Иван Шамякин - Сэрца на далонi (на белорусском языке)

"Хвалюецца... Няўжо хвалюецца?"

Адказала весела, гучна:

- Дзякую, Тарас. Я з прыемнасцю пайду з вамi. Дзе мы сустрэнемся?

Ён задыхнуўся ад шчасця:

- Дзе хочаце.

- На пераходным мосце. А палове восьмай. Добра?

Яна паклала слухаўку i вясёлымi вачамi пераможна агледзела сваiх калег маладога лекара i дзвюх сясцёр.

- Хто гэты Тарас? - спытала адна, старэйшая, замужняя i незадаволеная сваiм замужжам.

- Ярашаў сын.

- Антона Кузьмiча? О-о!

- Нiшто сабе!

- Цэлiш правiльна!

Маша засмяялася. Яна, напэўна, зарагатала б, каб ведала, што адбылося на заводзе.

Славiк з'явiўся на працу такi шчаслiвы, нiбы за ноч ён засвоiў усе таямнiцы зборкi i заняў месца брыгадзiра цi нават начальнiка цэха. Да гудка частаваў хлопцаў "Казбекам".

- Ого! Цi не атрымаў ты спадчыну? - пажартаваў Косця.

Славiк кiнуў Тарасу мiж iншым:

- Табе прывет.

- Ад каго?

- Адгадай.

- Што мне гадаць!

- Ад Машы.

- Ад той?

- Ад той.

- Дзе ты яе бачыў?

- Сустрэў на вулiцы. Яна пыталася пра цябе.

Ён не схлусiў. Маша сапраўды пыталася ў яго пра Тараса.

Косця адразу ж, як толькi адышлi ўбок, накiнуўся на свайго брыгадзiра:

- Ну што, не казаў я табе? А ты - вось. - Ён моцна i злосна стукнуў сябе кулаком у лоб. - Я ж бачыў, што яна не зводзiла з цябе вачэй. Дагэтуль не сустрэцца! Аблавух! А яшчэ ў армii служыў. Памрэш ты халасцяком.

Тарас не крыўдзiўся i не адбiваўся. Ён думаў пра Машу. Яму вельмi хацелася сустрэцца. Але як гэта зрабiць?

- Ведаеш што? - не адставаў мiж тым Косця. - Я аддаю табе свой бiлет на сённяшнi канцэрт. Запрасi яе.

- Як?

- У дваццатым стагоддзi iснуе тэлефон, майстар. Калi ты баiшся, я пазваню ад твайго iмя.

Рэдка калi Тарас адрываўся ад работы. А то раптам знiк да абеду на добрыя паўгадзiны.

У яго, як у намеснiка сакратара, быў другi ключ ад пакоя камiтэта камсамола. Падпiльнаваўшы, калi сакратар пайшоў на чарговую нараду ў райком, ён нырнуў у пакой. Можа, дзесяць разоў падымаў тэлефонную слухаўку i клаў назад, часам набраўшы тры лiчбы з чатырох. Па-першае, баяўся наскочыць на бацьку. Кнiжка i даведачная станцыя паведамлялi той жа нумар, па якiм ён званiў Ярашу. Урэшце адважыўся, вырашыўшы, што калi нават слухаўку возьме i бацька, то ён усё адно папросiць паклiкаць Машу. Што тут такое? Бацька - гэта нават лепш, бо ён, на жаль, не ведае прозвiшча дзяўчыны.

Адгукнуўся жаночы голас.

- Паклiчце, калi ласка, аперацыйную сястру Машу.

- Лiтвiн? Яна на аперацыi.

Так, так, гэта яна Лiтвiн, ён бачыў гэтае прозвiшча ў Ярашавых паперах апiсаннях аперацый.

Другi раз ён званiў смялей, чамусьцi ўпэўнены, што яе не паклiчуць. Трэцi раз, пасля абеду, зусiм смела. Але калi пачуў i пазнаў яе голас, то спалохаўся, пачаў заiкацца.

З'явiўся ў цэх як удачлiвы змоўшчык. Прашаптаў аднаму Косцю:

- Запрасiў.

- Згадзiлася?

- Ага.

- А што, не казаў я табе? Заяц! Будзеш тыдзень паiць мяне пiвам.

Але самае смешнае, што Косцю не прыйшлося ахвяраваць у iмя дружбы сваiм бiлетам. Ад канцэрта адмовiўся Славiк. У канцы змены ён з посным выразам твару сказаў:

- Нешта мацi званiла, прасiла прыехаць на дачу. Хлопцы, хто прадасць мой бiлет?

- Дай мне, - падскочыў Косця. - Да мяне сястра прыехала. Сама ў калгасным хоры спявае.

У хлопцаў былi дарагiя месцы, у другiм радзе. Апрануты яны, як дыпламаты: у новых гарнiтурах. Косця i Генрых нават у чорных, па апошняй модзе, у Генрыха i гальштук - бабачка; блiшчалi манжэты накрухмаленых сарочак, зiхацелi дарагiя запанкi. Iшлi па зале ўсе разам. Яна сярод iх - як вогненная кветка. Менш бачыла вачамi, больш адчувала аголенымi рукамi, шыяй, патылiцай, спiною, што яе працiнаюць позiркамi, разглядаюць усе: мужчыны - з захапленнем, з цiкавасцю, жанчыны - з рэўнасцю, асуджэннем, скептыцызмам, пагардай. Гiпноз соцень вачэй моцна i незвычайна хваляваў: радаваў i страшыў.

Добрая палавiна залы - музыкальная публiка, яны калi не былi знаёмы памiж сабой, то помнiлi адзiн аднаго па сустрэчах на канцэртах, у тэатры. Натуральна, што iх зацiкавiла група добра апранутых маладых людзей, якiя прабiраюцца да пярэднiх радоў.

- Хто? Адкуль? - пыталiся шэптам сусед у суседа.

- Ды гэта з кiнагрупы, што фiльм на рацэ здымаюць, - адказаў адзiн з тых, што ведаюць усё на свеце.

- Актрыса?

- Як прозвiшча?

Маша пачула гэта. I Косця, якi iшоў побач, пачуў. Дакрануўся да яе рукi:

- Чулi?

Маша нервова засмяялася. Ёй зрабiлася яшчэ больш весела ад таго, што яе прымаюць за кiнаактрысу. Але чамусьцi боязна, быццам перад адказным экзаменам. Яна так навучылася трымацца сярод людзей, самых розных! I ў тэатры - хiба ўпершыню! А вось жа хвалюецца. Чаму?

Перад канцэртам яна з хваляваннем, першы раз у жыццi, iшла ў лепшую цырульню горада, каб зрабiць прычоску. I нечакана для самой сябе выявiла такую патрабавальнасць, што малодшая майстрыца мусiла перадаць яе старшай, а тая пакрыўджана сказала:

- Ляцiце, мiлая, у Маскву рабiць сваю прычоску, калi вам не падабаецца ў нас.

Толькi сеўшы ў крэсла памiж Тарасам i жонкай Лапацiна, схаваўшы плечы i рукi, Маша супакоiлася.

Адкрылася заслона. Ва ўсiм белым, як лебедзi, стаялi праз усю сцэну паўсагнутай шарэнгай спявачкi. Над iмi ўзвышалiся ў два ярусы спевакi, у нацыянальных кашулях, у чорных сурдутах.

З-за кулiс выйшаў стары. Сiвыя валасы, сiвая, прыгожая, на клiн, бародка, высакароднае iнтэлiгентнае аблiчча i зусiм маладая пастава каранастага цела, зацягнутага ў чорны фрак i белы камiзэль. Iшоў ён лёгка, ступаў мякка. Пакланiўся зале. Яму горача запляскалi.

Маша падумала, што сам выгляд гэтага чалавека абяцае штосьцi харошае, прыгожае.

Ён павярнуўся да хору. Падняў дзве рукi, i на нейкi мiг усё замерла. Ён лёгка павёў правай рукой - i палiлася песня.

Машы нават спачатку здалося, што спявае не хор, што спяваюць недзе там, за сцэнай, на вулiцы, у полi. Яна ўпершыню чула капэлу - спеў без музычнага суправаджэння. Калi песня нарасла, наблiзiлася i было бачна, што спяваюць усе харысты, Маша слухала заварожаная, але не бяздумная. Думкi ляцелi, як iскры: то па адной, то роем, згасалi адны, успыхвалi другiя. То вясёлыя - яна ўспомнiла Славiка. То сумныя - i яна не бачыла сцэны, хору, а праз затуманены зрок убачыла мацi: вось яна, вярнуўшыся з калгаснага поля, гне спiну на сваiм гародзе. Бясконца ў працы! На нейкi момант дзяўчыне стала сорамна, што яна заплацiла гэтулькi за сваю шыкоўную прычоску. Мацi жахнулася б, каб даведалася, што яна столькi плацiць за такую непатрэбшчыну. Якая панi! "Рыжоцце такое!"

"Заўтра я пашлю вам грошы, слаўныя мае, - звярталася яна да мацi i малодшых сястры i брата. - Не крыўдуйце на мяне. Я добрая. Я люблю вас".

Потым падумала, што яна разумее рухi гэтага дзiвоснага чалавека на сцэне. Яны - як у Яраша. Такiя дакладныя. Адзiн няправiльны рух, адна памылка, i смерць: там - чалавеку, тут - песнi.

- Бачылi, якi чарадзей? - нахiлiўся да яе Тарас.

- А? Але, - яна ўдзячна паклала сваю руку на яго.