Василь Быков - Сьцяна (аповесцi, на белорусском языке)

Тут можно читать онлайн Василь Быков - Сьцяна (аповесцi, на белорусском языке) - бесплатно полную версию книги (целиком) без сокращений. Жанр: Русская классическая проза. Здесь Вы можете читать полную версию (весь текст) онлайн без регистрации и SMS на сайте лучшей интернет библиотеки ЛибКинг или прочесть краткое содержание (суть), предисловие и аннотацию. Так же сможете купить и скачать торрент в электронном формате fb2, найти и слушать аудиокнигу на русском языке или узнать сколько частей в серии и всего страниц в публикации. Читателям доступно смотреть обложку, картинки, описание и отзывы (комментарии) о произведении.

Василь Быков - Сьцяна (аповесцi, на белорусском языке) краткое содержание

Сьцяна (аповесцi, на белорусском языке) - описание и краткое содержание, автор Василь Быков, читайте бесплатно онлайн на сайте электронной библиотеки LibKing.Ru

Сьцяна (аповесцi, на белорусском языке) - читать онлайн бесплатно полную версию (весь текст целиком)

Сьцяна (аповесцi, на белорусском языке) - читать книгу онлайн бесплатно, автор Василь Быков
Тёмная тема
Сбросить

Интервал:

Закладка:

Сделать

Выскокваць у атаку даводзiлася часта нават у працяглай, шматмесячной абароне. Вышэйшыя начальнiкi памяталi i непарушна выконвалi жалезны загад Вярхоўнага: не даваць захопнiкам спакою нi ўдзень, нi ўначы, няспынна бiць яго i выматваць. Таму i бiлi, i выматвалi. Нават калi не хапала нi зброi, нi боепрыпасаў, калi на гарматы прыпадала па чвэрцi боекамплекту i на кожны стрэл трэба было браць дазвол старэйшага камандзiра. У абароне рэгулярна праводзiлiся звычайна крывавыя "разьведкi боем", штоночныя "пошукi разьведчыкаў", бясконцыя "паляпшэньнi" абарончых пазыцыяў. Некаторыя палкi i дывiзii, падначаленыя надзвычай старанным цi дужа патрыятычна настроеным камандзiрам, на працягу многiх месяцаў атакавалi адныя й тыя ж вышынi, кладучы на iх схiлах тысячы людзей, ды так i не дабiваючыся колькi-небудзь прыкметнага посьпеху. Людзей не шкадавалi. Усё на фронце было лiмiтаванае, усё дэфiцытнае i нармаванае, апроч людзей. З тылу, са шматлiкiх пунктаў фармаваньня i навучаньня няспынным патокам iшло да фронту папаўненьне - масы схуднелых, зьнямоглых ад тылавой муштры людзей, якiя трошкi навучаныя былi валодаць вiнтоўкай, але не заўжды разумелi па-расейску. Усе яны папаўнялi парадзелыя ў няспынных баях часткi, каб заўтра ж пад шквальным нямецкiм агнём падняцца ў атаку ды тут жа i ўпасьцi долу. Камандзiрам у стралковым ланцугу каштавала немалых высiлкаў iх падняць, i нярэдка на полi бою можна было бачыць, як камандзiр роты, бегаючы ўздоўж ланцуга, паднiмае кожнага высьпяткам. Падняўшы аднаго, бяжыць да наступнага, i пакуль паднiмае таго, заднi зноў кладзецца долу - забiты цi зь перапуду. Бегаць так доўга пад агнём, вядома, ня мог i ротны, якi таксама неўзабаве выбываў са строю. На некаторых участках фронту такiх бязглуздых, марных атак было мноства, яны iшлi чарадой; мянялiся байцы i камандзiры, але загад атакаваць заставаўся ў сiле. Калi дарэшты выбiвалi палкi i батальёны, дывiзiю адводзiлi ў тыл на перафармаваньне, а ўцалелых камандзiраў прадстаўлялi да ўзнагародаў: за няўхiльнасьць волi ў выкананьнi загаду - была такая ўзнагародная формула. Можна было толькi зьдзiўляцца, што нiхто не пярэчыў i не пратэставаў супраць такой яўнай бязглузьдзiцы. Але за тым, каб усе пакорлiва маўчалi, пiльна сачылi ня толькi вышэйшыя камандзiры, але i палiторганы, упаўнаважаныя асобых аддзелаў, вайсковыя трыбуналы, пракуратура. Загад камандзiра - закон для падначаленых, а на строгасьць начальнiка ў армii скардзiцца забаронена.

Вайна, аднак, вучыла. Не ранейшая, даваенная вайсковая навука, не вайсковыя акадэмii, тым больш, паскораныя курсы вайсковых вучэльняў, але асабiсты вайсковы досьвед, якi клаўся ў аснову баявога майстэрства камандзiраў. Пералом у вайне, калi пасьля першых разгромных месяцаў настала пэўная раўнавага сiлаў, звычайна зьвязваюць з тым фактам, што кадравыя камандзiры канчаткова адцуралiся ад свае вайсковае навукi, а мабiлiзаваныя з запасу, учарашнiя iнтэлiгенты авалодалi ёю на практыцы. Вайсковыя дзеяньнi пачалi набываць элемэнт разумнасьцi. Вельмi хутка аказалася, што баявыя статуты, створаныя на падставе досьведу грамадзянскай вайны, мала адпавядаюць характару новай вайны i, у лепшым выпадку, бескарысныя, калi ня шкодныя ў сваiм прымяненьнi. На самой справе, чаго варта было толькi адно iх патрабаваньне аб месцы камандзiра ў баi - наперадзе ланцуга, што заўжды прыводзiла да хуткай пагiбелi камандзiра, пасьля чаго падразьдзяленьне, застаўшыся без галавы, хутка страчвала якое-небудзь баявое значэньне. Паэшалённая будова пяхоты пры наступленьнi заўжды выклiкала занадта вялiкiя страты, асаблiва ад мiнамётнага агню ворага. Зразумеўшы тыя i шмат якiя iншыя недарэчнасьцi, Сталiн вымушаны быў пайсьцi на перапрацоўку статутаў, i ўжо ў ходзе вайны паявiлiся новыя статуты пяхоты - частка I i частка II. У той час, як у войску жорстка караўся нават намёк на перавагу нямецкай тактыкi або нямецкае зброi, дзесьцi наверсе, у генштабе, гэтая перавага ўсё ж улiчвалася, i зь яе рабiлi пэўныя высновы. Са згоды Вярхоўнага тое патроху ўкаранялася ў войску.

Зрэшты, укараняць i запазычваць трэба было нашмат болей i ня толькi з таго, што датычыла тактыкi. Як мы нi хвалiлiся (зразумела, у прапагандавых мэтах) якасьцю айчыннае зброi, нямецкая стралковая зброя спрэс аказвалася больш дасканалай i спрытнейшай, наш славуты ППШ зь вельмi нязручным для напаўненьня дыскавым магазiнам па ўсiх парамэтрах саступаў нямецкаму "шмайсэру". Няўклюдная, з даўжэзным штыхом вiнтоўка XIX стагодзьдзя канструкцыi Мосiна саступала нямецкаму карабiну. Увогуле някепскi сярэднi танк Т-34, манэўровы, з добрым рухавiком, меў слабую браню i пры кепскай 76-мiлiмэтровай гармаце рабiўся лёгкай здабычай нямецкай супрацьтанкавай зброi, найперш - цяжкага танка тыпу "тыгр". Перавага апошняга асаблiва праявiлася ў абароне, пры адбiваньнi наступу нашых "трыццацьчацьвёрак". Выдатная цэйсаўская оптыка i магутная гармата давалi "тыграм" магчымасьць з далёкай адлегласьцi распраўляцца з атакай дзясяткаў нашых танкаў. Нярэдка савецкiя танкiсты плакалi ад роспачы, калi наш танкавы батальён, толькi пачаўшы атаку (асаблiва на роўнядзi), трапляў пад агонь дзе-небудзь замаскаваных "тыграў" у той час, як самi "тыгры" заставалiся ў поўнай бясьпецы з прычыны далёкай да iх адлегласьцi. Здаралася, калi танкiсты, разумеючы, што наблiзiцца на адлегласьць прамога стрэлу не пасьпеюць, кiдалi машыны i пад агнём вярталiся на зыходны рубеж. Пакуль яны туды дабягалi, iхныя танкi ўжо гарэлi. Зразумеўшы нарэшце крамольную хiтрасьць танкiстаў, камандаваньне загадала аддаваць пад суд ваенных трыбуналаў экiпажы, якiя выйшлi з-пад агню ў поўным складзе. Тады танкiсты ўжывалi новую хiтрасьць: сталi пад'яжджаць да "тыграў" блiжэй i пакiдаць машыны ўжо пад кулямётным агнём з танкаў. Хто-нiхто зь iх гiнуў, нехта быў паранены ў адкрытым полi, але камусьцi ўсё ж шанцавала дабрацца да схову. З падбiтай жа i падпаленай машыны шанцаў выбрацца жывым было нашмат меней.

Састарэлы, з вадзяным ахалоджаньнем кулямёт "максiм" прычыняў нямала клопату, асаблiва ўлетку ды на бязводным поўднi, а з тэкстыльнай стужкай усюды ў непагадзь. Ручны кулямёт Дзегцярова запомнiўся былым кулямётчыкам хiба што празьмернаю для гэтае зброi вагой. Калi на ўзбраеньнi нямецкай пяхоты паявiўся кампактны хуткастрэльны МГ-42, нашым батальёнам у атацы не засталося шанцу ацалець пад ягоным шквальным (да 1000 стрэлаў у хвiлiну) агнём. Адзiн такi кулямёт з удалай пазыцыi за лiчаныя хвiлiны вынiшчаў батальён. Тым, хто ваяваў у пяхоце, дужа помняцца нямецкiя мiнамёты, ад вэртыкальнага агню якiх не было паратунку нi ў полi, нi ў лесе, нi ў горадзе.

Нашыя страты ў наступленьнi былi жахлiвымi, найбольшая iх колькасьць, вядома, прыпадала на долю параненых. Лёгкапараненыя з бою выбiралiся самi, цяжкапараненыя нярэдка падоўгу ляжалi ў зоне агню, атрымлiваючы новыя раны, а то й памiраючы. Выносiць параненых у тыл не дазвалялася; спробы такога роду квалiфiкавалiся як уцёкi з бою. Ведама, дзяўчаты-санiнструктаркi завiхалiся, як маглi, але iх было па адной на роту, параненых жа на полi бою заўжды набiралася дзясяткi. Таму выносiць iх не пасьпявалi, параненыя падоўгу чакалi, сьцякаючы крывёй, памiраючы на полi цi па дарозе ў санбат.

Читать дальше
Тёмная тема
Сбросить

Интервал:

Закладка:

Сделать


Василь Быков читать все книги автора по порядку

Василь Быков - все книги автора в одном месте читать по порядку полные версии на сайте онлайн библиотеки LibKing.




Сьцяна (аповесцi, на белорусском языке) отзывы


Отзывы читателей о книге Сьцяна (аповесцi, на белорусском языке), автор: Василь Быков. Читайте комментарии и мнения людей о произведении.


Понравилась книга? Поделитесь впечатлениями - оставьте Ваш отзыв или расскажите друзьям

Напишите свой комментарий
x