Винцесь Мудров - Ведзьма (на белорусском языке)

Празь дзесяць хвiлiн ён ужо цiснуў званок Дануччынай кватэры, i старая порхаўка, рыпнуўшы завесай, прамовiла ў сьпiну:

- У санаторыю зьехала... на машыне... з мужыком нейкiм.

Порхаўка зашамкала штосьцi пра блудлiвых мужыкоў, а Макар налёг iлбом на дзьвярны вушак, скрыгатнуў зубамi i застагнаў, ды так роспачна, што старая перахрысьцiлася i спалохана прычынiла дзьверы.

* * *

- Сядайце, таварыш Мурленя. Вы нас не пераканалi. - Першы ляпнуў рукою па стале, а калi спорткамiтэтчык стаў казаць штосьцi ў сваё апраўданьне, ляпнуў яшчэ раз, ды так хвацка, што ўсе ацiхлi, i пранiзьлiвую цiшыню неабачлiва парушыў гудлiвы свавольнiк. Чмель, паблукаўшы недзе, iзноў уляцеў у залю, скрыжаваўшы на сабе асавелыя позiркi раённых актывiстаў.

- Цi той гэта? - суцiшна запытаўся Мiшка Мандрык, i тут жа, зiрнуўшы на ўскудлачаную галаву Фаiны Сьцефурак, вакол якой наразаў колы гудлiвы свавольнiк, з палёгкай прашаптаў: - Той самы.

Стрэлкi гадзiньнiка мiж тым канчаткова абвiсьлi, паказваючы палову сёмай. Якраз гэтай хвiлiнай сымфэропальскi хуткi спыняўся на станцыi Азярышча. Макар зыркнуў на райкамаўскi гадзiньнiк, потым на свае "камандзiрскiя", асуджана вохнуў i расшпiлiў яшчэ адзiн гузiк на кашулi.

Апошнiя тры днi далiся Макару ў знакi: ён пазбыўся сну, зблажэў з твару, i жыцьцё ягонае ператварылася ў суцэльны кашмар. Апанаваны мазахiсцкiмi вiдзежамi, ён уяўляў, як Данута мiлуецца на марскiм беразе са старымi армянамi, уяўляў, як яе загарэлыя, абцягнутыя белымi панчохамi каленi лашчаць нечыя валасатыя лапы, i ад тых уяўленьняў яму рабiлася млосна, кроплi халоднага поту беглi па драбах, i Макар у адчаi прагнуў лiзнуць перасьмяглым языком высокае неба.

Зрэшты, неба ён так i не лiзнуў, але затое дастаў адрас санаторыя, у якiм адпачывала Данута. Два днi круцiўся ў райкамаўскай прыёмнай, а на трэцi дзень, паклаўшы на край Марынiнага стала разьмяклую чакалядку, пачуў:

- У Мiсхоры яна. Санаторый "Советская Белоруссiя".

Зачынiўшыся ў габiнэце, ён да самага вечара круцiў тэлефонны дыск, спрабуючы злучыцца з Мiсхорам, потым нейкiм дзiўным чынам апынуўся ў "Калiне", напiўся там, як павук, i процi ночы выправiўся на чыгуначную станцыю.

Наступным ранкам, разьдзершы павекi, ён угледзеў у ваконным вакне жаўтлявы будынак з шыльдаю "Дно", утрапёна мiргнуў вачыма i скацiўся з палiцы.

Ранак быў халодным. Вецер шкамутаў кашулю, ганяў па лобе клок зьлiплых валасоў, казытлiва пералiчваў драбы, але Макар не адчуваў холаду. Стоячы на пляцформе, з пакамечаным рублём у кiшэнi, ён паспрабаваў уцямiць: як патрапiў на цягнiк i чаму паехаў на поўнач, калi Мiсхор знаходзiцца на поўднi, i, нiчога ня ўцямiўшы, пайшоў шукаць рэдакцыю мясцовай газэты, каб пазычыць у калегаў грошаў на адваротную дарогу.

Наогул, апошнiмi днямi, пачынаючы ад векапомнай п'янкi на загараднай базе, Макару стала ня толькi адбiваць памяць, але й пачала мроiцца розная лухта. Засынаючы, ён чуў Дануччын сьмех, Данута прыходзiла да яго ў снах; ён, укленчаны, кранаўся гладкага калена i, узьняўшы вочы, з жахам бачыў, што перад iм не Данута, а страхаморлiвая ведзьма. Ранiцою, з пахмельля, ён чуў мармытаньне, якое далятала з вадазьлiўнага бачка, а ўдзень яго часьцяком ахоплiваў жах, i ў такiя хвiлi яму карцела выкiнуцца ў вакно альбо гваздануць бутэлькай па галаве небараку Хамiцкага. Вось i цяпер, пачуўшы вантробны голас Тарзана Пятровiча Куксёнка, якога сталi прабiраць сьледам да Мурленем, Макар памкнуўся гваздануць дырэктара прамкамбiната графiнам па галаве, але, адумаўшыся, скрыгатнуў зубамi i - нечакана для сябе самога - рушыў да выхаду. Ля самых дзьвярэй за iм увязалася чмялiна, а яшчэ праз хвiлiну з залi сьцярожкiм крокам выйшаў Мiшка Мандрык.

Што б там нi казалi паэты-песеньнiкi, а каханьне - страшная рэч. Тлумiць, мучае, а парой наогул нiшчыць людзей. I якiх людзей! Можна налiчыць не адзiн дзесятак славутасьцяў, якiя, зазнаўшы няшчаснага каханьня, засiлiлiся, атруцiлiся, альбо, як талстоўская Ганна, кiнулiся пад колы цягнiка. Скажам таксама, што i аўтар гэтага аповеду зьведаў свойчас мiлоснае ачмурэньне, а таму, апiсваючы пакуты свайго героя, працяўся да яго шчыраю спагадай.

Ну сапраўды, цi можна было не паспачуваць герою, апiсваючы, як той даставаў з рэдакцыйнай шафы ружы, якiя тры днi прастаялi ў слоiку з-пад гарчыцы, а ружы аказалiся прывялымi; цi ж можна было не хвалявацца, апiсваючы, як герой iшоў, пасьля доўгай разлукi, на сустрэчу са сваёй каханай, i цi можна было не мацюкнуцца, згадаўшы старую порхаўку, якая сядзела ля пад'езда? I, падумаўшы, аўтар выкiнуў гэтыя сцэны з аповеду, каб не надаваць твору залiшняй шчымлiвасьцi i не засьмечваць яго нецэнзурнымi мацюкамi.

- Прыехала. Гадзiну таму, - паведамiла порхаўка, калi Макар падышоў да пад'езда. Навiна напоўнiла душу яшчэ большым неспакоем. Зрабiўшы выгляд, што нiчога ня чуе i ня бачыць, Макар выцягнуў з газэтнага скрутку прывялыя ружы, увабраў голаў у плечы, нясьмела пераступiў парог.

Гэтым разам ён адразу ж пазванiў, i ў той жа мiг, як званок ацiх, сэрца ягонае спынiлася. Магчыма, калi б гаспадыня кватэры забавiлася i не адразу адчынiла, Макар бы тут, ля дзьвярэй, i памёр, але, на шчасьце, за дзьвярыма рыпнула падлога, кляцнуў замок i на парозе паўстала яна... Данута. Сэрца балюча сьцялася i затахтала з такiм iмпэтам, што ў Макара закружылася галава i кветкi, якiя трымаў за сьпiнаю, высьлiзнулi з самлелых пальцаў.

Ён стаяў, панурыўшы веi, баячыся зiрнуць на Дануту, а калi, нарэшце, зiрнуў, дык сэрца ягонае iзноўку спынiлася. На загарэлым Дануччыным твары, дакладней, у куточках пульхнатых губ, блукала грэблiвая ўсьмешка. Акурат такая ж усьмешка блукала на вуснах мадам Сьцефурак, калi тая выганяла з залi гудлiвую жамерыну.

- Не прыходзьце сюды, - сказала, як адсекла, гаспадыня кватэры i, прычыняючы дзьверы, дадала: - I не званiце.

Хвiлiн дзесяць - ня меней, - стаяў Макар перад дзьвярыма i ачомаўся толькi тады, як на доле керханулi i прастору скаланулi шаргатлiвыя крокi. Ён падняў з-пад ног букецiк, блiснуў сьлязьлiвым вокам i, зьбягаючы па сходах, упёр прывялыя кветкi знаёмай бабулi.

Невядома - куды б кiнуўся Макар i што б ён стаў рабiць, калi б не наляцеў у дзьвярах пад'езда на шырокую сьпiну Мiшкi Мандрыка. Мiшка стаяў на парозе i смалiў папяросу.

Iншым днём ды iншым часам Макар зьдзiвiўся б такой сустрэчы, але цяпер, асавела глянуўшы па баках, ён адно толькi мыкнуў ды рассунуў два пальцы, просячы ў сябра папяросiну. Не дачакаўшыся, пакуль Мiшка выцягне з пачка беламорыну, Макар яшчэ раз мыкнуў i няпэўнай хадою пайшоў сваёй дарогаю.

- Макар, што з табой? Дзе ты быў? - голас сябруковы прагучаў глуха, усё адно як з бяздоннай боднi.

Мандрык схапiў яго за пiнжак, паклаў на каршэнь сваю вузлаватую, упрыгожаную сiняй катвiгай руку, зазiрнуў у самыя вочы, i ў Макара адлягло ад сэрца.

Потым была "Калiна": шалёная п'янка, песьнi, гарачыя румзы на сябруковым плячы, нарэшце, тэлефонны званок з рэстараннай кухнi, дакорлiвыя Дануччыны словы: - Ну я ж прасiла... - якiя прыглушала сквiрчэньне секунцоў на патэльнi, потым былi скокi да поўнай зморы, цьмянае сьвятло лiхтароў, брэх сабак у Зарэччы i сiплыя Мiшкавы мацюгi ля вуха: - Ды куды ты, йоп!.. Далася табе гэтая лярва.