Виктор Правдин - Эксгумацыя

– Казiмiра Францаўна, да нас зноў паступiла заява, у якой сцвярджаецца, што Альховiк памёр не сваёй смерцю, i прычына якраз у завяшчаннi, што Вы пра гэта думаеце?

– Яна ў нечым прызналася? – паспешлiва, з лiслiвасцю ў голасе перапытала жанчына, i яе бляклыя, выцвiлыя вочкi ажывiлiся, запрамянiлiся радасцю, але толькi на iмгненне, бо ў наступны момант яна зноў стала сур’ёзна-заклапочанай i збянтэжана цi то спытала, цi то пацвердзiла: – Гэта пiшуць Альховiкавы пляменнiкi?!

Смаляк згодна кiўнуў, i старая адразу неяк сцiшылася, абмякла i, прыплюшчыўшы вочы, задумалася.

Пальма увесь час, выструнiўшыся, сядзела каля будкi i цiкавала за Смаляком. Нарэшце гэты занятак ёй надакучыў, яна пазяхнула, лянотна пацягнулася i, не выбiраючы месца, разляглася ў цяньку, заплюшчыла вочы, i толькi вострыя напружаныя вушы гаварылi пра тое, што яна добра памятае свой вартаўнiчы абавязак.

Смаляк разумеў, чаму Шчэрбы i iх адвакат задавалi Шашок такiя блытаныя i, на першы погляд, незразумелыя пытаннi. Каб давесцi справу да суда, абавязкова трэба даказаць, што Альховiк падчас змены завяшчання на карысць Вярбiцкай быў недзеяздольны. Калi ўлiчыць, што яны цяпер, не тоячыся, абвiнавачваюць Вярбiцкую ў смерцi дзядзькi, iм гэта ўдалося.

– Казiмiра Францаўна, – парушыў маўчанне Смаляк, – у чым канкрэтна Шчэрбы абвiнавачвалi Вярбiцкую?

Старая неяк машынальна страсянула галавой, быццам вызваляючыся ад нечага цяжкага, i задумлiвым, разгублена-неспакойным позiркам паглядзела на следчага.

– Яны толькi пагражалi вывесцi зладзейку на чыстую ваду…

Смаляк з палёгкай уздыхнуў. Нiякiх «нявысветленых абставiн па справе», на што спасылаўся пракурор, не ўзнiкла, вiдавочна толькi, што Шчэрбы i Вярбiцкая будуць праз суд дзялiць маёмасць нябожчыка. Заставалася iх дапытаць, i можна ставiць кропку. Але ў душы Смаляк быў незадаволены, не было ўпэўненасцi, што справу Альховiка зноў не выцягнуць на белы свет. Яму вельмi карцела ведаць яшчэ аднаго зацiкаўленага чалавека – таго «дабрадзея» з гарадской пракуратуры, якi дапамагае Шчэрбам i робiць уцiск на Кучкуна.

У панядзелак, па старой завядзёнцы, Смаляк прыйшоў на працу раней звычайнага. Выхадныя ён разам з жонкай i сынам правёў на прыродзе, ля возера, i цяпер, праглядаючы аператыўную зводку здарэнняў, не-не, ды i прыгадваў цёплую ласкавую ваду, з якой на сонцапёк не хацелася вылазiць, як падсек на вуду кiлаграмовага ляшча, як палiлi вогнiшча i варылi юшку. Нагадвалi пра адпачынак i чырвоныя свярбучыя пухiры, якiя пакiнулi на целе неадчэпныя прылiпалы-камары. Усе былi задаволеныя, асаблiва сын Дзiмка. Ён, атрымаўшы ў падарунак маску з трубкай для падводнага плавання i ласты, назбiраў з дна возера паўвядра ракаў.

Раздзел дарожна-транспартных здарэнняў Смаляк звычайна не чытаў, хапала i крымiнальных злачынстваў, але сёння, хутчэй па звычцы, перагарнуў некалькi старонак i ўжо хацеў адкласцi гэты занятак, як позiрк зачапiўся за знаёмае прозвiшча. Следчы засяродзiўся i прачытаў:

«У пятнiцу дваццаць першага лiпеня 1995 года а дзевятнаццатай гадзiне на вулiцы Талбухiна, супроць дома нумар чатырнаццаць, аўтамашына замежнай вытворчасцi AUDI-100, дзяржаўны нумар 21–44 МI, якой кiраваў грамадзянiн Цвiркун Анатоль Iванавiч, здзейснiла наезд на грамадзянку Шашок Казiмiру Францаўну. У вынiку здарэння пацярпелая Шашок К. Ф. атрымала цяжкiя цялесныя пашкоджаннi i шпiталiзавана».

Ад нечаканасцi ў Смаляка ажно перахапiла дыханне, непрыемны хваравiты халадок слiзгануў па нагах, спiне i сцiшыўся недзе ў патылiцы. Iнтуiцыя падказвала, што гэта не звычайнае дарожнае здарэнне, не выпадковае.

«Хто такi гэты Цвiркун? Што ён гаворыць? Чаму менавiта пасля размовы са мной Шашок апынулася за пяць кварталаў ад сваёй хаты? Яна ж, наколькi я памятаю, нiкуды не збiралася».

Смаляк, спадзеючыся пачуць адказы на свае пытаннi, рашуча набраў нумар тэлефона начальнiка дзяржаўтаiнспекцыi раёна i, моцна прыцiскаючы слухаўку, з хваляваннем чакаў. Трубку доўга не падымалi, i, калi нарэшце пачуўся прыемны барытон Шаўцова, следчы адрэкамендаваўся i, стрымлiваючы нецярпенне, папрасiў удакладнiць абставiны наезду на Шашок.

– Радавое здарэнне, – адразу ўпэўнена адказаў Шаўцоў i катэгарычна дадаў: – Жанчына сталага веку пераходзiла дарогу ў забароненым месцы i трапiла пад колы машыны. Мы правялi следчы эксперымент i вiны вадзiцеля не ўгледзелi, у такiх абставiнах пазбегнуць наезду было немагчыма.

– А што гаворыць сама Шашок?

Смаляк разумеў, што гэтае пытанне лiшняе, трэба самому ехаць у бальнiцу i там шукаць адказы.

– З жанчынай кепска, – з жалем у голасе адказаў Шаўцоў. – Яна з моманту аварыi знаходзiцца ў коме i нiякай надзеi на тое, што застанецца жыць.

– Я хачу прысутнiчаць на допыце Цвiркуна.

– Справу вядзе следчы Канаплянiк, ён вас папярэдзiць, – запэўнiў Шаўцоў.

Праз паўгадзiны Смаляк быў у бальнiцы i адразу падняўся на чацвёрты паверх у рэанiмацыйнае аддзяленне. Загадчык аддзялення Адам Пятровiч Зайцаў, трыццацiпяцiгадовы маладжавы мужчына, з якiм Смаляк быў даўно знаёмы, пачуўшы прозвiшча Шашок, толькi развёў рукамi.

– Надзеi анiякай, – i, каб пацвердзiць сказанае, паспешлiва загартаў паперы, што ладным стосам высiлiся на стале. – Ага, вось яе гiсторыя… Вы толькi паслухайце: разрыў печанi i селязёнкi, пералом чацвёртага i дзевятага пазванкоў, адкрыты пералом правай рукi, чэрапна-мазгавая траўма цяжкай ступенi.

– Цi можна яе ўбачыць? – не губляючы надзеi, спытаў Смаляк. Ён раптам зразумеў, што ехаў сюды з адным намерам – убачыць старую.

– Трэба, дык зойдзем, – хаваючы акуляры ў чорны футарал, спахмурнеў Зайцаў. – Недаверлiвыя вы, следчыя, да ўсяго хочаце сваiмi рукамi дакрануцца… Ну, але ж зразумела, справа крымiнальная!

– Чаму крымiнальная? – насцярожыўся Смаляк. – Звычайнае дарожнае здарэнне.

Доктар прыпынiўся на выхадзе з кабiнета i з засяроджана-разгубленым выглядам пачаў корпацца ў вялiзных, адтапыраных, здавалася, бяздонных кiшэнях халата, выцягваючы нейкiя вяроўкi, бруднаватыя анучы, мноства рознакаляровых таблетак, спiсаныя i чыстыя, але аднолькава пакамечаныя бланкi рэцэптаў i нават гiпсавы злепак зубоў. Вось белы свет пабачылi рыбацкiя прычындалы: чырвона-белыя паплаўкi, жылка, кручкi, i нарэшце з самага бяздоння Зайцаў дастаў аўтамабiльныя ключы на восем, дзесяць i дванаццаць.

«Засталося яшчэ выцягнуць дамкрат!» – падумаў Смаляк, але ўслых з нарастаючай злосцю прагаварыў:

– Адам Пятровiч, ключы ад кабiнета, мабыць, як заўсёды, у дыпламаце…

– Кажаце, звычайнае дарожнае здарэнне?! – не гледзячы на Смаляка, цi то пытаючыся, цi то сцвярджаючы, працягваў сваё доктар. Ён засунуў «кiшэннае багацце» на месца i хуценька крутнуўся да стала, каля якога стаяў таўставаты стары дыпламат. Шчоўкнулi замкi, i Зайцаў, падкiнуўшы на далонi звязку ключоў, радасна ўскрыкнуў: – Ваша праўда, Васiль Мiкалаевiч, – i, хiтравата прыжмурыўшыся, паглядзеў Смаляку ў вочы. – А вось сын пацярпелай Шашок чамусьцi ўпэўнены, што быў замах на жыццё мацi. Такi скандал тут закацiў, што прыйшлося супакаiцельны ўкольчык зрабiць. I яшчэ адно: з якiх гэта часоў пракуратура пачала цiкавiцца звычайнымi дарожнымi здарэннямi?..