Михаил Булгаков - Майстар i Маргарыта (на белорусском языке)

Некалькi разоў ён спрабаваў устаць, але ногi не слухалiся, - з Бяздомным здарылася нешта накшталт паралiча.

Паэт кiнуўся бегчы да турнiкета, як толькi пачуў крык, i бачыў, як галава падскоквала, кацiлася па бруку. Ён гэтак спалохаўся, што ўпаў i кусаў рукi да крывi. Пра звар'яцелага немца ён, вядома, забыўся i стараўся зразумець толькi адно, як гэта можа быць, што вось толькi што ён гаварыў з Берлiёзам, а праз хвiлiну - галава...

Усхваляваныя людзi прабягалi паўз паэта па алеi, нешта крычалi, але Iван Мiкалаевiч iх не разумеў.

Нечакана ля яго сустрэлiся дзве жанчыны, i адна з iх, вастраносая i проставалосая, закрычала над самым паэтам другой жанчыне:

- Анечка! Наша Анечка! З Садовае! Гэта яе работа! Узяла яна ў бакалеi алею, ды лiтроўку аб вяртушку i пабiла! Усю спаднiцу сапсавала... Вой, як яна лаялася, як лаялася! А ён, бедны, выходзiць, паслiзнуўся i паехаў на рэйкi...

З усяго сказанага жанчынамi ў збянтэжанай галаве ў Iвана Мiкалаевiча засталося адно слова: "Анечка..."

- Анечка... Анечка?.. - пачаў мармытаць паэт i ўстрывожана азiрацца. Пачакайце, пачакайце...

Да слова "Анечка" прывязалася слова "алей", а потым чамусьцi "Понцiй Пiлат". Пiлата паэт адрынуў i пачаў вязаць ланцужок ад слова "Анечка". А ланцужок гэты вязаўся вельмi хутка i прывёў да звар'яцелага прафесара.

Прабачце! Ды ён жа сказаў, што паседжанне не адбудзецца, таму што Анечка разлiла алей. I маеце - яно не адбудзецца! Мала гэтага: ён яшчэ сказаў, што галаву Берлiёзу адрэжа жанчына?! Ага, ага! Важатая - жанчына?! Што ж гэта такое? Га? Цяпер не было i кропелькi сумнення ў тым, што таямнiчы кансультант дакладна ведаў загадзя ўсю карцiну жахлiвае смерцi Берлiёза. Тут дзве думкi працялi галаву паэта. Першая: "Ён зусiм не вар'ят! Усё гэта глупства!" i другая: "Цi не падстроiў усё гэта ён сам?!"

Але, дазвольце, якiм чынам?! - Не, пра гэта мы даведаемся!

Iван Мiкалаевiч перасiлiў сябе, устаў з лаўкi i кiнуўся туды, дзе размаўляў з прафесарам. I аказалася, што той, на шчасце, яшчэ не пайшоў.

На Броннай ужо запалiлiся лiхтары, а над Патрыярхавымi свяцiла залатая поўня, i ў месячным, заўсёды падманным святле Iвану Мiкалаевiчу здалося, што той стаiць i трымае пад пахай не кiёк, а шпагу.

Былы падлiза-рэгент сядзеў на тым самым месцы, дзе сядзеў яшчэ нядаўна сам Iван Мiкалаевiч. Цяпер рэгент начапiў сабе на нос вiдавочна непатрэбнае пенснэ, у якiм не было аднаго шкельца, а другое - трэснутае. Ад гэтага клятчасты грамадзянiн зрабiўся яшчэ брыдчэйшым, чым быў тады, калi паказваў Берлiёзу дарогу на рэйкi.

З захаладзелым сэрцам Iван падняўся да прафесара, зазiрнуў яму ў твар, пераканаўся, што нiякiх прыкмет вар'яцтва няма на гэтым твары i не было.

- Прызнайцеся, хто вы такi? - глуха спытаўся Iван.

Чужаземец насупiўся, глянуў гэтак, нiбы ўпершыню бачыць паэта, i адказаў непрыязна:

- Не панiмай... расейскiй гаварыць...

- Яны не разумеюць! - умяшаўся з лаўкi рэгент, хаця яго нiхто i не прасiў тлумачыць за чужаземца.

- Не прытварайцеся! - грозна сказаў Iван i адчуў, як стала холадна ў грудзях. - Вы толькi што цудоўна гаварылi па-расейску. Вы не немец i не прафесар! Вы - забойца i шпiён! Дакументы! - люта крыкнуў Iван.

Загадкавы прафесар гiдлiва скрывiў i без таго скрыўлены рот i пацiснуў плячыма.

- Грамадзянiн, - зноў умяшаўся працiўны рэгент, - вы што ж гэта палохаеце iнтурыста? За гэта вы строга адкажаце! - А падазроны прафесар напусцiў пагарду на твар, завярнуўся i пайшоў прэч ад Iвана.

Iван адчуў, што разгубiўся. Задыхаючыся, ён звярнуўся да рэгента:

- Гэй, грамадзянiн, дапамажыце затрымаць злачынца! Вы абавязаны гэта зрабiць!

Рэгент ажывiўся, усхапiўся i закрычаў:

- Якi злачынец? Дзе ён? Чужаземны злачынец? - рэгентавы вочы радасна засвяцiлiся. - Гэты? Калi ён злачынец, то найперш трэба крычаць: "Каравул!" А то ён уцячэ. Давайце разам. Разам! - i тут рэгент разявiў пашчу.

У разгубленасцi Iван паслухаўся штукара-рэгента i крыкнуў: "Каравул!", а рэгент яго абмануў i нiчога не крыкнуў.

Адзiнокi хрыпаты Iванаў крык нiчога добрага не даў. Дзве нейкiя дзяўчыны шарахнулiся ад яго, i ён пачуў слова "п'яны!".

- Э, дык ты з iм заадно? - злосна закрычаў Iван. - Ты што, здзекуешся з мяне? Пусцi!

Iван кiнуўся ўправа, i рэгент - управа. Iван - улева, i той мярзотнiк таксама.

- Ты знарок пад нагамi блытаешся? - азвярэла закрычаў Iван. - Я цябе самога здам у мiлiцыю!

Iван паспрабаваў схапiць нягоднiка за рукаў, але прамазаў i нiчога не злавiў. Рэгент быццам скрозь зямлю правалiўся.

Iван вохнуў, глянуў удалечыню i ўгледзеў ненавiснага незнаёмца. Той ужо быў ля выхаду ў Патрыярхаў завулак, i не адзiн. Болей чым сумнiцельны рэгент паспеў далучыцца да яго. Але гэта яшчэ не ўсё: трэцiм у гэтай кампанii аказаўся вялiкi, як кармляк, чорны, як сажа альбо грак, кот з вялiзнымi кавалерыйскiмi вусамi, якi невядома адкуль узяўся. Тройца рушыла ў Патрыярхаў завулак, прычым кот iшоў на заднiх лапах.

Iван кiнуўся ўслед за злачынцамi i адразу ж пераканаўся, што дагнаць iх будзе вельмi цяжка.

Тройца iмгненна праляцела па Патрыярхавым i апынулася на Спiрыдонаўцы. Колькi Iван нi прыбаўляў хады, адлегласць нiяк не скарачалася. I не паспеў паэт апамятацца, як пасля цiхае Спiрыдонаўкi апынуўся ля Нiкiцкiх варот, дзе становiшча яго пагоршылася. Тут ужо было шмат людзей, Iван наляцеў на мiнака, яго аблаялi. Бандыцкая шайка тут вырашыла ўжыць выпрабаваны бандыцкi прыём уцякаць уроссып.

Рэгент спрытна на хаду ўскочыў у аўтобус, якi iмчаў да Арбацкае плошчы, i знiк. Пасля таго як згубiў аднаго ўцекача, Iван засяродзiў сваю ўвагу на кату i бачыў, як гэты дзiўны кот падышоў да падножкi маторнага вагона "А", што стаяў на прыпынку, нахабна адапхнуў жанчыну, якая аж вiскнула, ухапiўся за парэнчу i нават паспрабаваў сунуць кандуктарцы грыўню праз адчыненае з-за духаты акно.

Паводзiны ката гэтак уразiлi Iвана, што ён нерухома замёр ля бакалейнай крамы на рагу, i тут другi раз яшчэ больш быў уражаны паводзiнамi кандуктаркi. Тая, як толькi ўгледзела ката, якi лез у трамвай, аж закалацiлася ад злосцi i закрычала:

- Катам нельга! З катамi нельга! Псiк! Злазь, а то мiлiцыю паклiчу!

I кандуктарку, i пасажыраў уразiла тое, што кот лезе ў трамвай, а не тое, што ён збiраецца заплацiць!

Кот аказаўся не толькi здольны аплацiць, але i дысцыплiнаваны. Пасля першага ж вокрыку ён спынiў наступ, злез з падножкi i сеў на прыпынку, пацiраючы грыўняй вусы. Але як толькi кандуктарка тузанула за вяроўку i трамвай рушыў, кот зрабiў тое, што робяць усе, каго выганяюць з трамвая i каму трэба ехаць. Кот прапусцiў усе тры вагоны, ускочыў на заднюю дугу апошняга, лапаю ўчапiўся за нейкую кiшку, якая тырчала збоку, i паехаў, тым самым зэканомiўшы i грыўню.

Захапiўшыся брыдкiм катом, Iван ледзь не ўпусцiў галоўнага - прафесара. Але, на шчасце, той не ўспеў уцячы. Iван угледзеў шэры берэцiк у натоўпе ў пачатку Вялiкае Нiкiцкае, альбо па-цяперашняму Герцана. У адно iмгненне Iван апынуўся там. Паэт i хады дадаваў, i спрабаваў подбегам, штурхаў мiнакоў, але i на сантыметр не наблiзiўся да прафесара.