Василь Быков - Эстафета (на белорусском языке)

"Хутчэй, хутчэй", - у такт зморанаму сэрцу стукала ў галаве думка. Не даць апамятацца, наскочыць, разагнаць, бо, калi немцы паспеюць агледзецца i ўбачаць, што аўтаматчыкаў не шмат, тады будзе бяда, тады яны тут завязнуць...

Яшчэ прабегшы некалькi паспешлiвых крокаў, ён упаў на старанна падгрэбены, прапахлы прэласцю дол; вязы ўжо засталiся ззаду, побач сцiпла жаўцелi першыя веснавыя кветкi. Парк скончыўся, далей за зялёнай драцяною сеткай раскiнулася блiшчастая ад сонца плошча, вымашчаная дробнымi квадратамi шызай брусчаткi. У канцы плошчы ля кiрхi мiтусiлiся прыгнутыя постацi немцаў у касках.

"Дзе ж гэты Бабiч?" - чамусьцi ўсё назаляла думка, хоць з'явiўся цяпер большы клопат: трэба было неяк атакаваць кiрху цераз плошчу, а гэтая справа здавалася яму нялёгкай.

Аўтаматчыкi, не дужа зладжана страляючы, выбягалi з-за дрэў i залягалi пад агарожай. Далей бегчы не было як, i сержанта дужа занепакоiла, як выбрацца з гэтага аблытанага дротам парку. Урэшце яго быццам нешта асвятлiла знутры - ён выхапiў з кiшэнi гранату i павярнуўся, каб крыкнуць iншым. Але што крычаць у гэтым грукаце! Адзiнай магчымай камандай тут быў уласны прыклад, надзейны камандзiрскi загад: рабi, як я. Лемяшэнка вырваў з запала чаку i шпурнуў гранату пад сетку агарожы.

Дзiрка атрымалася невялiкая i няроўная. Разадраўшы на плячы гiмнасцёрку, сержант працiснуўся праз сетку, азiрнуўся - следам, прыгнуўшыся, бег Ахметаў, ускакваў з кулямётам Натужны; побач грымнулi яшчэ разрывы гранат. Тады ён, ужо не азiраючыся болей, што было сiлы рынуўся наперад, ляскаючы гумовымi падэшвамi па слiзкай брусчатцы плошчы.

I раптам здарылася нешта незразумелае. Плошча хiснулася, збочыла, адным краем кiнулася некуды ўгору i балюча выцяла яго ў бок i скроню. Ён пачуў, як коратка i звонка бразнулi аб цвёрдыя камянi яго медалi, блiзка, ля самага твару, пырснулi i застылi ў пыле кроплi нечай крывi. Пасля ён павярнуўся на бок, усiм целам балюча адчуваючы непадатлiвую мулкасць камення, аднекуль, з сiняга неба, зiрнулi ў твар спалоханыя вочы Ахметава, але зараз жа знiклi. Яшчэ нейкi час праз грукат стралянiны ён чуў побач сцятае дыханне, гулкае тупаценне ног, а пасля ўсё гэта сплыло далей, да кiрхi, дзе, не сцiхаючы, грукаталi стрэлы.

"Дзе Бабiч?" - зноў скаланула яго забытая думка i кароткi забыты клопат за лёс узвода прымусiў напяцца i паварушыцца. "Што ж гэта такое?" свiдравала пачуццi нямое запытанне. "Забiты, забiты", - казаў нехта ў iм ягонымi думкамi, i невядома было, цi гэта пра Бабiча, цi пра яго самога. Ён разумеў, што з iм сталася нешта благое, але болю не адчуваў, толькi знямога скавала цела ды туман засцiў вочы, не даваў бачыць, цi ўдалася атака, цi выскачыў з парку ўзвод...

Пасля кароткага правалу ў свядомасцi ён зноў адчуў сябе i ўбачыў неба, якое чамусьцi ляжала ўнiзе, бы адбiвалася ў якiм агромнiстым возеры, а зверху на самую яго спiну навалiлася пляскатая роўнядзь плошчы з рэдкiмi целамi прылiплых да яе байцоў.

Ён паварушыўся, спрабуючы ўбачыць дзе каго жывога - плошча i неба загойдалiся, а калi астаялiся, ён назнаў кiрху, нядаўна атакаваную без яго. Цяпер там не было чуваць ужо стрэлаў, але з варот яе чамусьцi выбягалi аўтаматчыкi i беглi за вугал. Закiнуўшы голаў, сержант углядаўся, спрабуючы ўбачыць там Натужнага цi Ахметава, але iх не было, затое наперадзе ўсiх ля рога ён пазнаў свайго навiчка Тарасава. Прыгнуўшыся, гэты маладзенькi баец спрытна сiгаў да рога, спынiўся, зухавата замахаў некаму "сюды, сюды!" i знiк - маленькi i кволы побач з высачэзным гмахам кiрхi.

За iм пабеглi байцы, i на плошчы не засталося нiкога. Тады сержант напаследак уздыхнуў i неяк адразу i назаўсёды сцiх.

Да перамогi пайшлi другiя...

1959 г.