Виктор Правдин - Танцавальны марафон

Сiўцоў ажно збялеў. Кашаль нечакана знiк, быццам перакаўтнуўся некуды ўсярэдзiну, у грудзях Сiўцова засiпела, забулькала. Ён, упёршыся рукамi ў стол, павольна ўстаў, нiжняя скiвiца дрыжэла, скамянелыя вочы палыхалi гневам. Жонка войкнула i iмгненна знiкла за занавескай, але, напэўна, яе гэта не ўратавала б…

«Не хапала, каб ён пры мне жонку пабiў!» – падумаў лейтэнант i таксама ўстаў, гатовы ўмяшацца. У гэты момант дзверы нечакана расчынiлiся, на парозе ўзнiкла каржакаватая постаць мiлiцыянера.

– Чую, мае костачкi мыюць. Цi хоць добрым мылам?

Сiўцова быццам падмянiлi. Ён iмгненна зноў стаў лiслiва-добранькiм, сутулым, вусы яшчэ больш абвiслi.

– Таварыш маёр! – радасна ўскрыкнуў гаспадар, яго хiстанула, рука ўхапiла спiнку крэсла. – Заходзьце, заўсёды Вам рады! – Сiўцоў замiтусiўся, падсунуў адно крэсла, другое, быццам мiлiцыянер сядзе адразу на два.

Без сумнення, гэта быў маёр Папруга, i Хмара зразумеў, што чакаў Сiўцоў менавiта яго, а ўсё, што папярэднiчала прыходу ўчастковага, – не што iншае, як камуфляж. І застолле, i расповеды гаспадара, i нават звада з жонкай мелi адну мэту – дачакацца Папругу.

Маёр быў невысокi i неймаверна шырокi. У першы момант Хмары нават здалося, што ўчастковы аднолькава роўны i ўвышыню, i ўшырыню. Не тоўсты, як гэта звычайна бывае, а моцны, з тых, пра каго кажуць: не ведае сваёй сiлы. Чорныя недаверлiвыя вочы абмацалi Хмару, i лейтэнант, здалося, фiзiчна адчуў iх дотык – зрабiлася нiяка-вата, быццам ён пераступiў нейкую забароненую мяжу.

– Пятровiч, у цябе госць? – не адводзячы вачэй, спытаў маёр. Хваляванне выдавала толькi вымучаная ўсмешка.

– Следчы з Мiнска, – па-вайсковаму адрапартаваў гаспадар. – Пытаецца пра шафёра, якога ў лесе знайшоў, – Сiўцоў разумеў, што хiтры Папруга стаяў у сенцах, чуў, пра што гаварылася ў хаце, i цяпер трэба думаць, як выкруцiцца, бо маёр не даруе жончынай балбатнi.

– Маёр Папруга, – прадставiўся ўчастковы i працягнуў Хмары руку. – Рады пазнаёмiцца i дапамагчы ўсiм, што ў нашых сiлах. Мiма iду, бачу сталiчную мiлiцэйскую машыну. Дай, думаю, зазiрну, раптам патрэба якая, усё ж мой участак. Але калi перашкодзiў…

– Не-не, – Хмара ледзь не крыкнуў ад болю. Суставы ягоных пальцаў шчоўкнулi ў магутнай далонi ўчастковага. – Я лейтэнант Хмара, па справе Шапавалава.

– А чаму не да мяне? – крыўдлiва развёў рукi Папруга.

Ён сiлiўся здавацца прастачком. Разумеў, што, калi нешта сур’ёзнае закруцiлася вакол Шапавалава, следчага будзе цiкавiць не афiцыйнае разбiрацельства, а тое, што было на самай справе.

– І я раiў так зрабiць, – з падлашчваннем заглядваючы ў твар участковага, падтакнуў Сiўцоў i, ставячы чыстую чарку на стол, прапанаваў: – Атабедайце з намi, Генадзь Барысавiч.

Маёр не звярнуў на Сiўцова анiякай увагi, як i не чуў. Ён чакаў, што скажа следчы з Мiнска.

– Мы планавалi сустрэчу з Вамi, – шматзначна адказаў Хмара. – На асобныя пытаннi зможаце адказаць толькi Вы.

«Так i ёсць, – спахмурнеў Папруга, – справа сур’ёзная. „Мы“ – выключае выпадковасць, лейтэнанта паслалi найперш да Сiўцова. Добра, што ўдалося падслухаць. Гэты сталiчны шчаўлiк ведае толькi афiцыйную версiю. Сiўцоў – маладзец, брахаў на мяне добра, але дачакаўся… А баба ў яго – дурнiца… І нахалеру мне былi тыя прэзерватывы? Цяпер выкручвайся…»

– Ну, калi так, то дапiвайце, а я пачакаю каля машыны, – Папруга нядобра ўсмiхнуўся i крутнуўся да выхаду.

Сiўцоў аслупянеў, ён не чакаў, што ўчастковы пакiне яго адзiн на адзiн з лейтэнантам. Бразнулi адны дзверы, другiя, i гаспадар адчайна залямантаваў, па ўсiм, спадзеючыся, што Папруга яго пачуе:

– Нiчога я гаварыць не буду, Генадзь Барысавiч усё ведае, так што i гаварыце з iм, – Сiўцоў на нейкую хвiлiнку прымоўк, зiрнуў у акно i, умольна гледзячы на Хмару, прашаптаў: – Вы свае, вы дамовiцеся, а мне тут жыць…

Лейтэнант усё зразумеў. Ён падхапiўся, падзякаваў за абед i кiнуўся наўздагон за ўчастковым, але ў сенцах нечакана спынiўся, апошнiя словы Папругi прымусiлi вярнуцца. Даўгалыгi Сiўцоў, сагнуўшыся напалам, не тоячыся ад участковага, выглядваў у акно i, убачыўшы лейтэнанта, разгубiўся:

– Я п-праўда н-нiчога не магу сказаць, – заiкаючыся, прамармытаў ён.

– Калi спатрэбiцца – раскажаце, – сказаў як адрэзаў Хмара i, выцягнуўшы лiст паперы, склаў яго ўдвая, разарваў напалам. Потым прымасцiўся да стала, адсунуў талеркi i штосьцi напiсаў на адным лiстку, потым на другiм.

Усхваляваны Сiўцоў па-гусiнаму цягнуў доўгую шыю, сiлiўся чытаць, што пiша сталiчны следчы.

– Вось, – Хмара паклаў на лiсткi самапiску i выцягнуў з кiшэнi грошы. – Гэта распiска i грошы за абед.

У Сiўцова ажно скiвiца адвiсла, ён за ўсё жыццё не бачыў i не чуў такога.

– Н-не трэба, – толькi i змог выдыхнуць iмгненна працверазелы гаспадар i замахаў рукамi.

– Распiсвайцеся! – узвысiў голас Хмара i паблажлiва дадаў: – Яшчэ як трэба, а апраўданнi пакiньце для Папругi.

– Я хацеў сказаць, што гэта зашмат, – кiўнуў на грошы знiякавелы Сiўцоў i таропка, дрыжачай рукой напiсаў пад сваiм прозвiшчам тры першыя лiтары. Цяпер ён баяўся гэтага лейтэнанта больш за Папругу.

– Вось i добра, – засмяяўся Хмара, – будзем лiчыць, што я паабедаў у рэстаране.

Папруга на ўсялякi выпадак запiсаў нумар «Жыгулёў», на якiх прыехаў сталiчны следчы, i ў чаканнi ўладкаваўся на лаўцы, што тулiлася ля плота. У справе з шафёрам ён, канечне, дапусцiў пэўныя хiбы, але ж у якiх справах iх няма. «Я што – зусiм дурань, каб вешаць на сябе злачынства, якое нiколi не будзе раскрыта? – шукаў апраўдання Папруга. – Шафёр ва ўсiм вiнавацiў сябе. Калi папраўдзе, то i да гэтага часу мне не ўсё зразумела ў той справе, але навошта цiснуць на шафёра? Ён нi на кога не скардзiўся, нiкога не вiнавацiў, а каяўся i прасiўся. Дык што, я павiнен быў прымусiць бедалагу пiсаць заяву аб злачынстве? Яшчэ i невядома, цi было там тое злачынства…»

Калi брамка рыпнула, i на вулiцу таропка выйшаў лейтэнант, Папруга ўжо ведаў, з чаго пачынаць размову са сталiчным шчаўлiкам. Ён быў перакананы ў сваёй праваце, вось толькi прэзерватывы… Калi селi ў машыну, Папруга ўпэўнена прапанаваў:

– Я прапаную пакiнуць усё як ёсць…

– Не разумею, – шчыра здзiвiўся Хмара.

– Вы пацвердзiце вынiкi маёй праверкi – i мы квiты.

– А я нешта Вам вiнен? – зноў здзiвiўся лейтэнант.

– Справа ў тым, што Ваш прыезд не застанецца непрыкмечаным. Пра тое, што Вы прымусiлi Сiўцова ладзiць застолле, я павiнен далажыць свайму начальству. Пiлi гарэлку цi не, я не бачыў, а вось Сiўцоў, канечне, гэта пацвердзiць.

Хмара здагадваўся аб ролi Сiўцовых у хiтрамудрым плане Папругi, прадбачыў магчымыя папрокi з боку ўчастковага, але каб вось так, адразу шантажыраваць… Лейтэнант заглушыў рухавiк i, не хаваючы злосцi, крутнуўся да маёра:

– Вы, Генадзь Барысавiч, – вялiкi iнтрыган, але ў дадзеным выпадку перахiтрылi самога сябе, – Хмара дастаў распiску Сiўцова. – Другi экзэмпляр папрашу прышпiлiць да рапарта, у якiм будзеце паведамляць аб маiм злоўжываннi службовым становiшчам. Бачыце подпiс Сiўцова? Гэты затурканы чалавек узяў з мяне за абед грошы. Думаю, значэнне дакумента тлумачыць не трэба. Цяпер што тычыцца гарэлкi. Абяцаю, як толькi прыеду ў Мiнск, прайду наркалагiчны агляд. Заключэнне абавязкова прышлю цi сам прывязу. А цяпер – асноўнае: Шапавалаў памёр, i ёсць падставы меркаваць, што не сваёй смерцю. Вы юрыст i разумееце, чым рызыкуеце, калi будзеце ўтойваць праўду. Думаю, без службовага разбору ўжо не абысцiся, але Ваш намер i надалей ставiць палкi ў калёсы следству цягне за сабой крымiнальную адказнасць.