В Нестайко - Тарэадоры з Васюкоўкi (на белорусском языке)

У сенцах пачуўся кашаль, скрыпнулi дзверы, на двор выйшаў дзед Варава. Зiрнуў сярдзiта на нас i сказаў:

- Я ў краму. На хвiлiнку. Глядзiце мне тут!

- Ды мы нiчога. Вось толькi на рэчку, можа, пакупаемся. Бачыце, як сонца смажыць, - з просьбаю ў голасе адказаў Кукуруза.

- Урокi, урокi трэба вучыць, а не купацца. Двоечнiк! - буркнуў дзед i, закрактаўшы, падаўся з двара.

Я з сумненнем глянуў на Кукурузу.

- Нiчога, пойдзем, - цiха сказаў ён. - Ведаю я тую "хвiлiнку". Як сустрэнуцца каля крамы з дзедам Салiвонам, то гадзiны тры прагавораць, не меней.

Хоць нiчога дзiўнага не было ў тым, што мы паплывём на чоўнах у плаўнi (колькi разоў ездзiлi i рыбу лавiць, i проста так катацца), а таму нi ў кога не магло ўзнiкнуць нiякiх падазрэнняў, але мы прабiралiся да ракi цiшком i ўвесь час, крадучыся, азiралiся. I нiводнага добрага чоўна не зачапiлi. Хаця ўсе яны былi прыткнутыя каля берага, i нам не забаранялася iх браць - тут быў i наш човен, i ажно тры чаўны дзеда Варавы (даўбанка i дзве пласкадонкi). Мы распранулiся i пераплылi на той бок на пясчаны астравок, дзе за вялiкiм кустом вырбалозу ляжала тая гнiлая, зношаная, як стары чаравiк, пласкадонка, з якой мы думалi зрабiць, але так i не зрабiлi падводную лодку i на якой тапiўся Ява. Мы яе пасля таго выпадку заканапацiлi, прасмалiлi, i яна хоць i прапускала ваду, але ўжо не танула. Калi вычэрпваць ваду, то можна было i плысцi. Тут жа, пад чоўнам, ляжала доўгае патрэсканае вясло, якое мы пазычылi ў дзеда Варавы. Ён i не заўважыў - у яго яшчэ дзесяць такiх вёслаў валяецца: i кароткiя - для даўбанкi, i доўгiя - для пласкадонак. У нас жа, ведаеце, як на пласкадонках ездзяць! Стоячы. Стаiш на карме (можна i на носе) i то з аднаго боку, то з другога вяслуеш. Таму вясло доўгае. Так веславаць - умець трэба. Калi не ўмееш, то - брык! - i гадуй ракаў. Ну, мы з самага маленства ўсё ўмеем, нам не страшна.

- Конаўку якую вазьмi, а то цяжка будзе. Глянь, працякае ўсё ж, чарпак стары, - сказаў Кукуруза.

Адштурхнулiся мы вяслом i паплылi. Абагнулi астравок - i вось ужо ў чароце. Вузенькаю стружкаю плывём. Грабе Кукуруза - хоць i я добра вяслую, але ён большы майстар. Грабе цiха, асцярожна. Пiльнуецца. Стружка павiлястая, увесь час павароткi. Штурхнеш мацней, чым трэба, - раз! - i човен ужо носам у чарот утыркнуўся. Адпiхвайся потым назад, выцягвай нос - марока! Добра грабе Кукуруза - нi разу чарот не клюнуў.

Я ляжу на носе, гляджу ў ваду. Вада празрыстая-празрыстая - усё да самага дна вiдаць: водарасцi, карчы. Вiдаць нават, як рыба шмыгае. Цiкава!

Усё далей i далей зашываемся мы ў плаўнi. Нечакана за паваротам адкрыўся шырокi плёс. Гладка - нi маршчынкi. Белыя i жоўтыя лiлеi параскiданыя паўсюль - як на малюнку. Пасярэдзiне - дзве качачкi-ныркi плаваюць. Заўважылi нас - i няма. Так хутка нырнулi, нiбыта iх i не было. Толькi гладкi плёс. Ажно бульк метраў за дваццаць - цi гэта яны, цi iншыя...

Зноў мы ў стружку ўплылi.

- Ш-ш-ш! С-с-с! Ш-ш-ш!

Качачкi праляцелi.

Паляўнiчы сезон не пачаўся, i яшчэ няпуджаныя птушкi хмарамi лётаюць над намi.

- Вось бы стрэльбу! - кажа Кукуруза.

- Ага, - кажу я.

Плывём.

- Вунь тое месца, дзе я тапiўся, - з горыччу ўспомнiў Кукуруза.

- Цьфу! - плюнуў я ў той бок.

Мы зноў выплылi на плёс, даволi вялiкi, на якiм нават гулялi пенiстыя хвалi (бо якраз пачаўся вецер) - як на сапраўдным моры. Гэта быў ужо пяты плёс, якi мы праплылi, i астравоў ужо з дзесятак абмiнулi. Я кожны раз пытаўся: "Можа, гэты? Цi гэты? Прыгожанькi ж бязлюдны востраў. Тое, што трэба". Але Кукуруза думаў па-свойму, i ўсе тыя астравы ён забракаваў. Па розных прычынах. Той быў вельмi маленькi - няма дзе разгуляцца. У гэтага берагi надта ўжо чаротам зараслi - да вады цяжка даставацца. На тым дрэў няма - дзе ж ламачча на вогнiшча браць? I так далей.

I вось перад намi новы востраў. Нiбыта суцэльная зялёная купiна: вербалоз паўсюль, а дзе-нiдзе нават таполi выраслi. Бераг толькi часткова зарос чаротам - ёсць выхад да вады. З трох бакоў востраў абмываецца чыстым плёсам.

- Здаецца, ён, - сказаў Кукуруза. - Давай прыстанем.

- Давай, - з радасцю згадзiўся я, бо мне ўжо надакучыла бадзяцца.

Мы прысталi.

Востраў быў цудоўны. Нiбы спецыяльна створаны для такой справы, якую задумаў Кукуруза. Дрэў многа i сухога ламачча - на дваццаць гадоў хопiць. Каля берага рыбка скача з вады, сама ў юшку просiцца. Пасярод вострава гала - не толькi ў цуркi-палкi, у футбол гуляць можна. Наўскрай галы вялiзная старая вярба стаiць, голлем зямлю падмятае. I без страхi ад дажджу схаваешся. Але страха, вядома, патрэбна.

- Жыллё я табе дапамагу зрабiць, - сказаў я, - ты ж знаеш, як я буданы раблю!

Па буданах - гэта ўжо я быў майстар. Такiх буданоў, як я, нiхто з хлопцаў не рабiў. Гэта мяне бацька навучыў. У мяне бацька цясляр. Палавiна хат у нашай вёсцы - яго работа.

На твары Кукурузы было замяшанне.

- Рабiнзон звычайна сам усё рабiў. Ён жа адзiн трапiў на бязлюдны востраў.

- Дык гэта ж быў Рабiнзон Круза, а ты Кукуруза, - запярэчыў я. - Не трэба ж так усё рабiць, як ён.

Мне абавязкова хацелася як мага больш дапамагчы сябру. Кукуруза не стаў пярэчыць. Я адразу ж выцягнуў з кiшэнi сцiзорык з драўлянаю ручкаю i кiнуўся да вербалозу. Я вельмi любiў стругаць, рэзаць што-небудзь сваiм складанчыкам, заўсёды насiў яго з сабою ў кiшэнi, i ад гэтага ручка так наглянцавалася i адпалiравалася, што блiшчала, як лакавая. Ажно свяцiлася.

Кукуруза пакорлiва дапамагаў мне, без пярэчанняў прызнаючы мяне ў гэтай справе галоўным. Ён насiў лазу, расчысцiў месца, зрабiў каркас. Неўзабаве пад старою вярбой ужо стаяў новенькi будан, моцны-моцны (нiякiя навальнiцы не страшныя) i такi ўтульны, што ажно мне самому адразу ж захацелася пажыць у iм. Я быў вельмi задаволены сваёю работай.

- Усе дваццаць гадоў прастаiць - гарантыя! - упэўнена сказаў я.

Толькi цяпер мы ўспомнiлi, што дзед ужо, напэўна, вярнуўся з крамы, i заспяшалiся назад. Ускочылi ў човен...

Нарэшце - наш бераг. I нарэшце мы ўжо бяжым дахаты. Дабегшы, з радасцю ўбачылi, што дзеда яшчэ няма. Кукуруза не памылiўся: "хвiлiнка" дзеда Варавы ўмела расцягвацца на некалькi гадзiн.

- Ну што? Дзеда няма, можна сабраць усё неабходнае, - сказаў Кукуруза. Сёння ўсё падрыхтуем, перанясём у човен, а заўтра...

- Значыць, вырашыў ужо заўтра? - запытаў я.

- А як жа... Ты што! Гэта ж мацi ўжо вось-вось прыедзе.

Кукуруза хадзiў па хаце, задумлiва пацiраючы падбародак рукою, i прымерваўся, што ж браць з сабой.

- Перш за ўсё лыжку, - ён узяў у буфеце шчарбатую драўляную лыжку i засунуў яе за апаяску. - Соль абавязкова. Без солi прападу. - Адсыпаў сабе палову пачка. - Хлеб! - з сумам глянуў на чэрствы акраец, якi ляжаў на стале. - Мала...

- Я табе прынясу. У нас ёсць, - супакоiў я яго.

- Гарбата? - ён пакруцiў у руках пачак з чаем. - Абыдзецца. Бо тады i iмбрык патрэбны. А ў нас адзiн.

- Лiхтарык не забудзь. Спатрэбiцца, - напомнiў я.

- Лiхтарык абавязкова. Без лiхтарыка нельга.