Федор Успенский - История Византийской Империи VI – IX вв. Том 2.

3Superstitio, insania [Cod. Theod. XVI. 10, 2; 10, 3 (a. 341, 346)].

4Monum. Germ. Historica Auctor. antiquiss. VI pars. I. P. 280.

5Sozom. VII. 15. Athanasiades. Die Begriindung des orthodoxen Staates durch Kaiser Theodosius den Grossen. Leipzig, 1902. S. 13–15.

6Cod. Theod. XVI. l,2;Sozomeni. VII, 4. 7Sozom. VII, 9.

8Waitz. Leben und Lehre des Ulfila. 1840; BesseL.Leben des Ulfila. 1860.

9Григорьев. Журн. мин. нар. проев. Март. 1875.

10Guldenpenning. Geschichte des ostromischen Reiches unter den Kaisern Arcadius und Theodosius II. Halle, 1885. S. 91; Kaufmann. Deutsche Geschichte. Leipzig, 1880. I. 289.

11Getica. P. 86–87. Ed. Μοmmsen; Mon. Germ, historica Auctor. antiquiss. Tomi V. Pars I. Berol. 1882.

12Mommsen. Das romische Militarwesen seit Diocletian//Hermes. XXIV. 1889. S. 195.

13Procopii. De bello Persico. II, 15: ξύμβολα της αρχής; Theoph. Chro-nogr. Ed. Boor. P. 240: об Арефе, филархе арабском.

14Agathiae. V. С. 13; Zocimi. P. 206, 12.

15Иоанн Антиохийский. Р. 611.

16Моя статья «Константинополь в последние годы IV века»//Известия Русского археологического института в Константинополе. IV. 159.

17Migne. Т. LXVI. Col. 1089. С. 14, 15.

18Grosvenor. Constantinople. Т. 1. 377–380.

1Ludwich. Eudociae augustae carmina graeca//Bibl. Teubneriana. Lipsiae, 1897; Diehl. Figures byzantines. Paris, 1906.

2Teuffel. Gesch. der Rom. Lit. S. 1134.

3Hefele. II. S. 149.

4Μ an si. Concilia. VI. 716.

5Μ a n s i. VI. Col. 736: Δια το τύν θεύν λό^Όν σαρκώδη ναι και ένανδρωπήσαι και εξ αυτής της συλλήψεως ένώσαι έαυτω τον εξ αυτής ληφ9έντα ναόν.

1Епарху посвящены две страницы в сочинении: Zachariaev. Lingen-thal. Geschichte des griechisch-romischen Rechts. S. 365–367. 3-е Auflage. Berlin, 1892. Специальная работа напечатана в «Известиях археологич. института». Т. IV. Вып. 2 и принадлежит автору этой книги.

2Mommsen. Romisches Staatsrecht. II. S. 1117 (3. Aufl.).

3Ο της πόλεως έπαρχος εν тй πόλει μείζων πάντων εστί μετά τον βασιλέα. Eclogae Leonis et Constantini. IV. 11, ар. Migne. Patrol, gr. T. CXIII. Col. 468; ср.: Σάεα. Μεσαιωνική βιβλιοθήκη. IV. P. 28: Το του έπαρχου αξίωμα… βασίλειος δε αυτή αρχή ει μη όσον άπόρφυρος.

4Ulpianus (Mosaicarum et rom. legum. Coll. 14, 3, 2): Fam eo perventum est constitutionibus, ut Romae quidem praefectus urbis solus super ea re (лишение свободы) cognoscat, si intra milliarium centesimum sit in via commissa, ap. Mommsen. О. с. II. S. 969.

5Mommsen. S. 1059, 1063, 1067.

6Как видно из приведенного выше места Εκλογή των νόμων, ар. Migne. Т. CXIII. Col. 468.

7Constantini de Cerimoniis. P. 503.10: Κα9ώς το παλαιό ν έκράτει τοις βασιλεΰσιν εσός εξερχόμενου του βασιλέως έπΐ φοσσάτου τον πραιπόσιτον παρεαν την εαυτού αρχής έπικράτειαν, καϊ τω μαγίστρω και τω έπάρχω την της πολιτείας καϊ του κοινού την διοίκησιν. Приведенное место служит превосходным комментарием известия Начальной Русской летописи под 6374 г. «Цесарю же отшедшю на Огаряны (Орифонта в Константине граде остави)… весть епарх посла к нему, яко Русь идет на Царьгород». Тогдашний епарх Никита Орифа, хорошо известный в Византийской летописи, был временным заместителем царя по случаю похода на агарян, в котором царь принял личное участие.

8Ecloga. 1Ж I–X. Basil. VII, 5: О έπαρχος τοις συγκλητικοΐς απρόσφορος δικαστής άνευ διορισμού βασιλέως.

9De Cerimoniis. P. 246, 6.

10Ibid. P. 263.

11Ibid. P. 264.

12Theophanis chronogr. Ed. de Boor. P. 239, 8: Εξερχσμένου αυτού… καθήμενου εν τω όχήματι ηρξαντο αυτόν υβρίξειν και λιβανίξειν…

13Chron! paschale I. P. 588. Κύρος προεβλήΟη έπαρχος πραιτωρίων καϊ Επαρχος πόλεως, και προήει μεν ως έπαρχος πραιτωρίων είς την καροΰχαν των έπαρχων' άνεχώρει δε καθήμενος είς την καροΰχαν του έπαρχου,τής πόλεως' εκρατησεν γαρ τάς δύο αρχάς επί χρόνους τεσσάρας, διότι καθαρός ην πάνυ; ср.: Ρ. 571, 5; Theoph. P. 239.

14Cedreni. 1. Ρ. 681–682.

15Chron. paschale. P. 595–596; Theoph. P. 115 10.

16Theoph. P. 150, 2: Τον επάρχον εν ταΐς συνάξεσι καϊ εν ταΐς λιταΐς τότε έπενόησεν άκολου9εΐν ό βασιλεύς… καϊ έγένετο είς ε9ος.

17Ibid., 184.

18Ibid., 230, 20: Καϊ άγανακτήσας ό βασιλεύς κελεύει Μουσωνίω τω έπάρχω κράτη σαι τους τοϋτο ποιήσαντας, καϊ έκολάσΟησαν.

19Chronic, paschale. P. 608, 3: Άπολυ3ήναί τινας συσχε9έντας από του έπαρχου της πόλεως λι9οβόλους.

20Ibid. Ρ. 571, 5: Έκάη το πραιτώριον Μοναξίου έπαρχου πόλεως από του δήμου — δια την ενδειαν του άρτου και έσύρη ή καροϋχα αΰτοϋ…

21Nicole. Le Livre du prefet ou I'edit de I'empereur Leon le Sage sur les corporations de Constantinople. Geneve, 1900. Memoires de 1'Institut Genevois. T. XVIII; G e h r i g. Das Zunftwesen Constantinopels im zehnten Jahrhundert. Hilder-brands. Jahrbucher fur Nationalokonomie. Band 38. 1909; Stockle. Spatromische und byzantinische Zunfte. Leipzig, 1911.

22Этому вопросу посвящена глава в книге: Stockle. S. 135. Zussammen-hang der spatromischen und byzantinischen Zunfte.

23Theoph. Chronogr. Ed. de Boor. 232: "Ε9νος Άβάρων είχον τάς κόμας 6πισ9εν μακράς πάνυ δεδεμένας πρανδίοις.

24Ρ. 30, § 3: Πασά η κοινότης του συστήματος εν καιρώ αγοράς καταβαλλέσ9ω, κα9ώς εΰπορεΐ τις. καϊ ούτως αναλόγως ττ| εκάστου καταβολή καϊ ή διανομή παρά του έξάρχου γινέσΟω. Эта же статья встречается в уставах других двух корпораций (VI, § 8 и IX, § 3). Дословный перевод этой статьи: «Вся община в ярмарочное время облагается сбором согласно имуществу каждого, и сообразно с внесенной каждым долей производится екзархом раздел» — не дает ясного смысла.

25Stockle. S. 27–28.

26loannis Lydi, de magistratib. P. 200. Μάγκιπες οί του δημώδους και άνδραποδώδους άρτου δημιουργοί.

27Basil. Ι. VI. Tit. 4, 13: Πάντα τα εν Κωνσταντινουπόλει σωματεία καϊ οΐ πολΐται και οί από του δήμου παντός τω έπάρχω της πόλεως ΰποκείσΟωσαν.

28Leonis et Constantini. Delectus legum. Αρ. Migne. Patrol, gr. T. CXIII. Col. 465–468.

29Chron. pasch. 589, 3; Theoph. Chronogr. P. 97, 13. Ed. de Boor.

30Malalas. P. 361, 15; Chron. pasch., Theophanes, Cedrenus. 1. 598, 22.

31A. Marcellini. Lib. XIV. 1, 9. Ed. Teubneriana.

32Cedreni. 1. P. 648, 16: "ωχετο τοίνυν συν τούτοις και ό εκ των φώτων των κατά τάς εσπέρας λαμπτήρων επικαλούμενος οίκος, εν ω αί περιουσίαι των εμπορευομένων τα τε σηρικά και πολυτελή καϊ χρυσόπαστα.

33Codinus, de Signis. P. 36, 16: Ό δε Ζεύξιππος το λουτρόν υπό Σεβήρου κατεσκευάσδη και έστοιχειώ$η μετά κανδήλας απτεσΦαι υαλίνης, το δε ύδωρ ζέειν σφοδρώς και τον αέρα του λουτρού' αλόγιστοι δε τίνες έλ^όντες τοΰιο κατέστρεψαν.

34De Cerimoniis. 499, 10.

35De Cerim. 505, 5: Δίκην νυμφικών παστάδων.

36О нем: Mordtmann. Esquisse topographique. P. 68; Woodward. Some notes on the Monument of Porphyrios // The annual of the British School at Athenes. N XVII. Session 1910–1911.

37Getica. Ed. Mommsen, Monumenta Germaniae. V. 1. P. 95. C. CXXVIII.

1Μ an si. Concilia. VI. Col. 563.

2Mansi. Concilia. VI. Col. 147; Hefele. II. 421–423.

3Mansi. Sacrorum conciliorum nova collectio. VII. Col. 116.

4Mansi. VII. 148–155.

5Odobesco. Le tresor de Petrossa. I. Paris, 1900. P. 160, 493.

6Специальная монография: Mortroye. Genseric. La conquete vandale en Afrique. Paris, 1907; Diehl. L'Afrique Byzantine. Paris, 1896.

1Παπαρρηγοπουλου. Ιστορία του Ελληνικού ε9νους. II. 483, 484.

2Ibid. II. 579.

3Ibid. II. 607.

4Ibid. II. 703.

5Предисловие к III т., σελ. δ.

6Krumbacher. Geschichte der byzantin. Literatur. S. 919.

7Mommsen et Meyer. Theodosiani Libri XVI. Cum constitutionibus Sirmondianis. Berolini, 1905. 1–2, 5–6.

8Cod. Theod. XVI. P. 878–879.

9Гидулянов. Митрополиты в первые три века христианства. Москва, 1905. С. 200 и ел.; Он же. Восточные патриархи в период четырех первых вселенских соборов. С. 360 и ел.

10Письмо 92 (русск. пер. VI. 198–199).

11Письмо Юстиниана II к папе Иоанну от 687 г. Ар. Mansi. XI. Col. 737.

12Гидулянов. Вост. патриархи, 481.

13Деяния вселенских соборов Изд. Казанской духовной акад. I. 265.

14Гидулянов. Восточные патриархи, 551.

15Gregorii Theologi. Ep. 147, 202; Patrologia Сгаеса. Т. XXXVII.

16Marin. Les moines de Constantinople. Paris, 1897.

17Моя статья: Археологические памятники Сирии//Известия. VII.

18Tillemont. Memoires pour servir a Fhistoire eccles. XV. P. 347: «II n'y a guere de saints dans I'eglise dont le nom soit aussi celebre qu'est celui de S. Symeon Stylite. Cependant 1'honneur que nous luy rendons aujourdhui n'est qu'un reste de celuy que les Fideles luy ont rendu de son vivant mesme»; см. еще р. 462.