Юля Санахъоты - Нæмыгдзæф бонтæ

Цæмæн фыссæм арæх фыдцардыл,
Нæ зарæг цæмæн хъуысы ́нкъард?
Цæмæн дзурæм иууыл тыхстадыл?
Нæ цард дæр куы свæййы æнад!

«Нæ ивгъуыд уæззау уыд» – фæзæгъæм.
Кæмæн уыдис йеуæд уый рог?
Лæмбынæг нæ цардмæ æркæсæм,
Нæ ахаст æм скæнæм мах ног.

Цæмæн вæййæм иууыл кæуындзаст,
Цæй сагъæс нæ ́лвасы бынмæ?
Нæ фæсивæд махæн – цæхæрцæст,
Æви йæ нæ зонут нырмæ?

Цæвиттойнаг Ирæн фæдонтæ!
Куы фæцæуы «гъæйтт!», уæд – цæттæ.
Сæрабхъуыды се ́ппæт – хæстонтæ.
Нæ баззайынц искуы, æддæ.
Бæлуæттау сæ зæххмæ æртæхынц,
Æрлæууынц уæхски-уæхск æнгом.
Фыдызæхх сæхицæй нымбæрзынц,
Æнæхъæнæй фестынц æндон.

Ныууадзæм нæ додой ивгъуыды,
Ыссудзæм нæ зæрдæты рухс!
Кæм ма и сæрфатæн æмгъуыд дæр…
Æрдарæм нæ кæстæртæм хъус!

Нæ уарзты зынджытæ ма сисæм,
Нæ зæрдæты къуымтæй бæрзонд!
Нæ уарзтæй, цæй, кæстæрты фидæн
Ныррухс кæнæм иумæ æмзонд.

Ыскæнæм ма цинады зарæг,
Уæнгтæрогæй размæ цæуæм!
Рæсугъд бæллиц ма кæнæм нарæг,
Нæ фидæнмæ райгæ тырнæм.

Нæ хъæбултæм раздахæм не ́ргом,
Сæ удтæм æрлæууæм хæстæг.
Фæрог кæнæм кæстæртæн се́ргъом,
Нæ уыдзыстæм йеуæд хъæстаг!

Ныууадзæм æрвылбоны минас,
Кæрæдзийæн ма кæнæм маст.
Куы нæ цæры удгоймаг мин аз!
Нæ рæдыд куы скæниккам раст.

Хъуыдыгæнгæ ́взарæм дзырдтæ дæр, —
У авгау лæджы уд сæртæг.
Кæны нæ хъыг ныхас æддæдæр,
Фæлмæн ныхас – адæм бæттæг.
Фæзæгъынц, ныхас, дам, дымгæ у, —
Зæгъыс æй – æрбайсæфт йæ фæд.
Ис ахæм ныхæстæ… Цы мæнг у, —
Зæд дæр сæ нæ уромы, зæд!

Узæлæм кæрæдзийыл! Талас
Нæ фидæны тырыса суæд.
Уæд ́нафоны урс-урсид халас
Нæ сæртыл нæ уадздзæн йæ фæд.

Цæй, райдайгæ абонæй, цинаг
Ысуæд немæ царды æмдзу.
Уæд не суыдзæн фæсивæд суинаг
Кæйдæр бæсты искуы хæддзу.

Нæ Иры хæстæфхæрд хъæбултæ,
Сæрбахъуыды кодтат лæггад,
Ут амонджын иууыл, мæ хуртæ,
Æвидийгæ царды – уæ кад!

Къоста, нæ хур, куыд æнкъард у дæ Фæндыр,
Ысхъызы мыл дæ «Додой» -йæ тымыгъ.
Рæнхъыты́хсæн куы фехъусын дæ хъæрзын,
Ныммыр вæййы æрхæндæгæй мæ дзых!
Ивгъуыдæн нæй бынтон рохгæнæн царды,
Фæстæмæ кæсгæ, размæцыд дæр нæй!
Уыдзæн ивгъуыд нæ хъуыдыты йæ уагыл,
Уæт не ́ргом арæзт сомбонмæ рæвдзæй.

Дæ адæмуарзон мах фæхæссæм дисæн,
Дæ удау уарзтай адæмы бæргæ:
Куы уыдаид дунейы мæтæн исæн,
Æвæсмонæй йæ райстаис уæвгæ!

Нæ буц фыдæл, бæргæ ма ды куы фенис,
Ысты уæнгрог дæ фæдонтæ, куыстхъом.
Æртхутæгæй дæр растдзыстæм, куыд феникс,
Ысуыдзытæм дæ фæндиаг цæрдхъом!

Ыскæндзыстæм мах рухс цинады зарæг,
Цъæх арвы онг æй сисдзыстæм бæрзонд!
Ивгъуыды мах ныууадздзыстæм нæ хъарæг,
Тырндзыстæм райгæ фидæнмæ æмзонд!

Битарон, Битарон,
Æмбæхст æй цы дарон.
Тыхст дуджы дæ митæн
Фæдæн æз æвдисæн.

Сæрбахъуыды арт дæ.
Дæ адæмыл радтæ.
Фæлварæн куы ́рлæууыд,
Æнцой дын уæд нал уыд.

Фыд-заман дæ ́рхаста,
Ызнаг нæ куы цагъта.
Фæтыхстис уæд алчи, —
Ныр ма ́ппæлæт мачи.

Дæ хæдзар ныууагътй,
Дæ уды зынг хъардтай
Нæ Ирæн нывондæн,
Нæ кæстæрты Сомæн.

Чысыл къуым æркуырдтай,
Куыстуат æй ысхуыдтай.
Æмбаргæ – дæ митæ, —
Æмбæстæгтæм сидтæ:

«Нæ кæстæртæ хæсты
Ныссæлдзысты́хсæвты.
Хъæрмттæ сыл ыскæм,
Хæлцæй сæм фæкæсæм!»

Ды ардтай фæрæзтæ,
Гъе, кодтай амæлттæ.
Æнæ хæлц нæ уагътай
Нæ кæстæрты. Загътай:

«Нæ зæххы кæд уарзæм,
Уæд хъуамæ фæразæм.
Мæнгард куы у не знаг,
Фыдцъаммар та йе ́взаг!»

Ды дард рæттæм хæсты
Æскъæфтай нæ цæфты.
Ды искæмæ,́ндæрмæ
Нæ кастæ æнхъæлмæ.
Ныхдур дын нæ лæууыд, —
Куы нæ дæ æнæуд.
Ды нал зыдтай «Нæйы!»
Æристаис мæйы.

Æххæссыдтæ дардыл
Фыддугæн йæ карзы.
Стæй ахуырмæ фондзæй
Фæкодтай нæ хорзтæй.

Сæ фæстæ ызгъордтай,
Бынæттæ сын домдтай.
Куы сæххæст дæ бæллиц,
Фæсабыр дæ фæдис.

Рæвдыдтай сæ мадау,
Фæтадтæ сыл царвау.
Бæсты сын фæцуæт,
Ныддаргъ уæт сæ цæуæт.

Дæ хъуыдытæ – дардыл,
Нæ кæстæрты фарныл.
Цырагъау сыл судзыс,
Хъазуатонæй кусыс.

Æнтысæт дын бирæ
Лæггæттæ нæ Ирæн.
Цыртдзæвæн дæхицæн
Нæ домыс æсхицæн.

О, макуы суай ́нæбон,
Цæхæрцæст Битарон.
Иры дон дын тайæд,
Дæ зæрдæ дзы райæд!

Фæхæссай æмбаргæ чызг амонд,
Зæрдæрайгæ размæ цæуай!
Кæд гас дуне схæццæ ис абон,
Уæддæр дзы зæнджынæй цæрай.

Нæ адæмыл иууыл дæ катай,
Нæ фæразыс йе ́фхæрд бынтон.
О, алцæуыл афтæ тынг ма тай,
Сылгоймаг куы нæ у æндон.

Кæмдæриддæр ма уай, Ирыстон
Дæ хъуыдыйы ́дзухдæр дæуæн.
Куы кодта мах не знаг гæныстон,
Дæ цæссыгæн нал уыд фæуæн.

Цы фыссыс, цы зарыс, æппæтдæр —
Дæ райгуырæн бæстæн нывонд.
Цыдис нæм кæд карз тох æнæ дæу
Уæддæр дын уыд алцы зындгонд.

Куы кæныс Къуыдаргомыл кадæг,
Дæ хъæлæсы хъуысы цæссыг.
Мелоди æнкъард, цыма – хъарæг,
Йæ мидисæй хæлы мæсыг!

Дæ «Реквием» арауы зæрдæ,
Хъайтартæн ыссардтай сæ ном.
Æнкъард зæлтæй баризынц уæнгтæ…
Ехх, чи ́вдисы цæссыг æргом.

Ирыстоны хоныс – « Мæ уарзон»,
Фæу мын йæ зæдтæй фæдзæхст!
Лæггад ын кæныс ды цæстурзон,
Дæ бæллицтæ ́рцæуæнт æххæст!

Чындзау ныфсæрм и назбæласы хих,
Ныллæг æртасыд митуæзæй, фæдих.
Куы фестынц назы рухс цæссыгтæ их,
Уæд сæ нымбæрзы урс пæлæзæй мигъ.

Куы йæм ныккæсы дыккаг бон рæу хур, —
Куы йыл æртыхсынц хара тынтæ – бур,
Уæд нал аззайы митхъæпæнæй мур,
Æваст уæд фесты дондыппыр зæхх сур!

У ногуард мит фæлмæн, сæртæг.
Йæ уæлæ сабитæ цæрдæг
Æрцамайдзысты митæй лæг,
Йæ фарсмæ ́рсадздзысты лæдзæг!

Ысцырын миткъуыбæрттæй «хæст»,
Сæ фезмæлдыл нæ хæцы цæст.
Къуыбар кæйдæр фындзмæ æваст,
Хæмыцы даргъ фатау фæраст.