Дмитрий Акулич - Хаціна

– Траўнік! Давай, рабі сваю працу! – сурова сказаў капітан, ахмурыўшы твар.

Катляроў не надаваў моцнага значэння вяртанню свайго салдата ў атрад. Ён адпусціў гэтыя думкі, бо перажыванне за жыццё маладой дзяўчыны было мацней. Пасля звароту да радавога Траўніка, капітан апусціў галаву і адышоў ад цела.

Алесь не быў ваенным урачом і тое, што ад яго чакалі дапамогі, палохала яго. Ён яшчэ не ведаў, як дапамагчы дзяўчыне, таму разгублена падбег да яе. На сіне-жоўтых палотнах без рамачных карцін ляжала стройная чарнявая дваццацігадовая дзяўчына ў зялёным камбінезоне. Тканіна яе адзення была запэцканая рознакаляровымі плямамі ад фарбаў. Галава і тонкія пальцы рук былі цэлыя. А на каленях і локцях кроў. Побач з целам зіхацела серабрыстая маска з чалавечымі абрысамі твару. Алесь, зірнуў на чысты, белы твар дзяўчыны. Ён быў уражаны. Перад хлопцам ляжала яго былая жонка, але ў гэтым свеце яна была яшчэ юнай, такой ж, як у першы дзень іх знаёмства. Алеся страсянула імгненным успамінам. Зялёна-сінія вочы загарэліся на яго бледным твары. Памяць вяртала яго ў эпізод іх знаёмства, якое пачалося ў фае карціннай галерэі… Усё адбывалася мінавіта ў такім будынку, у якім яны зараз знаходзіліся. Вось чаму Алесю было знаёма тое памяшканне на першым паверсе. Тады, некалькі гадоў таму, Алесь рэдка выбіраўся ў падобныя месцы, як гэта. Не, не тое каб ён не любіў такія мерапрыемствы, Алесь проста не знаходзіў на іх час. Але ў той, яшчэ звычайны суботні дзень, сябар Сяргей запрасіў Алеся на выставу, з нагоды прэм'ернага паказу карцін сваёй нявесты. Алесь не змог адмовіць сябру і адкінуў усе свае нязначныя справы. Хлопец надзеў на сябе самае лепшае: белую кашулю і чорны пінжак, чорныя нагавіцы і цёмныя туфлі. Спешна пакінуў дом. На мерапрыемстве маладому чалавеку было прыемна і ў той жа час крыху няёмка. Алесь не надта ўяўляў, як паводзіць сябе ў падобным месцы, ды яшчэ прыехаў занадта рана. Ён некалькі хвілін стаяў у холе, на першым паверсе. Чакаў, калі ж прыйдзе сябар і разбавіць яго адзіноту.

Стала нечаканым для Алеся тое, што, з-за спіны, вытанчаныя дзявочыя пальцы закранулі яго твар, заплюшчылі яму вочы. У адказ хлопец крануў далікатную скуру яе цёплых далоняў.

– Адгадай, хто цябе знайшоў? – запыталася незнаёмка мяккім голасам.

Тады Алесь узяў у свае вялікія рукі яе далікатныя далоні і павярнуўся да яе. Перад ім стаяла чароўная, маладая дзяўчына Марына ў зялёнай сукенцы. Ёй было не па сабе ад таго, што Алесь быў не тым чалавекам, якога яна хацела бачыць. Дзяўчына тут жа сказала:

– Ой, прабачце, вы так падобныя да майго…сябра… Прашу прабачэння, мне так няёмка… – сказала цёмнавалосая Марына і прыбрала свае далоні.

Пасля гэтых слоў яна адышла ад Алеся і павольна сышла ў цэнтр выставачнай залы. Алесь не адводзіў ад яе вачэй, ён забыўся аб сваёй няёмкасці і адзіноце. Дзяўчына крок за крокам аддалялася, азіралася. Яна жадана кідала свой пяшчотны погляд на зачараванага светлавалосага хлопца Алеся.

Ва ўвесь гэты прыемны антураж улез яго сябар Сяргей. Ён ціха падышоў і нешта сказаў. Алесь не пачуў яго. І сябар, заўважыўшы няадводзячы погляд Алеся ад незнаёмкі, крануўся яго пляча і з цікавасцю спытаў:

– Спадабалася дзяўчына?

– Так. Яна прыгожая. – знаходзячыся пад уплывам пачуццяў, несвядома прагаварыўся Алесь.

– Зараз жа даведаюся, хто яна. – сказаў Сяргей і хутка адышоў.

Усіх папрасілі сабрацца ў галоўнай зале, прэзентацыя зараз пачнецца. Алесь, не чакаючы сябра, адправіўся туды адзін. І вось, ужо ў асяроддзі людзей, мастак распавядаў аб сваіх карцінах. Алесь стаяў з усімі, у натоўпе, круціў галавой, вачыма перабіраў твары. Пакуль не адшукаў тую самую, таямнічую незнаёмку ў зялёнай сукенцы ў цэнтры публікі. Гледзячы на яе прыгажосць, ён перастаў чуць голас мастака. Дзяўчына таксама ўбачыла Алеся і не адводзіла ад яго вачэй. Яны абменьваліся ўсмешкамі адзін з адным. Калі ж прамова мастака скончылася і ўсе пачалі разыходзіцца, падыходзіць да карцін, Алесь страціў дзяўчыну з-пад увагі. Ён паспрабаваў адшукаць яе сярод людзей, якія любаваліся творчасцю, стаялі ля розных карцін. Алесь асцярожна прабіраўся скрозь натоўп, падыходзіў да кожнай работы. Апынуўшыся ў няўдачы, расчараваўшыся, хлопец вырашае ўсё ж заняцца тым, для чаго ён сюды прыйшоў: паглядзець на мастацкія работы яго знаёмай. Спыніўшыся перад шырокім каляровым палатном, Алесь убачыў у ім нешта добрае і сапраўднае. Мастак адлюстраваў наступнае: маленькая шчаслівая светлавалосая дзяўчынка ў жоўтым сарафане і вялікімі блакітнымі вачыма, радуецца залатому бранзалету на сваёй правай руцэ. А пад карцінай подпіс: «Сапраўднае чараўніцтва».

– Шампанскага? – спытала дзяўчына.

Алесь зноў пачуў вытанчаны голас дзяўчыны ў зялёнай сукенцы. Яна стаяла побач, трымала ў руках два келіхі шампанскага, шчыра ўсміхалася.

– Так. Дзякуй. – узаемна ўсміхаючыся, адказаў ён. – Я цябе ўсюды шукаў.

– Праўда? Дык чаму ж не знайшоў? – ціха вымавіла яна.

– Ты ўмееш добра хавацца. Але ў цябе выдатна выходзіць знаходзіць мяне. Ты ж на гэты раз мяне ні з кім не зблытала.

– Не. На гэты раз, не.

– Складзеш мне кампанію? – спытаў Алесь. – Я тут упершыню.

– З задавальненнем. – ціхім, ласкавым голасам адказала дзяўчына.

– А як жа твой сябар?

– Які? Ах так…ён…ён пакінуў мяне. – далікатна адказала дзяўчына і тут жа спытала: – як табе карціна?

– Яна выдатная.

Вызваліўшыся ад імгненных ўспамін, Алесь хутка вярнуўся ў сучаснасць, дзе атачалі яго змрочныя сцены, якія выстаялі пасля бамбёжкі, дзе салдаты з халоднымі тварамі незадаволена расхаджвалі па будынку. Марына ляжала ля яго ног на раскінутых мастацкіх палотнах. Хлопцу было не па сабе.

Тым часам Катляроў шырокім крокам падышоў да Зуйко і спытаў:

– Лейтэнант таксама тут?

– Так дакладна. – дзіўным, асіплым голасам адказаў радавы.

– І даўно яны вярнуліся? – падазрона спытаў Катляроў.

– Не ведаю.

– Заставайся тут. Працягвай сачыць за горадам, толькі зараз з таго вузкага аконнага праёму. – спакойна пакамандаваў Катляроў і выйшаў з памяшкання.

Зуйко перанёс снайперскую вінтоўку па загадзе камандзіра, настроіў прыцэл і стаў назіраць за спакоем параненага горада. Ён адчуваў у душы лёгкую мяцежнасць, прадчуваў, што неўзабаве адбудзецца нешта дрэннае. І гэта пачуццё адцягвала яго ад пільнага дазору. Зуйко не гадаў, што адбудзецца, ён задаваў сабе толькі адно пытанне: «Дзе ж гэта здарыцца?» Час ад часу ён паглядаў на Траўніка. Заўважаў, як той даставаў з заплечніка аптэчку, нешта казаў, шаптаў, нахіляўся да дзяўчыны зноў і зноў.

Алесь пальцамі дакрануўся да тонкай шыі Марыны і адчуў слабы пульс. Тады ён неакуратна стаў корпацца ў медыцынскім чамаданчыку. Недастаткова шмат было ў гэтай прамавугольнай белай скрынцы з чырвоным крыжам. Хлопец паводзіў сябе разгублена і няўмела. Адкінуўшы інструменты для аказання хірургічнай дапамогі, Алесь даставаў лекі. Ён чытаў назвы прэпаратаў, перакладаючы таблеткі і бутэлечкі ў бок. У рэшце рэшт, ён узяў маленькую карычневую бутэлечку аміяку і кавалачак ваты. Затым адкруціў крышку флакона з празрыстай вадкасцю і рэзкім пахам. Трохі прамачыў вату і паднёс яе да носа дзяўчыны ў надзеі, што гэта дапаможа. Праз секунду яна адкрыла свае карыя вочы, яны замяталіся ў розныя бакі. Марына не разумела, што з ёй адбываецца. Перад ёй сядзеў усмешлівы светлы хлопец у ваеннай шэрай уніформе, на якую быў накінуты чорны плашч. Алесь шчасліва глядзеў на яе аднаўленне, а таксама радаваўся таму, што ў яго ўсё атрымалася. Дзяўчына падняла галаву, пыл з яе доўгіх прамых валасоў разляцеўся, зайграў вакол галавы. Марына агледзелася. У страшным, параненым памяшканні яна ўбачыла бяздушны кінуты погляд салдата Зуйко. Затым спалохана зірнула на радавога Траўніка і хутка абняла яго. Знаходзячыся ў нядоўгіх абдымках, Алесь адчуў сябе сапраўдным у гэтым свеце, па-сапраўднаму жывым. Цяпло ахапіла яго цела, радасць ахінула яго галаву. Ён зноў вярнуўся да любоўных адчуванняў. Але Марына, прыйшоўшы ў крыху больш цвярозыя пачуцці, прыбрала свае рукі ад хлопца, адціснула яго.