Вінцэсь Мудроў - Албанскае танга

Мікола ўвабраў голаў у плечы, утаропіўся на сальніцу, а калі падняў голаў і агледзеўся, дык з апалым сэрцам заўважыў, што албанцы па-ранейшаму з дзіўным утрапеннем глядзяць у ягоны бок.

Кельнер прынёс замоўленую страву даволі хутка. Паставіў на стол талерку, потым прынёс палову цытрыны на сподку, шклянку і збан з нейкім напоем.

- Англі? Італі? Франц? - хуткагаворкай запытаўся кельнер, змахнуўшы ручніком крыхоткі з краю стала.

- Беларусь, - адказаў Мікола, а ўгледзеўшы непаразуменне на твары суразмоўцы, дадаў: - Гомель, - наіўна маракуючы, што албанец штосьці чуў пра гэты горад. Але, на здзіўленне, той знянацку сцепануўся і з панікай у голасе перапытаў: - Гомэл?

- Гомэл, Гомэл, - буркнуў Мікола, наліваючы са збана ў шклянку жоўтага, з памаранчавым пахам напою.

На хаду здымаючы хвартух, кельнер зазірнуў у кухню, штосьці крыкнуў па-свойму і выбег з кавярні.

«Ці не паліцыю пабег выклікаць?» - мільганула трывожная думка, але тут жа і знікла. Бо з якой нагоды яе выклікаць? З-за таго, што наведнік прыехаў з Гомеля?

Мужчына, які сядзеў непадалёку, прыязна яму ўсміхнуўся і выціснуў на едзіва сок з цытрыны. Мікола, падумаўшы, зрабіў тое ж самае. Страва

- густа запраўленае перцам рагу - апаліла рот і давялося спехам глынуць жоўтага напою.

Два старыя албанцы даўно дапілі каву, але з-за стала не падымаліся: нахіліўшыся адзін да другога, пра нешта шапталіся, раз-пораз пазіраючы на іншаземца.

Мікола згадаў, як летась давялося наведаць Бялград, і тамтэйшы серб, на добрай расейскай мове, распавядаў, што албанцы выразаюць з жывых людзей ныркі, а потым прадаюць амерыканцам. Памацаўшы далонямі тыя мясціны, дзе мусілі быць ныркі, Мікола з трывожным непакоем глянуў на ўваходныя дзверы.

«А можа чарнявы пабег па лекараў, што ныркі выразаюць? Прыйдуць, дадуць па патыліцы ды ў кухню зацягнуць. Там і зробяць сваю страшную справу», - тым часам з проймы кухонных дзвярэй вытыркнуўся мурзаты твар падшыванца з насунутым на вушы кухарскім каўпаком. Хлопец бліснуў чорнымі вачыма, пачухаў лоб апалонікам. Мікола кіўнуў мурзе ў адказ, і ў яго адлягло ад сэрца. Вельмі ж прыязны быў твар у падшыванца, да таго ж перапэцканы сажай. Відаць, гэта быў сын чарнявага кельнера, бо надта ж да яго падобны.

Кельнер вярнуўся хвілінаў праз дзесяць. І не адзін, а з нейкім высокім і худым, як жардзіна, мужчынам. Паказаўшы пальцам на іншаземца, кельнер з лямантам пабег на кухню. На кухні штосьці прыгарэла, і адтуль цягнула шызым куродымам.

- Добры вечар, - прамовіў даўгяла па-расейку, чым вельмі здзівіў Міколу.

Рот іншаземца быў забіты джувечам, і той замест прывітання баднуў галавой.

- А вы сапраўды з Гомеля? - албанец прамаўляў амаль без акцэнту.

Мікола спехам праглынуў непражаванае едзіва, прыпаў да шклянкі з

напоем, таргануў падбароддзем.

- А я ў вас вучыўся. У чыгуначным інстытуце. Трыццаць... - даўгяла ўзняў вочы да столі, зварухнуў бязгучнымі вуснамі - ...трыццаць адзін год таму.

Сустрэць амаль што земляка... і дзе... тут... у чужой, далёкай і дарэшты глухой краіне - гэта выглядала сапраўдным цудам. Мікола ўдыхнуў паветра, ратуючы апалены перцам рот, падумаў - што б такое сказаць у адказ, - і неўзабаве выдыхнуў:

- Так, у нас і тэхнікум ёсць чыгуначны, і інстытут.

Былы студэнт адкінуўся на прыслон крэсла, крыкнуў штосьці па-албанску, звяртаючыся, як бачна, да кельнера, і той выплыў з куродыму з пачатай пляшкай у руцэ.

- А я сяджу, галюся, а тут Далі залятае - брат мой... пазнаёмцеся, дарэчы. - Кельнер выцер аб хвартух рукі, і яны з Міколам парукаліся.

- Бяжы, кажа, чалавек з Гомеля прыехаў. Джувеч замовіў. Я нават не дагаліўся, кінуў усё і пабег, - даўгяла правёў далонню па падбароддзі, правая палова якога блішчэла, а левая сівела шчэццю. - Трыццаць гадоў ніхто з Саюзу не прыязджаў, а тут раптам такі госць, ды з самога Гомеля!

Даўгяла напоўніў маленькія, ледзь не з напарстак кілішкі.

- Фернет, мы яго разам з кавай п’ем, - патлумачыў былы студэнт, і яны ўтрох кульнулі па чарцы.

Напой быў даволі моцны, гаркавы на смак і пахнуў рамонкамі.

- Брат кавярню трымае, на пару з жонкай. І сын дапамагае, - даўгяла ізноў напоўніў чаркі, крыкнуў у бок кухні: - Фатос!

Мурзаты хлопец пужлівым крокам выйшаў з кухні, шморгнуў перапэцканым сажай носам. Няйначай, атрымаў прачуханца ад бацькі.

Мікола памацаў рукою кішэні пінжака, маракуючы - што ж такое падараваць хлопцу. Нічога прыдатнага пад рукой не было, і ён выцягнуў з нутраной кішэні 5-доларавую паперку.

- Пляменніка Фатосам завуць. «Герой» значыць. Добры хлопец расце. Толькі ўвесь час у яго штосьці на патэльні падгарае, - прамовіў дзядзька.

- На, Фатос, купіттт сабе што-небудзь. Больш, на жаль, нічога падара­ваць не магу, - Мікола прыцягнуў паперку, але хлопец адразу яе не ўзяў, з асцярогай зірнуў на бацьку і толькі пасля таго падхапіў грошы.

- У мяне таксама дома сын расце, толькі на пару гадоў старэйшы,

- выдыхнуў Мікола, адчуўшы, што галава, хоць і выпіў зусім няшмат, пайшла колам.

Міколу раптам стала лёгка - на душы і ў целе. Так бывае, калі пасля доўгай дарогі вяртаешся дахаты і плюхаешся на тахту. І яму ўсё наўкол стала падабацца - і гэтая прапахлая лоем кавярня, і ціхая ўсходняя музыка, што лілася аднекуль са столі, і наведнікі, якія сядзелі ў кавярні і на якіх ён яшчэ паўгадзіны таму глядзеў з насцярогаю. І адзін са старых - тых самых, што сядзелі ў дальнім канцы шынка і пілі каву, - падняўся на ногі і заспяваў:

- Ходит парэнь - сама печал, смотрит парэнь куда-то вдал. А я вижу и з-за плетня-а косит взглядом он на меня...

Гэта была ўлюбёная песня маці. Мікола хацеў было таксама заспяваць, але не ведаў слоў, а таму падышоў да старога і паціснуў сухую старэчую далонь.

Паволі насоўваўся змрок. Высокае неба мела фіялетавы водцень, у вокнах ужо гарэла святло, і толькі пакручастая гара, што падпірала горад з усходу, яшчэ была асветленая промнямі згасальнага сонца.

- Мяне, дарэчы, Петрытам завуць, - прамовіў албанец.

- А мяне Міколам, - адказаў госць, і яны парукаліся.

- Петрыт - гэта па-нашаму Пеця?

- Не зусім так. Па-албанску гэта значыць «сокал». Але калі вучыўся ў Саюзе, мяне толькі так і звалі: Пеця. А прозвішча маё Прыфці. Калі літаральна перакласці, дык па-вашаму будзе Папоў, - албанец вінавата пацёр рукі. - І як вам наша ежа?

Зачараваны краявідам, Мікола крутнуў галавой, зірнуў на залітую чырванню гару, нарэшце ачуўся:

- Смачна. Толькі чаму вы ўсё паліваеце авечым лоем?

- Як чаму? Бо без лою страва не будзе мець ні смаку, ні паху.

Петрыт выцягнуў з кішэні пачак албанскі цыгарэт, прапанаваў госцю.

- Мне вось у вашых сталоўках таксама не ўсё падабалася, - албанец пстрыкнуў запальнічкай. - Але была адна смаката... забыўся толькі назву... дракі?.. дранкі?