Том Сибдей - Кибелiстер. Талламалығ чыынды

Эк, сабланызым, пазырчам сағаа!
Сибдей Том табанны тудын арғысха!

Чир-чарых —
Киӌее.
Озарых —
Читпеем.

Турчабын
Тискер:
Азағым —
Ӱлгер:

Хынчам,
Хынчам
Посха.

Паза
Кӧрзем —
Чохха…

Хызыл чылларда тӧреен хысхырысха —
«Ипчім тіп, іҷем тіп, – Россия!» —
Хайлирға пілбеен хомзыныснаң
Сӧстерні ойлатчам хази, йа?!

Кӧрдек ам… Чӱс чазым толбаан,
Кибелізім – иргі ойнаныстар,
Саша-Андрейлер таптаан,
Тадарлап ползын – хоптаныстар…

Олох туста: Минмін – Хан Тигір!
Россияның наа палаҷаа, —
Иисусты ундубысхан Пигім!

Сӧстер пазынҷа холычаам игір —
Сонет тынын пip тобырҷаа!
Сибдей тахаллузым – Наа кибір!

Ниме ӱчӱн городха сыын турбын?
Хыйғам хуруп парар ба минің?
Тигір кӧрізін Чирімге ур, урба,
Олох ла, нооза, тыныс – киинең!

Эк, чыла халам, неке, аалымзар,
Хан Тигiр тӧстерiн худалап…
Тадар чон арали кӱр хаалап,
Кибелімнең сыынам, Худайлап.

Хынза, пайзаң иб турғыс салам,
Пос посха пілігӌі тӧріп парып.
Сӧстернең тадарлап алданам,
Тооза чонымны аданып алып.

Худай, тізе, мині ал халар,
Аның адын адаан даа ӱчӱн.
Пу чуртаста сабланып чох ползам,
Ӧлім дее, нооза – сын ӱлӱкӱн!

Хуюн кӧр салзаң толғалғанын,
Сӧкленме: пычах-палты!..
Пу чирде чил хомзынғаным
Хуюннаң чӧрче, арса.

Худым кізее сырбал чӧргені
Ӧлімге нимес – чох, чох!
Ол чӱреемнің тарыхханы:
Мин кізі чох тозын оох…

Кӧӧк саңнары – часхы сонатазы,
«Луннай» мында – оғыр кӧӧ,
Хайди хысхы табыс пораатайның:
Ӧзӧгіп, ӱнін тартча сӧӧ.

Арығ істі – Худай ибізі,
Син мында чазыр сӧстеріңні,
Кӧк тигірні сарыннар ибіріп,
Сығар тастир тооза тӧстеріңні.

Ax-тик син турарзың чалаас,
Уйадарзың чазыт кибеліске,
Хайди пірееде илбек арғаас
Стиғын арағанаң эміскен.

Сым пол! Мында Худай ибізі!
Кӧӧктер саапча часхы сонатазын…
Иртірчелер олар илбек ибіріг
Пу сӧстерге махтанҷых авторның.

Пурунғы тӧстер, хыйғы салып:
«Кӱн хонығы чирін кӧстеелер!
Чайааннар! Тӧрир пісте Алып!
Чир-чарыхха хыныс ӧртееннең!»

Туйғах ізі – тағлар хырларынҷа,
Хуйах пістің – тӱрктер аазында:
«Чортырчадырбын, таң, илбек сарынҷы,
Чадар полҷаа, таң, Илбек Чазыда…»

Худай салған Тигір тӧстерінҷе
Чир ибірҷее амды хара пас;
Ала харах чарых кӧстерімҷе
Кӱн чариин хара тӱн паспас.

Хара кӧс унал халған сӧӧктең
Пістелчедір чазыт сӧс хайы,
Кӱргеннерге аннаңар кӧӧгіп,
Читі хыл махтандыртча пайын:

«Хайда даа, хаҷан даа ызых кӧріс
Толғал турзын Алып чолларынҷа,
Кӱн чазынған чир – піске ӧдіс,
Сӱрмес ӱріңер кӱн сустарынаң!»

Пу саар азах чолы
Таныпча тооза чӧреечіні.
Кӧксімде:
«Нӧӧс Хан Тигір пілізі мынҷа?»

Сизінчем: пу чолҷа
Иртіпчелер Пиглер…
Кӧрерім килче,
Хайди ісчелер олар
Хыныс суун!

Искем:
Чабал сағыс порчоға даа ӧлім.

Пілчем:
Аллығ сағыс —
Хан Тигірҷе тоозылбас Чӧрім!

Илбек немец:
«Худай-кізі – минмін!»
Пыро чох тадар:
«Минде дее – парох,
Худайни полза – полғайох!»

***

(сонет)

Чӱреемде кӧйген ызых одын
Пирбеспін пірдеезіне – чох!
Полған на кибелісті хобырып,
Тадарлап ӱреннерін сох!

Соғылған сӧбін – мунзурухха!
Алғым чазаа сыхчадып, – таста,
Тискеркі Іскеркінің чилі
Чӧргіс парыбызар ырах, арса.

Че полған на тілбестег – тығылыс,
Кирек чоғыл хыйға тілліглерге!
Холымнаң тӧреен кибеліс
Прометейни осхас ӧзеліс…

Че посха ла (мағаа ла!) – тіпчем,
«Сибдей Том» сорып ӧскірчем…

Худай чазын амды иртібӧгістім,
Хыро чолы сухсаанға тостым,
Кип-азахты чарным хапты…
Сизифтің пастир кирек тоғызын:

Тоғылах тас Сахчахха сығарып,
Тигір тӧзінең иніс ойладарға,
Худай чолын пасханын сағартып:
Чӧрген ӱчӱн піл ам саназарға!

Кӧлет саларға.
Нимедір ол?
Кӱлет сабарға!..

Наа сӧс?
Мына:
Кірбе тыныма…

Паза:
Хынарға ам даа ундубаам…

Тасха чуртазымның сухсаанын
Тӱрче полза ундубызам,
Илбек Чазыға ырлааным
Тыт ағаснаң тосхырам:

Ағас нымзағы – палтыларға,
Тосхымнығ тадар чонға;
Пӱдіріп чӱзер айларға,
Туралар ӧзер тайғаа.

Тӧгелерні хадыл саап,
Сыңырааңар, палтыҷахтар!
Илбек Чазаа пала таап,
Хысхырааңар, хызыҷахтар!