Дмитрий Акулич - Хаціна

Сонна шумеў вецер у вялікім сяле. Белыя аблокі нетаропка плылі па блакітным небе, быццам маленечкія караблі пераплывалі вялікі акіян. Зялёныя маладыя ліпы моўчкі стаялі ля дарогі, хаваючы ў сваім цені розныя прыгожыя палявыя кветкі. Злёгку дрыжала тонкае лісце на апушчаных галінах стомленай старой вярбы. Нізка лёталі ластаўкі. Лета на ўсю моц малявала яркія фарбы сельскага жыцця.

– Сыдзі з дарогі! – закрычаў мужчынскі голас за спіной Алеся.

Аглядаючы сельскую прыгажосць наперадзе сябе, Алесь не пачуў, як да яго падабраўся карычневы дарослы конь, які цягнуў за сабой воз сена. Яго вёў высокі, чарнавалосы, саракагадовы мужчына з лёгкім цёмным шчаціннем на загарэлым твары. Ён сурова апусціў свае шырокія чорныя бровы на карыя вочы.

– Адыдзі! У бок! – ад стомы прагаварыў плячысты мужчына, выціраючы празрыстыя кроплі поту з злёгку маршчыністага ілба.

Алесь хутка адышоў у бок, расчысціўшы шлях для каня, які сапеў ад спёкі, і яго стомленага гаспадара. Аднак, мужчына, праходзячы міма Алеся, са злосцю зірнуў на хлопца і хутка спыніў воз.

– Ты ж з «свабодных»! Зноў ты?! Ты чаму тут? – здзівіўся мужчына.

Ён трымаў адной рукой запрэжку, а другой, праціраў сваю закаваную ў металічны бранзалет шыю.

– Ты знайшоў маіх дзяцей? Яны цяпер у бяспецы? Ты ж сыходзіў з сяла, паспеў знайсці маіх дзяцей? Вы былі на «Зялёным лузе», у старой рабіны? Калі ласка, скажы, што ты іх выратаваў і адвёў да сваіх! А што з Вольгай? Чаму яна не вярнулася?

– Да каго адвесці?… Я не разумею цябе. Пачакай са сваімі дзецьмі. Я нікога не ратаваў! Дзе я наогул? Ты пра… – не паспеў дагаварыць Алесь.

Мужчына кароткім махам рукі далонню ўдарыў шыракаплечага Алеся, сківіца адчула моцны боль. Алесь злёгку ступіў назад і, не адчуваючы той жа злосці, што збіралася ў мужчыне, не стаў махаць у адказ кулакамі. Алеся яшчэ не адпусцілі тыя ўзрушэнні, якія ўжо на яго аказаў іншы свет. Хлопец яшчэ больш быў ашаломлены ўзніклым дыялогам і гэтак дзёрзкімі паводзінамі мужчыны.

– Чаму ж ты стаіш, як слуп? Бягі. Яны ж зараз знойдуць цябе, прыйдуць за табой! Заб'юць! Ратуйся! Што ты стаіш? Бяжы, дурань! Пакуль цябе ў рабства не ўзялі. Ратуй сябе і выратуй, калі ласка, маіх дзетак! – строга сказаў мужчына, нервова ўздрыгваючы вуснамі.

З-за парушэнне свайго маршруту, з-за няштатнага прыпынку, бранзалет на шыі мужчыны загуў. Незнаёмец хрыпла задыхаў, затым стаў пляваць крывёю. У гэтым цяжкім стане ён паспяшыў свайго каня і паплёў за ім ногі.

Воз хутка пакінуў Алеся. Старыя, якія сядзелі на лаўцы, схаваліся ў хаце і баязліва паглядалі з вокнаў. Тут жа перад хлопцам дружным натоўпам прабеглі басаногія дзеці. Услед за імі з-за павароту выйшла стройная дваццацідвухгадовая дзяўчына ў шэрым сарафане. У руцэ яна несла нейкі прадмет, больш падобны на празрыстую скрыначку, унутры якой, ляжалі два залатых шарыка і нейкія правады. Дзяўчына, дайшоўшы да аслупянелага Алеся, паправіла сваю галаўную белую хустку, з-пад якой праз плячо легла светла-русая доўгая каса. Дзяўчынка была аднаго росту з хлопцам. Яна паглядзела сваімі блакітнымі вачыма на задуменнага Алеся і міла яму ўсміхнулася. Затым нетаропка, абышоўшы яго, зрабіла некалькі крокаў, зноў павярнулася і зірнула на светлавалосага незнаёмага прыгажуна. Алесь зачаравана глядзеў на ўсю яе постаць, на мілы тварык і ў адказ усміхаўся ёй. Тады ж ён зусім забыўся пра ўсё, што хвалявала яго, да яе з'яўлення. Калі ж дзяўчына адвярнулася і павярнулася ў бок драўлянай хаты, робячы павольныя крокі, з Алеся спала ўся задуменнасць і зачараванасць. Ён заўважыў, што на тонкай светлай шыі дзяўчыны не было ніякага чырвона-зялёнага бранзалета. Яна смела хадзіла па вуліцы.

Наперадзе, на адлегласці шасці хат, з-за зеляніны паказаліся ўзброеныя людзі. Яны беглі да Алеся. Даносіўся надыходзячы глухі гул штурмавых нябесных машын. І, павярнуўшы галаву да дзяўчыны, хлопец не стрымаўся і хутка прамовіў:

– Пачакай. Не сыходзь! Дапамажы мне! – ціхім голасам, заварушыў тонкімі вуснамі Алесь.

Незнаёмка не пачула яго слоў і хлопец, робячы крокі ў яе бок, зноў паспрабаваў зачапіць яе ўвагу.

– Дзяўчына? Стойце!

Яна спынілася ля самых уваходных дзвярэй драўлянай хаты, прыпадняла на ўзровень галавы шэра-залаты прамавугольны прадмет, які несла з сабой. Затым, дзяўчына дакранулася да яго кончыкамі пальцаў свабоднай далоні. І, быццам гуляючы на клавішах, яна запусціла невядомы Алесю прадмет. Унутры празрыстай скрыначкі зайгралі, забегалі залатыя шарыкі. Тады яна прымацавала на дзверы гэтае вынаходства. Адчыніла ўваходныя драўляныя дзверы, а затым, зірнуўшы на хлопца, вымавіла:

– Я ведаю, каго ты шукаеш…але табе пара дадому. – мілым, звонкім голасам сказала дзяўчына. – Эй, новенькі, салдаты ідуць за табой! Калі хочаш выжыць, то шустрэй за мной. І мы яшчэ ўбачымся…і дакладна, гэта не сон!

Яна зайшла ў хату, закрыўшы за сабой дзверы. Электронны прадмет, што быў прылеплены на дзвярах, мігцеў жоўтым святлом. Унутры застаўся лётаць толькі адзін шарык.

Алесь, ад усіх дзівосных здарэнняў, павялічыў свой крок і пабег за дзяўчынай. Калі ж ён моцна схапіўся за дзвярную ручку і адчыніў дзверы, ён не разважаючы пераступіў парог. І тут жа магічны прадмет перанёс хлопца ў бетонны падвал свайго сямейнага дома. Хлопец забег у яго, быццам працягваў уваходзіць у хату, быццам крочыў за той незнаёмкай. І, на хуткім хаду, ён урэзаўся, уткнуўшыся ў паліцы. Затым схапіўся за твар. Стукнуўшыся, лёгкі боль спыніў яго. Алесь хутка развярнуўся і падышоў да сцяны, трымаючыся за лоб ад болю. Шэрая сцяна была па-ранейшаму ўпрыгожана белымі надпісамі. Алесь прыціснуўся спіной да яе, прыбраў далонь з ілба і прысеў, сагнуўшы калені. Тады ж ён зноў убачыў на падлозе раскіданыя два пакінутых залатых шара. Алесь у поўнай цішыні сядзеў перад прадметамі. Ён думаў пра тое, ці было гэта ўсё рэальным ці не, што ж на самай справе здарылася з ім за гэты кароткі час і ці было гэта фантазіяй сну ці ж нейкая навуковая бацькоўская распрацоўка?

Алесь Траўнік зноў сваімі моцнымі пальцамі злёгку крануў адзін з шароў. Адкаціў яго ад сябе. Хлопец доўга сядзеў і прыслухоўваўся да тужлівай цішыні. Баяўся ўзяць у рукі шар. І ў гэты момант, у адзін час, наверсе пачуўся выразны гучны стук. Алесь тузануўся ўсім целам, неспадзявана штурхнуў шар, а затым прыціснуў правую руку да сябе, адчуў мяккасць світэра. Адцягнуўся ад памутнення. Яго цешыла, што на ім не было старой кашулі. І пазіраючы на выхад, хлопец устаў у поўны рост.

«Магчыма, гэта быў нейкі сон…усё добра, гэта быў сон.» – супакойваў сябе Алесь, пазбягаючы нервовага стану.

Хлопец хутка падымаўся, выбіраўся па жалезных прыступках з падвалу. У спешцы ён нават не глядзеў пад ногі. Зачынішы ўваход у падвал кароткімі збітымі дошкамі, якія ідэальна ляглі, ствараючы эфект роўнай падлогі.