іншы бок браў на сябе абавязак выплаціць абумоўленую суму пасля экперымента, а таксама правесці медыцынскае абследаванне і пры неабходнасці за свой кошт аказаць добраахвотніку медыцынскія паслугі ў выпадку звароту апошняга па прычыне пабочных дзеянняў прэпарата. Таксама ў дагаворы прапісвалася, што аўдыёі відэаматэрыялы з эксперымента будуць выкарыстоўвацца выключна супрацоўнікамі кампаніі, а іх распаўсюд і публікацыя ў вольным доступе забараняюцца. Ніякіх «зорачак» і дробнага шрыфту ў дагаворы не было. Маявер задаволіўся тым, што ў дакуменце гарантавалася бяспечнасць прэпарата і выплата грошай за ўдзел у эксперыменце, таму ён запоўніў і падпісаў паперы.

Даявед сабраў падпісаныя Маяверам дакументы, пакінуўшы таму копію дагавора, і спытаў:

— Ну што, пачынаем?

— Пачынаем, напэўна.

Даявед уключыў камеру і мікрафон, узяў тэчку і дакументы:

— Зараз я дам знак — скажы што-небудзь спакойным голасам, як ты заўсёды размаўляеш, — праверым гук.

Праз некалькі секунд ён гучна вымавіў з другога пакою «Давай!». Маявер не прыдумаў нічога лепшага, чым сказаць:

— Раз-раз. Як чутна?.. Прыём?..

— Пахадзі па пакоі, паразмаўляй у кутах.

— Вось я падняўся. Вось я іду, іду. Вось я стаю ў куце. Як чутна? Вось я іду ў другі канец пакоя. Як чутна?.. Прыём?..

— Добра, сядай!

Даявед выйшаў з іншага пакою, пайшоў на кухню. Неўзабаве вярнуўся з далёка не поўнай шклянкай вады і маленькім слоічкам.

— Ну ўсё, апошні рубеж. Не перадумаў?

— Не.

— Ну, добра, — Даявед адкрыў слоічак і асцярожна вытрас адтуль адну авальную таблетку. — Папрашу адключыць тэлефон, каб ён не перашкаджаў, — раптам хто патэлефануе...

Маявер дастаў з кішэні тэлефон і паслухмяна адключыў яго.

— Калі трэба — схадзі ў прыбіральню. Падчас эксперымента ў ванную і прыбіральню хадзіць не забараняецца, але лепш зараз. На кухню і ў іншы пакой — нельга. Калі што спатрэбіцца — проста скажы.

— Добра. Пакуль не трэба.

— Тады паехалі... Таблетку глытаць. Запіваць усёй вадой неабавязкова, пі, колькі трэба... Будзь у зоне бачнасці камеры.

Маявер узяў таблетку, закінуў яе ў рот і праглынуў. Ніякага смаку і паху адчуць не паспеў — таблетка не была ні горкай, ні салодкай і не смярдзела лекамі: яна была ніякай. Маявер зрабіў некалькі глыткоў, паставіў шклянку, у якой вады засталося прыкладна на чвэрць ад усяго аб'ёму, на столік і сеў ямчэй, адкінуўшыся на мяккую спінку канапы. Даявед зірнуў на наручны гадзіннік: эксперымент пачаўся.

— Ну, цяпер я цябе пакідаю, — Даявед хлопнуў сябе па калене і ўстаў з канапы. — Не сумуй, — ён усміхнуўся і выйшаў з пакою.

Эксперымент

Маявер застаўся ў пакоі адзін. На стале перад ім стаяў мікрафон «з радыёстанцыі», а з кута назірала шкляное вока відэакамеры. Наяўнасць апаратуры яго скоўвала і не дазваляла цалкам расслабіцца. Маявер злавіў сябе на думцы, што і сам факт эксперымента, і ўся гэтая сітуацыя трымае ў напрузе і не дазваляе паводзіць сябе цалкам натуральна, аднак менавіта апаратура значна ўзмацняе гэтую напружанасць.

«Добраахвотніку нават не тлумачаць прынцып дзеяння прэпарата. Для «чысціні эксперымен­та». Але пры гэтым ставяць камеру і мікрафон. Хіба гэты фактар не ўплывае на «чысціню экс­перымента»?.. Неяк дзіўна. Выпрабаванні постклінічныя, але фактычна адбываюцца ў лабараторных умовах. Гэта ж ненатуральнае асяроддзе паддоследнага. Як яны ўлічваюць гэты фактар пры аналізе даследавання?..»

Маявер разважаў над гэтай акалічнасцю і чакаў, калі пачне адчувацца дзеянне прэпарата. Пры гэтым пакуль нічога не адбывалася, ніякага эфекту ён не назіраў.

«Звычайна медыцынскія прэпараты пачынаюць дзейнічаць прыкладна праз паўгадзіны пасля ўжывання. Пачакаем.»