Эрик Сигл - Гiсторыя кахання (на белорусском языке)

Эрык Сiгал

Гiсторыя кахання

Сiльвii Хэрсчэр i Джону Флэксмэну

1

Што можна сказаць пра дзяўчыну, якая памерла ў дваццаць пяць гадоў?

Што яна была прыгожая. I разумная. Што яна любiла Моцарта i Баха. I "Бiтлз". I мяне. Аднаго разу, калi яна знарок звалiла мяне ў адну груду з усiмi гэтымi музыкамi, я спытаўся, якi ж у гэтай грудзе парадак, i яна адказала, усмiхнуўшыся: "Альфабэтны". Тады я таксама ўсмiхнуўся. А цяпер сяджу i гадаю, як я значыўся ў яе спiсе: калi па iменi, дык iшоў следам за Моцартам, а калi па прозвiшчы, дык уклiньваўся памiж Бахам i "Бiтлз". У любым выпадку першым не апынуўся б. Дурнота, мабыць, але гэта не дае мне спакою - я ж вырас з думкаю, што заўсёды мушу быць першы. Гэта сямейнае, разумееце?

На апошнiм курсе, з самае восенi, я зачасцiў у бiблiятэку Рэдклiфскага каледжа. I не толькi дзеля таго, каб пазыркаць на дзяўчат, хоць, прызнаюся, быў да гэтага аматар. Проста месца гэтае было цiхае, нiхто мяне там не ведаў, i попыт на кнiгi ў iх быў меншы.

Да чарговага iспыту па гiсторыi заставаўся адзiн толькi дзень, а я яшчэ не зазiраў нават у першую кнiгу прапанаванага спiса - звычайная гарвардская хвароба. Я падышоў да бiблiятэчнай стойкi, каб атрымаць фалiянт, якi павiнен быў выручыць мяне назаўтра ўранку. Абслугоўвалi дзве дзяўчыны. Адна высокая, з фiгураю тэнiсiсткi, другая - мышка ў акулярах. Я выбраў Крахатулю-Чатыры Вочкi.

- У вас ёсць "Схiл сярэднявечча"? - спытаўся я.

Яна кiнула на мяне хуткi позiрк:

- У вас жа ёсць свая бiблiятэка.

- Паслухайце, гарвардцы маюць права карыстацца Рэдклiфскай бiблiятэкай.

- Я кажу не аб праве, падрыхтунчык, я кажу пра этыку. У вас, хлопчыкi, пяць мiльёнаў тамоў. А ў нас толькi некалькi тысяч.

Божа, нарваўся! Адна з тых кабетак, якiя думаюць, што раз у Рэдклiфе ў пяць разоў болей студэнтак, чым у Гарвардзе, дык яны ў пяць разоў разумнейшыя. Звычайна я сцiраў такiх у парашок, але цяпер мне пазарэз трэба была гэтая клятая кнiжка.

- Паслухай, мне трэба гэта кнiжка!

- Падбiрай словы, падрыхтунчык.

- З чаго ты ўзяла, што я хаджу на падрыхтоўку?

- А ў цябе на твары напiсана - багаты i не дужа разумны, - сказала яна, здымаючы акуляры.

- Памылiлася, дзетка, - парыраваў я. - Я разумны i бедны.

- Э, не, падрыхтунчык. Гэта я бедная i разумная.

Яна так i ўтупiлася ў мяне. Вочы ў яе былi карыя. Няхай, можа, з выгляду я i багацей, але я не дазволю нейкай нахабе, нават калi ў яе прыгожыя вочы, называць мяне дурнем.

- А з чаго гэта вiдаць, што ты такая разумная? - спытаўся я.

- Ды хоць бы з таго, што я нiколi не пайшла б з табою ў кавярню.

- Паслухай: я цябе туды нiколi i не запрасiў бы.

- А вось з гэтага, - адказала яна, - якраз i вiдаць, што ты не дужа разумны.

Зараз растлумачу, чаму я ўсё-такi запрасiў яе ў кавярню. Хiтрамудра капiтуляваўшы ў крытычны момант - прытварыўшыся, што мне раптам захацелася выпiць з ёю кавы, - я атрымаў сваю кнiгу. А паколькi яна не магла пайсцi да закрыцця бiблiятэкi, я меў дастаткова часу, каб засвоiць некалькi важкiх фраз аб перамяшчэннi апоры каралеўскае ўлады з духавенства на законнiкаў у канцы адзiнаццатага стагоддзя. На iспыце я атрымаў "А"* з мiнусам - якраз тую адзнаку, што даў я нагам Джэнi, калi яна ўпершыню выйшла з-за стойкi.

* Найвышэйшая адзнака ў амерыканскiх унiверсiтэтах.

Не магу сказаць, што я гэтаксама высока ацанiў яе касцюм - задужа кiдкi, як на мой густ. Асаблiва не спадабалася сумка - нейкая торба ў iндзейскiм стылi. На шчасце, я не сказаў ёй пра гэта - потым я даведаўся, што торба была яе ўласнай прыдумкаю.

Мы пайшлi ў "Гном" - маленькую кавярню-бутэрбродную, куды, нягледзячы на назву, пускалi i людзей звычайнага росту. Я замовiў дзве кавы, а ёй яшчэ i шакаладнае пiрожнае з марозiвам.

- Мяне завуць Джэнiфэр Кавiлеры, - сказала яна. - Я амерыканка iталiйскага паходжання.

Усё роўна як я сам не здагадаўся б.

- Я займаюся музыкай, - дадала яна.

- Мяне завуць Олiвэр, - сказаў я.

- Гэта iмя цi прозвiшча? - папыталася яна.

- Iмя, - адказаў я, а потым прызнаўся, што маё поўнае iмя - дакладней, большая яго частка - Олiвэр Барэт.

- О, - усклiкнула яна, - Барэт!.. Як у паэткi?*

* Элiзабет Барэт Браўнiнг (1806-1861) - ангельская паэтка.

- Як у паэткi, - пацвердзiў я. - Але мы не радня.

Я парадаваўся ў душы, што яна не задала звыклага i вельмi непрыемнага мне пытання: "Барэт? Як Барэт-хол?" Я ж цярпець не мог, калi мне нагадвалi, што я з раднi "чувака", якi пабудаваў Барэт-хол - сама вялiкi i сама брыдкi будынак у Гарвардскiм унiверсiтэцкiм гарадку, каласальны помнiк нашаму сямейнаму багаццю, фанабэрыстасцi i нязноснаму гарвардызму.

Запала маўчанне. Няўжо мы так хутка вычарпалi тэмы для размовы? Цi яна страцiла цiкавасць да мяне, даведаўшыся, што я не даводжуся паэтцы раднёю? Што ж здарылася? Яна проста сядзела i з ледзь прыкметнай усмешкаю глядзела на мяне. Каб чым-небудзь заняцца, я пачаў гартаць яе сшыткi. У яе быў дзiўны почырк - дробны, завостраны, без загалоўных лiтараў (кiм яна сябе ўяўляе можа, Камiнгсам*?).

* Амерыканскi паэт XX стагоддзя, якi адмовiўся ў сваiх вершах ад ужывання загалоўных лiтараў.

Сярод курсаў, на якiя яна хадзiла, былi даволi арыгiнальныя: "Гiст. сусв. лiтры-105", "Музыка-150", "Музыка-201"...

- "Музыка-201"? Хiба гэта не аспiранцкi курс?

Яна з вiдавочным гонарам кiўнула:

- Полiфанiя эпохi Рэнесансу.

- Што такое полiфанiя?

- Нiчога сексуальнага, падрыхтунчык.

I чаго гэта я ўсё цярплю? Яна што, "Крымсан" не чытае? Не ведае, хто я такi?

- Эй, ты што, не ведаеш, хто я такi?

- Ведаю. Ты той маладзён, якому належыць Барэт-хол, - сказала яна без анiякай пашаны.

Яна сапраўды не ведала, хто я.

- Мне не належыць Барэт-хол, - паспрабаваў пажартаваць я. - Здарылася так, што мой вялiкi прадзед падарыў яго Гарварду.

- Каб ягонага не такога вялiкага праўнука прынялi туды без праблем!

Гэта ўжо занадта!

- Паслухай, Джэнi, калi ты такая ўпэўненая ў маёй нявартасцi, дык навошта ж тады напрасiлася пайсцi са мною ў кавярню?

Яна паглядзела мне ў самыя вочы i ўсмiхнулася:

- Мне спадабалася твая фiгура.

Калi хочаш перамагаць - павiнен умець прайграваць. I гэта не заблытаны парадокс. Гэта тыпова гарвардская рыса - здольнасць ператварыць у перамогу любое паражэнне.

"Не пашанцавала вам, Барэт. Але гулялi вы файна!"

"Дальбог, я рады, што вы не раскiслi, хлопцы. Вы ж так не любiце прайграваць!"

Вядома, чыстая перамога - прыямнейшая. Асаблiва калi вырвеш яе на апошняй хвiлi... Словам, праводзячы Джэнi да iнтэрната, я ўсё яшчэ не трацiў надзеi перамагчы гэтую рэдклiфскую калючку.

- Паслухай, калючка, у пятнiцу ўвечары хакейны матч у Дартмуце.

- I што з таго?

- Я хачу, каб ты яго паглядзела.

Яна адказала са звычайнай для Рэдклiфа пашанаю да спорту:

- А чаму я павiнна глядзець нейкi няшчасны хакейны матч?

- Таму што я буду гуляць, - нiбы абыякава адказаў я.