Юры Станкевіч - Паўночны вецер для спелых пладоў

Студэнт Ігнат Мазур яе не паважаў і засцерагаўся — яна часта завальвала на іспытах.

Ён, вядома, хацеў застацца на практыцы ў Мінску, нават не важна дзе, бо тут заставалася Святлана Конкіна. Але хадзіць у дэканат і прасіць не хацелася. Трымаўся далей ад кіраўніцтва факультэта.

У абласны цэнтр разам з ім на практыку паехалі Юля Маракова і яе сяброўка Надзея Гусакова. Дзяўчаты замацаваліся за «тэленавінамі», а Ігнат Мазур папрасіўся ў рэдакцыю літаратурна-драматычных перадач. Пасялілі практыкантаў у зале, дзе завяршаўся рамонт, спалі яны цераз шырму: дзяўчаты на раскладушках, а Ігнат Мазур на старой караткаватай для яго канапе. Урэшце, уладкавалі іх, як ён палічыў, няблага, выдалі нават коўдры і бялізну.

Загадчыкам рэдакцыі літаратурна-драматычных перадач аказаўся мужчына гадоў сарака, чарнявы, смугласкуры, з бегаючымі чорнымі вочкамі і ўчэпістымі рукамі з даўгімі пальцамі. Назваўся ён Казімірам Маратавічам Шахто. Заняты сваімі справамі, упэўнены ў выключнай сваёй важнасці, ён амаль не звярнуў увагі на практыканта. Студэнт Ігнат Мазур пагаварыў з ім пра свае абавязкі — зрабіць адзін прахадны сюжэт — пагартаў планы рэдакцыі, прагледзеў адну з перадач — давалі запіс вячэрняга спектакля мясцовага драмтэатра, яшчэ нешта неістотнае, і з трывогай адчуў, што тут яму няма чаго рабіць. Рэдактар, на Ігнатаў погляд, так ён вырашыў пасля некалькіх гутарак з ім, быў звычайны правінцыйны літёлуп, з невядома якой адукацыяй і які нямаведама як апынуўся на сваёй пасадзе. Плюс быў адзін: Казімір Шахто не заўважаў Мазура і не сачыў за ім: не прымушаў сядзець на лятучках і прыходзіць рана ў кабінет, дзе ў кутку яму, як практыканту, паставілі часопісны столік.

У сувязі з тым, што амерыканская проза якраз перажывала своеасаблівы бум, Ігнат Мазур вырашыў зрабіць у сваю практыковую перадачу эсэ пра «вялікую пяцёрку»: Фіцджэральда, Фолкнера, Хэмінгуэя, Стэйнбека, Дос Пасаса. Знайшоў нават некалькі каляровых здымкаў пісьменнікаў, прыдумаў кароткі сюжэт.

Але яго ідэю загадчык аддзела Казімір Шахто ўспрыняў, як асабістую знявагу. Высветлілася, што гэты, на думку студэнта Ігната Мазура, вяртлявы, правінцыйны тэлежучок, нават не ведаў, хто такія Дос Пасас, Фолкнер, не чытаў ніводнага з вядомых пісьменнікаў і так усхваляваўся, што пабег раіцца да дырэктара.

— Гэта што — пісьменнік? — перадусім тыцкаў ён даўгім пальцам у фотаздымак Уільяма Фолкнера, дзе нобелеўскі лаўрэат па літаратуры быў зняты за цяслярскай працай на сваёй ферме, у падраным пінжаку, выцвілых джынсах і з пляскатай пляшкай віскі, якая выглядала ў яго з кішэні. — Калгасны конюх гэта, а не пісьменнік! — вішчэў Казімір Шахто, — і ты прапануеш такія здымкі ў перадачу? А тэкст? Ты каго прапагандуеш? Для нас яны ўсе — буржуазныя, ідэлагічна няўстойлівыя прадстаўнікі замежнай культуры!

Дырэктар абласнога тэлебачання Кухарчук змушаны быў прагледзець сюжэт і выказаць свае адносіны.

— Скажыце, — раптам асцярожна звярнуўся ён спачатку да студэнта Ігната Мазура зусім з іншага боку, — сябра Вярхоўнага суда Мазур — не ваш сваяк?

— Так, — раптам зманіў раздражнёны ўсім гэтым Ігнат Мазур, — сваяк.

— Вы не хвалюйцеся, мы паставілі ў план ваш сюжэт. Ну, крыху дапрацуеце з рэдактарам, — паабяцаў дырэктар Кухарчук. — А ўвогуле мы бачым, што вы праяўляеце ініцыятыву, паводзіце сябе прыстойна, спадзяюся, так будзе і далей, і практыку вам абавязкова залічым. Вы згодны, Казімір Маратавіч? — звярнуўся ён ужо да рэдактара Шахто.

— Так, так, — заківаў той галавой.

Вольны з гэтага часу, студэнт Ігнат Мазур тым не менш вырашыў падпрацаваць на «Навінах», дзе ўжо абжылася Юля Маракова, і зрабіць які матэрыял для абласной газеты, каб на ўсялякі выпадак падстрахавацца, бо ад «Агеньчыка» можна было чакаць усяго.

Вечарам таго дня, а практыкаваліся ўжо ледзь не тыдзень, дзяўчаты сабралі тое-сёе на стол, а Ігнат Мазур схадзіў у бліжнюю краму, купіў бутэльку чырвонага сухога віна.

Як заўсёды, шмат палілі і гаманілі пра ўсё і. ні пра што.

— Уяўляеш, — пасмейвалася, звяртаючыся да сяброўкі Надзя Гусако­ва, — гэтае пудзіла, Казік Шахто, запаў на мяне. Учора падваліў цішком і прапанаваў адвячоркам пасядзець з ім за кубачкам кавы ў яго кабінеце.

— Працяг, спадзяюся, будзе? — пыталася Юля Маракова. Дзяўчына была ў добрым настроі.

— Магчыма. Праз тыдзень прыедзе на адведкі мой суджаны, ну, вы ж яго ведаеце. Ён і арганізуе працяг, калі наш юрлівец не супакоіцца.

Студэнт Ігнат Мазур раней бачыў у інтэрнаце жаніха рослай, прыгожай, але, на яго думку, праставатай Надзеі Гусаковай — той заканчваў палітэхнічны інстытут і даволі паспяхова займаўся дзесяцібор’ем.

— А ты чаму ўсё маўчыш, Ігнат? — пацікавілася Юля Маракова. — Мо захварэў?

Ігнат Мазур нявесела ўсміхнуўся, паціснуў плячыма. Ён раптам адчуў сябе нібы ў іншым вымярэнні.

— Выйду, запалю. А вы тут без мяне пасакрэтнічайце.

На амаль бязлюднай вуліцы ўжо загараліся ліхтары. Толькі ля бліжэйшай кавярні было даволі ажыўлена — там віравалі падлеткі.

Студэнт Ігнат Мазур адчуў, як самота холадам агорала яго знутры. Што ён тут робіць з гэтымі дзяўчатамі, адной з якіх быццам нечым абавязаны — толькі чым? Што яму з гэтага тэлебачання, дзе нельга прыбартаваць звычайны літаратурны сюжэт, дзе яго ўпарта не хочуць бачыць нават цяпер, а не толькі ў будучым? Там, у сталіцы, засталася Святлана Конкіна, з ёй адной яму б хацелася аказацца зараз побач. Дзе яна ў гэтыя хвіліны, з кім праводзіць вечар, альбо сядзіць адна? Урэшце, раптам успомніў Ігнат Мазур, ён жа паранейшаму амаль нічога пра яе не ведае: хто яна, адкуль, хто яе айчым, маці, нават не ведае якой яна нацыянальнасці? Хоць што яму, акрамя цікавасці, да апошняга?

Ён выцягнуў з кішэні партманет і палічыў грошы. Заставалася не так і багата ад заробленага на мінулых, леташніх вакацыях, але калі палічыць, колькі дзён яму тут пакутаваць, то можна. Так, выйсце ёсць. Можна вечарам ляцець самалётам у сталіцу, а праз суткі вяртацца назад. Наўрад ці хто тут будзе яго пасвіць. Дырэктар Кухарчук? Рэдактар Шахто? Ды ім ўсё роўна — толькі, каб было ціха, і не адбылося ніякіх незбалансаваных сітуацый. Затое ён убачыць Святлану Конкіну. «Насланнё» — нібы з боку падумалася яму пра самога сябе, але з усім гэтым ён пакуль не можа саўладаць. Дык зноў жа — няхай будзе, як будзе.

***

Ноччу Юля Маракова ціха праслізнула да яго на канапу. Прыціснулася, нешта зашаптала, паводзіла сябе разняволена і ўмела.

Калі ўжо сцішана ляжалі побач, сказала на вуха:

— Хоць тут мы разам. Пажыць нормальна нельга.

— А як жа Гусакова за шырмай? Спіць, ці не?

— Заснула даўно. Ды яна ўсё разумее.

— Усё роўна няёмка.

— Ды годзе табе. Усё-такі, як добра, што мы разам на гэтай практыцы. Хоць, шчыра скажу, мяне ад іх абласной студыі далёка не ўстаўляе. А хацелася на заходнюю частку краіны паглядзець, на людзей незнаёмых. Дзіўнаватыя вы, беларусы. У нас у Крыме іншы народ.