Михаил Булгаков - Майстар i Маргарыта (на белорусском языке)

- Не, - сказаў Пiлат, - гэта не таму, што душна, а цесна мне з табой, Каiфа, - Пiлат прыплюшчыў вочы, усмiхнуўся i дадаў: - Беражы сябе, першасвятар.

Цёмныя вочы першасвятара блiснулi, i ён, не горш чым толькi што пракуратар, зрабiў здзiўленым твар.

- Што я чую, пракуратар? - з годнасцю i спакойна адказаў Каiфа. - Ты пагражаеш мне пасля вынесенага прысуду, якi табою ж i зацверджаны? Мы прывыклi да таго, што рымскi пракуратар выбiрае словы, перш чым што-небудзь сказаць. Каб не пачуў нас хто, iгемон?

Пiлат мёртвымi вачыма паглядзеў на першасвятара, аскалiўся ўсмешкаю.

- Што ты, першасвятар? Хто можа пачуць нас тут зараз? Хiба ж я падобны на юнага валацугу-калеку, якога сёння тут пакараюць? Хiба я хлопчык, Каiфа? Ведаю, што гавару i дзе гавару. Ачэплены сад, ачэплены палац гэтак, што i мыш не праскочыць нi ў якую шчылiну! Ды не толькi мыш, не пранiкне i гэты, як яго... з горада Карыяфа. Дарэчы, ты ведаеш такога, першасвятар? Ага... калi б гэтакi пранiк сюды, то ён горка пашкадаваў бы, я думаю, ты верыш? Дык ведай жа, што не будзе табе з гэтага часу, першасвятар, спакою! Нi табе, нi народу твайму, - i Пiлат паказаў направа ўдалечыню, туды, дзе ў вышынi ззяў храм, гэта я табе гавару - Пiлат Панцiйскi, коннiк Залатая Пiка!

- Ведаю, ведаю! - бясстрашна адказаў чорнабароды Каiфа. Ён падняў руку ўгору i працягваў: - Ведае i народ юдэйскi, што ты ненавiдзiш яго лютай нянавiсцю i шмат пакуты ты яму прынясеш, але зусiм ты яго не загубiш! Бог яго абаронiць! Пачуе нас, пачуе нас усемагутны кесар, уратуе ад губiцеля Пiлата!

- Не-е! - усклiкнуў Пiлат, i з кожным словам яму рабiлася лягчэй i лягчэй: не трэба было болей прытварацца i выбiраць словы. - Занадта шмат ты скардзiўся кесару на мяне, i цяпер прыйшоў мой час, Каiфа! Цяпер паляцiць вестка ад мяне, i не намеснiку ў Анцiахiю, i не ў Рым, а проста на Капрэю, самому iмператару, вестка пра тое, як вы адкрытых бунтаўшчыкоў хаваеце ў Ершалаiме ад смерцi.I не вадой з Саламонавай сажалкi, як я хацеў вам на карысць, напаю я тады Ершалаiм! Не, не вадой! Успомнi, як мне давялося з-за вас здымаць са сцен шчыты з вензелямi iмператара, перакiдаць войскi, давялося, бачыш, самому прыехаць, глядзець, што тут у вас творыцца! Успомнiш мае словы, першасвятар. Убачыш ты не адну кагорту ў Ершалаiме, не адну! Прыйдзе да сцен горада цалкам легiён Фульмiнтана, падыдуць арабскiя коннiкi, тады пачуеш ты i горкi плач i стогны! Успомнiш ты тады выратаванага Вар-равана i пашкадуеш, што адправiў на смерць фiлосафа з яго мiрнай пропаведдзю!

Твар першасвятара пакрыўся плямамi, вочы гарэлi. Ён, як i пракуратар, аскалiўся ўсмешкаю i адказаў:

- Цi верыш ты, пракуратар, сам таму, што гаворыш? Не, не верыш! Не мiр, не мiр прынёс нам гэты спакуснiк народа ў Ершалаiм, i ты, коннiк, добра гэта разумееш. Ты хацеў таму яго выпусцiць, каб ён затлумiў народ, з веры паздзекаваўся i павёў народ пад рымскiя мячы! Але я, першасвятар юдэйскi, пакуль жывы, не дам веру на глум i не пушчу народ пад мячы! Ты чуеш, Пiлат? i тут Каiфа грозна падняў руку: - Прыслухайся, пракуратар!

Каiфа замоўк, i пракуратар пачуў зноў быццам марскi шум, якi падкочваўся пад самыя сцены сада Iрада Вялiкага. Гэты шум паднiмаўся знiзу да ног i ў твар пракуратару. А за плячыма ў яго, там, за крыламi палаца, чулiся трывожныя трубныя сiгналы, цяжкi хрумст соцень ног, жалезнае пагрукванне, - тут пракуратар зразумеў, што рымская пяхота ўжо выступае, згодна з яго загадам iдзе на страшны бунтаўшчыкам i разбойнiкам перадсмяротны парад.

- Ты чуеш, пракуратар? - цiха паўтарыў першасвятар. - Няўжо ты скажаш мне, што ўсё гэта, - тут першасвятар падняў абедзве рукi, i цёмны башлык упаў з галавы Каiфы, - зрабiў няшчасны разбойнiк Вар-раван?

Пракуратар тыльным бокам рукi выцер мокры, халодны лоб, паглядзеў на зямлю, потым прыплюшчана ў неба, убачыў, што распалены шар вiсiць над самай галавой, а цень Каiфы сцялася ля львiнага хваста, i сказаў цiха i раўнадушна:

- Ужо поўдзень. Мы загаварылiся, а трэба працягваць.

Ён далiкатна папрасiў прабачэння ў першасвятара, запрасiў яго прысесцi на лаўку ў цянi ад магнолii, пачакаць, пакуль ён выклiча астатнiх, хто патрэбны на кароткай нарадзе, i аддасць яшчэ адзiн загад, звязаны з пакараннем.

Каiфа ветлiва пакланiўся, прытулiў руку да сэрца i застаўся ў садзе, а Пiлат вярнуўся на балкон. Там ён загадаў сакратару запрасiць у сад легата легiёна, трыбуна кагорты, а таксама двух сябраў Сiнедрыёна i начальнiка храмавай варты, якiя чакалi выклiку на наступнай, нiжэйшай тэрасе ў садзе ў круглай альтанцы з фантанам. Пiлат дадаў, што зараз вернецца, i пайшоў у глыб палаца.

Пакуль сакратар збiраў нараду, пракуратар у зацененым ад сонца глухiмi занавескамi пакоi меў спатканне з нейкiм чалавекам, твар якога быў напалову захiнуты башлыком, хаця ў пакоi не было сонечных промняў. Спатканне было надзвычай кароткае. Пракуратар цiха сказаў чалавеку некалькi слоў, i той адразу ж пайшоў, а Пiлат праз каланаду выйшаў у сад.

Там, у прысутнасцi ўсiх, каго ён хацеў бачыць, пракуратар урачыста i суха паведамiў, што ён зацвярджае смяротны прысуд Iешуа Га-Ноцры, i афiцыйна пацiкавiўся ў сябраў Сiнедрыёна пра тое, каго са злачынцаў варта пакiнуць жывым. I калi пачуў, што гэта Вар-раван, сказаў цiха:

- Вельмi добра, - i загадаў сакратару адразу ж запiсаць гэта ў пратакол, сцiснуў у руцэ паднятую сакратаром спражку i ўрачыста прамовiў: - Пара!

I адразу ж усе рушылi ўнiз па шырокай мармуровай лесвiцы паўз сцены з руж, ад водару якiх кружылася галава, сыходзiлi ўсё нiжэй i нiжэй да варот з палаца, якiя выходзiлi на вялiкую, гладка брукаваную плошчу, у канцы якой вiдаць былi калоны i статуi ершалаiмскага рысталiшча.

Як толькi група выйшла з саду на плошчу, паднялася на прасторны мураваны памост, якi высiўся над плошчай, Пiлат агледзеўся прыплюшчанымi вачыма i разабраўся ў сiтуацыi. Тая прастора, якую ён толькi што прайшоў, гэта значыць ад дварцовай сцяны да памоста, была пустая, але затое ўперадзе Пiлат плошчы ўжо не бачыў - яе з'еў натоўп. Ён запоўнiў бы i памост, i ачышчанае месца, калi б трайны рад себасцiйскiх салдат злева ад Пiлата i салдат iтурэйскай дадатковай кагорты справа не стрымлiвалi яго.

Урэшце Пiлат узышоў на памост. Ён мiжволi сцiскаў у руцэ спражку i глядзеў прыплюшчана. Прыплюшчваўся Пiлат не толькi таму, што сонца сляпiла вочы, не! Ён не хацеў чамусьцi бачыць асуджаных, якiх, а ён гэта добра ведаў, зараз следам за iм узводзяць на памост.

Ледзь толькi белы плашч з барвовым падбоем узнiк увышынi на каменным уцёсе над краем людскога мора, Пiлату ўдарыла ў вушы хваля: "Га-а-а..." Яна пачалася цiха, нарадзiлася недзе ўдалечынi, ля гiпадрома, потым стала грамавой, пратрымалася некалькi секунд i пачала ападаць. "Убачылi мяне", - падумаў пракуратар. Хваля не зацiхла зусiм, а нечакана пачала зноў уздымацца i, разгойдваючыся, паднялася вышэй, чым першая, i на другой хвалi, як на марской закiпае пена, ускiпеў свiст i асобныя, праз гром адметныя жаночыя стогны. "Гэта iх вывелi на памост... - падумаў Пiлат, - а стогны таму, што задушылi некалькi жанчын, калi натоўп падаўся наперад".