Генрих Белль - Бiльярд а палове дзесятай (на белорусском языке)

- Вельмi шкада, шаноўная панi: там нiхто не адказвае.

- Калi ласка, паспрабуйце набраць другi нумар.

- Набiраю... Няма, няма адказу.

- У такiм разе, дзетка, замоўце мне таксi.

- З ахвотаю. Куды?

- Да дэнклiнгенаўскай лякарнi.

- Зараз зраблю, шаноўная панi.

- Вось, Гупэрц, можаце забраць гарбату, хлеб i закуску. I, калi ласка, я б хацела застацца адна; калi таксi заедзе ў алею, я яго ўжо неяк убачу; не, дзякуй, болей нiчога не трэба; Вы i праўда не грамафонная кружэлка? Ах, прабачце, я зусiм не хацела Вас пакрыўдзiць... гэта быў толькi жарт; дзякуй Вам.

Ёй было холадна; яна адчувала, як твар нiбы збiраецца ў зморшчыны твар бабулi, памяты, стомлены; ён адбiваўся ў шыбiне; слёз няма; цi сапраўды ён, гэты час, срэбрам прабраўся ў яе чорныя валасы! Я навучылася плаваць, але не ведала, што вада бывае такая халодная; лагодныя галасы мучылi мяне, заганялi ў мяне сучаснасць; бабуля з серабрыстымi валасамi, гнеў, ператвораны ў мудрасць, думкi пра помсту - прага атрымаць дараванне; нянавiсць пад цукровым глазурам мудрасцi; старэчыя пальцы ўцялiся ў скураную сумачку; золата, якое выносiцца з заклятага замку; выкуп за мяне.

Забяры мяне адсюль, мой наймiлейшы, я вяртаюся да цябе. Я буду тваёй сiвавалосай, старой каханай жонкай, добрай маткаю i ласкавай бабуляю, якую можна хвалiць перад усiмi сябрамi; "наша бабуля шмат гадоў была хворая, але вось паправiлася i прынесла з сабой сумачку, поўную золата".

Што мы будзем сёння есцi ў Кронэравай кавярнi? Грэнкi, запечаныя з сырам i вяндлiнай, зялёны гарошак са смятанай ды шнiцэль; i цi будзем мы крычаць: "Асанна Давiдавай нявесце, якая вярнулася з заклятага замка"? Свае вiншаваннi нам выкажа Грэц, забойца сваёй мацi; голас крывi ў iм не загаварыў, i ў Оты ён не загаварыў таксама; калi настаўнiк гiмнастыкi будзе праязджаць каля дома на сваёй сiвой клячы, я стрэлю па iм. Ад альтанкi да вулiцы не больш як дзесяць метраў - дыяганальная лiнiя не будзе даўжэйшая за трынаццаць; я папрашу Роберта дакладна ўсё вылiчыць; ва ўсякiм разе гэта месцiцца ў межах найбольшай трапнасцi стрэлу; генерал "Сектар Абстрэлу" мне гэта растлумачыў; ён павiнен ведаць такое, наш сiвагаловы касцельны служка; заўтра ад ранiцы ён заступiць на службу; цi ён да тае пары вывучыць, што трэба казаць не "utilatem", a "ad utilitatem"? Чырвоны шнар над пераноссем... i ўсё ж даслужыўся да гаўптмана; так доўга цягнулася гэтая вайна; шыбы ў вокнах звiнелi пры кожным новым выбуху, i пыл пакрываў падаконнi; я напiсала пальцам на iм: "Эдыт, Эдыт...", я любiла цябе больш, чым мне мог падказаць голас крывi; адкуль ты паявiлася ў нас, Эдыт, скажы, адкуль?

Я зморшчваюся ўсё больш i больш; ён панясе мяне на руках з таксi ў Кронэраву кавярню; прыеду якраз без спазнення; цяпер самае позняе шостая гадзiна шэсць хвiлiн i трыццаць секундаў; чорны кулак, поўны помсты, расцiснуў маю памаду; i мае спарахнелыя косцi дрыжаць; баюся, як яны будуць выглядаць, мае сучаснiкi; цi будуць яны тыя самыя людзi, што былi даўней, альбо толькi падобныя да iх? А што з нашым залатым вяселлем, стары; у вераснi 1908 года - ты забыўся? - трынаццатага верасня 1908 года; як ты мяркуеш спраўляць залатое вяселле? Жонка-юбiляр з серабрыстымi валасамi, муж-юбiляр з серабрыстымi валасамi, а наўкола незлiчоная грамада ўнукаў; прабач мне за мой смех, Давiд... ты не быў Аўрамам, але я адчуваю ў сабе крышачку ад смеху Сары, толькi зусiм крышачку: шмат яго ўва мне змяшчаецца; я нясу з сабою толькi арэхавую шкарлупiну смеху ды яшчэ сумачку, поўную золата; але хоць i слабы мой смех, ён хавае ў сабе агромнiстую энергiю, большую за Робертаў дынамiт...

Урачыста, вельмi ўрачыста, але занадта марудна вы iдзяце праз алею; наперадзе сын Эдыт, але побач з ёй не Рут; ёй было тры гадкi, калi мяне забралi ад iх, ды я б усё адно пазнала яе, нават калi б убачыла яе васьмiдзесяцiгадовую; гэта не Рут; жэсты рук не забываюцца; у арэхавай шкарлупiне жыве ўжо будучае дрэва; як часта мне даводзiлася бачыць гэткi, як у Рут, жэст - у маёй мацi, калi яна адкiдвала сабе з iлба валасы; дзе ж Рут? Няхай яна мне выбачае... гэта чужая, прыгожая дзяўчына; ах, вось чэрава, якое народзiць тваiх праўнукаў, стары; цi будзе iх сямёра, сем разоў па сямёра? Прабач, што я смяюся: вы паяўляецеся, нiбы герольды, павольна i занадта ўжо ўрачыста; вы хочаце забраць юбiляра-нявесту? Вось я тут, гатовая, зморшчаная, нiбы стары-стары яблык; ты можаш занесцi мяне ў таксi на руках, стары; але хуценька: я не магу цяпер змарнаваць нi секунды; ага, таксi прыехала ўжо: бачыце, як я добра ўмею ўсё арганiзаваць; ва ўсякiм разе як жонка архiтэктара навучылася гэтаму... дайце праехаць таксi, а самi станьце паабапал алеi: справа - Роберт i незнаёмая прыгажуня, злева - стары са сваiм унукам; Роберт, Роберт, хiба гэта тое месца, дзе ты павiнен пакласцi руку каму-небудзь на плячо? Табе трэба дапамагчы, падтрымаць? Хадзi сюды, стары; заходзь, прынясi сюды шчасце... святкуйма i радуймася! Прыйшла нашая часiна!

12

Парцье ўстрывожана паглядаў на гадзiннiк: прамiнула ўжо шостая гадзiна, а Ёхэн усё яшчэ не паявiўся, каб замянiць яго; госць з нумара 11 спаў ужо дваццаць адну гадзiну, павесiўшы на клямку шыльдачку з надпiсам "Прашу не турбаваць"; i ўсё-ткi дагэтуль яшчэ нiхто не адчуў цiшынi смерцi за зачыненымi дзвярыма; не чуваць шэптаў, ляманту пакаёвак; час вячэры: цёмныя гарнiтуры, светлыя сукенкi, шмат срэбра, агеньчыкi свечак, музыка; да амара пад маянэзам - Моцарт, да мясных страў - Вагнер, пад дэсерт - джаз.

У паветры адчувалася бяда; парцье спалохана паглядаў на гадзiннiк: стрэлкi занадта павольна наблiжалiся да пункта, у якiм бяда павiнна зрабiцца вiдавочнай; тэлефонныя званкi адзiн за адным: першае меню ў нумар дванаццаць, трэцяе меню ў дзвесце васемнаццаты нумар, шампанскае - у чатырнаццаты; суботне-нядзельным парушальнiкам шлюбнай вернасцi патрабавалiся стымулятары; пяцёра багатых валацугаў сядзелi ў вестыбюлi, чакаючы аўтобуса, якi меў завезцi iх да начнога самалёта: "...Менавiта так, шаноўная фраў, першая вулiца налева, другая - направа, трэцяя - налева; рымскiя дзiцячыя магiлкi маюць вячэрняе асвятленне; фатаграфаваць дазволена". Бабуля Блейзiк у аддаленым куце пiла свой партвейн i нарэшце перахапiла Гугу, якi чытаў ёй навiны з мясцовай газеты: "Няўдача злодзея-кiшэннiка. Учора ў Эрэнфэльдгюртэлi малады чалавек зрабiў спробу выхапiць сумачку з рук у пажылой жанчыны, але адважная бабулька здолела... Дзяржаўны сакратар Далес..."

- Лухта, лухта, - перапынiла яго бабуля Блейзiк, - не хачу слухаць нiчога пра палiтыку цi пра мiжнародныя справы; мяне цiкавяць толькi мясцовыя навiны.

I Гуга чытаў далей:

- Бургамiстр горада ўшанаваў слыннага баксёра...

Час здзеклiва адцягваў выбух бяды; тым часам у рэстаране цiха звiнелi келiхi; на сталы ставiлiся срэбныя талеркi, пад узнёслую музыку пазвоньвалi фарфоравыя талеркi; у дзвярах, што мякка вярнулiся ў абабiтыя лямцам пазы, стаяў шафёр аўтобуса авiякампанii i жэстамi заклiкаў тых, хто ад'язджае, збiрацца хутчэй; парцье нервова зазiраў у свой нататнiк: "ад 18.30 зарэзерваваць нумар з боку вулiцы для пана М.; з 18.30 - двухмесны нумар для пана радцы Фэмеля з жонкаю, абавязкова з боку вулiцы; а дзевятнаццатай забраць на прагулку сабаку Кэсi з нумара 114"; толькi што якраз гэтай псiне панеслi яечню, згатаваную паводле спецыяльнага рэцэпта: цвёрды жаўток i мяккi бялок, а да яек - моцна засмажаныя кавалачкi каўбасы, i, як заўсёды, гэтая паскудная жывёлiна пачне грэблiва адварочвацца ад яды; госць у адзiнаццатым нумары спiць ужо дваццаць адну гадзiну i васемнаццаць хвiлiн...