Ганна Навасельцава - Бурлівая крыніца

— Хто сказаў табе, князь Дзвін, што гэта твая зямля? — прамовіў каралевіч Брас.

Прамовіў і абярнуўся цёмнай хмарай, такой, як некалі мною адчараваная. Прайшоўся вялікім страхам над лясамі-палямі. Не супыніць цябе самым вялікім войскам. Ані слязой, ані сілай. Заслалася хмарамі ўсё неба, знікла яснае сонца. Што хочаш ты ад маёй зямлі? Невінаватая ж яна ў тваёй страце.

— Князёўна, праз цябе загінулі мае браты.

Загінулі. Загінулі. Праз мяне. Як паўсвету знікла разам з імі. Заплачу крынічнай слязой, толькі перайду табе шлях. Чары зямлі і вады слухаюць слова маё. Ты забыўся, што чужы-чужаніца, каралевіч. Не хадзіць табе цёмнай хмарай над маім краем. Клічу, клічу чары.

— Вяртайся туды, адкуль прыйшоў, князь Дзвін. Бяжы, уцякай. Як не быў доб­рым, так і сам не чакай спагады, — сказаў Брас моцнае чарадзейнае слова.

Пабег Дзвін. Уцякаў, уцякаў.

— Няма Дзвіна, — казалі людзі. — Дзвіна. Дзвіна.

Шырокая, суровая Дзвіна. Пабегла туды, адкуль прыйшоў князь. А людзі не верылі, што гэта чары навечна зрабілі яго ракою.

Толькі і мае чары напаткалі цябе, каралевіч. Ледзь не захлынуліся, як у змаганні з блізкімі-роднымі. Пабялела цёмная хмара, глынуўшы моц зямлі і вады. Сталася лёгкай маленькай аблачынкай. Я знямела ад прадчування бяды, але паспела, паспела. Паўсталі чары волатавай крыві. Не было і не будзе анічога мацней за іхнюю веру, за іхнюю памяць.

— Князёўна, прыгожая, што ж ты нарабіла. Я так спадзяваўся на тваё добрае сэрца. Не, я не знікну, я не памру, адно не змагу табе дапамагчы. Не слухаецца мяне вада, не слухаецца мяне крынічная сіла.

Гэта добра, што не слухаецца. Збягу, збягу ад цябе, каралевіч Брас. Збягу ад таго, што адкрываюць мне цяпер ціхія, слухмяныя чары вады, адлюстроўваюць схаванае скрыўджанай на Вярнігораў род сіняй крыніцай. Ад волатавай крыві з’явілася на свет не адно немаўля. Жадаючы схаваць, панесла вада ў далёкія землі трох хлопчыкаў, трох братоў. Панесла ды абяцала вярнуць. Снег. Вецер. Хмару.

Як учыню крыўду ды боль, стацца мне крыніцай. Лавіць снег. Слухаць вецер. Абяцаюць яны ніколі не выпусціць мяне з палону. Як знайшлі, то баяцца страціць-згубіць. Хаваюцца за аблокамі. Прагныя да жыцця. Таго, якога не мелі. Не, не мінуцца аніколі снягі з вятрамі. Будуць шукаць сабе прыгажунь. А мне гэта бачыць, а мне назіраць.

Б’юся хвалямі. Клічу-плачу:

— Спраўдзі маё жаданне, каралевіч Брас. Спраўдзі, ты ж абяцаў. Не пакінь маю зямлю. Не пакінь мяне. Не пакінь.

І ты зрабіў-спраўдзіў. Браты твае верныя ганарацца табой, славяць твой горад, шэпчуць мне з-пад аблокаў:

— А брат наш слаўны. Брат слаўны. Бра. слаў. Бра. слаў. Браслаў.

Мінаю яго, збягаючы далёка-далёка. Б’юся хвалямі. Не радуюся вясёлым берагам. Хачу пазбыцца гора, забыцца на страту. Адбіваю ў плыткай вадзе лёгкія аблокі. Узіраюцца яны ў маю празрыстую плынь. І толькі я адна ведаю, што хава­юцца за аблачынкамі і прагныя, і страшныя. Як успаміны злой ды бурлівай. Як забытыя абліччы снягоў з вятрамі. Як тая белая хмара між празрыстых ды лёгкіх, што зноў і зноў растае над слаўным горадам летуценным туманам.

Лагаднеюць прагныя, гледзячы ў мае бруістыя хвалі.

— Стань добрай, крыніца. Добрай. Забудзься на ўсё. Змірыся, прабач. Тады збяжыш, а мы цябе не зловім.

Я злая князёўна. Упартая. Халодная. Не забудуся. Не зміруся. І не ўведаць вам, што паспела я ўчыніць, астатні раз паклікаўшы чары. Буду чакаць Вярнігораву кроў, каб аддаць ёй з крынічнай сілай моцныя чары. Буду чакаць неспадзяванага ратавання для іх, вятроў, снягоў ды хмар. Бо сярдзітая. Злая. Чарадзейка, якая скінулася сіняй вадою, сіняй, як неба, бурлівай крыніцай.