Кривицкий Александр - Учебник белорусского языка

Боты — сапоги.

Боці кі — сапожки

Гумавыя боты — резиновые сапоги

Пантофлі — шлепанцы.

Чаравнкі —б отинки, башмаки, штиблеты

Скураны, гумавы падносак — кожаная, резиновая подметка

Які размер чаравікаў вы носіце? — Какой размер ботинок вы носите^

Ці няма іншай пары з больш высокімі абцасамі? — Нет ли другой пары с более высокими каблуками?

Пакажыце мне сорак другі размер — Покажите мне сорок второй размер

Якія нумары пальчатак у вас ёсць? — Какие номера перчаток у вас есть?

Выпішыце мне, калі ласка, рахунак на гэтыя тавары — Выпишите мне, пожалуйста, чек на эти товары.

Прашу запакаваць мне вось гэтыя пакупкі разам — Прошу запаковать мне вот эти покупки вместе

Дайце мне, калі ласка, пачак самых танных цыгарэт — Дайте мне, пожалуйста, пачку самых дешевых сигарет.

Колькі каштуе тытунь для люлькі? — Сколько стоит табак для трубки?

Прашу два пачкі (дзве каробкі) запалак — Прошу две коробки спичек.

Якая цана газавай запальнщы (запальнічкі)? — Какая цена газовой зажигалки?

А ці есць каменьчыкі для запальнічкі? — А есть ли камни для зажигалки?

Я хачу набыць яшчэ дзве попельніцы (попельнічкі) — Я хочу приобрести еще две пепельницы

Ён любіць курыць кубінскія цыгары, бо яны моцныя — Он любит курить кубинские сигары, так как они крепкие

Мы хацелі б набыць дыван памерам 2X5 — Мы хотели бы приобрести ковер размером 2X5

Нам не хапае двух крэслаў — Нам не хватает двух стульев.

Позняй восенню сорак трэцяга года на адным з самых спакойных перагонаў Беларускай чыгункі ўзарваўся нямецкі вайсковы эшалон.

Праз дзень, халодным, золкім досвіткам, бліжэйшую да месца катастрофы вёску акружылі карнікі. Жандары ў касках і стракатых плашч-палатках і мясцовыя здраднік і-паліцаі ў чорных, прамоклых шынялях прыехалі з райцэнтра на пяці машынах. Вёска была вялікая, але «накрыць» яе ўдалося хутка і спраўна. Як высветлілася значна пазней, уцалела толькі двое: хлапчук, які выпаўз баразной у загуменныя кусты, і дзед, што якраз заначаваў у сваяка на дальнім хутары.

Усе іншыя жыхары сагнаны былі ў той канец вёскі, дзе стаяла старая вялізная адрына, — усё, што ўцалела ад калгаснай фермы.

Зондэрфюрэр, начальнік экспедыцыі, разважыў, што прымусіць «бандытаў» капаць сабе яму — доўгая гісторыя. Значна прасцей спаліць іх у гэтай адрыне. Пакуль яго падначаленыя заганялі вёску ў трое шырокіх варот драўлянай будыніны, ён стаяў трохі збоку, на ўзгорачку, і непрыемна моршчыўся ад дзікага крыку і плачу…

Побач з ім амаль непрыкметна ўздрыгвала ад пранізлівай слаты маладая збялелая перакладчыца.

— Мы хутка скончым гэтае швайнэрай [1] Свінства. , і тады, фройляйн Вэра, паедзем дахаты. Будзе зноў цёпла … О так!..

Істота ў скураным паліто і белай вязанай хустцы выклікала на твар крывое падабенства службов а-інтымнай усмешкі.

Так бы ўсё і было, як бывала, аднак, зірнуўшы ў натоў п сваіх ахвяр, што набліжаліся да крайняй ад яго чорнай пячоры варот, зондэрфюрэр заўважыў знаёмага.

— Адкуль я ведаю яго?.. О! Мэншэнскінд [2] Даслоўна — «дзіця чалавечае», адпавядае беларускаму «хлопча». , дык гэта ж той пячнік! Скажыце, фройляйн Вэра, каб яго падагналі сюды.

Печніка падагналі.

— Бі ст ду дох аўх гір, майн лібэр кэрльі [3] І ты таксама тут, мой дарап? — засмяяўся начальнік.

Пячнік нічога не зразумеў. Ды, відаць, і не чуў. Бледны, без шапкі на лысіне, аброслы сівеючай шчэццю, ён упёрся ў немца скамянелымі вачыма і маўчаў. Толькі бяскроўныя губы перасмыкаліся, як ад нязбытнага жадання гаварыць.

Улетку ён рабіў зондэрфюрэру печы. Знайшлі яго і прывялі, вядомага на ўсю ваколіцу. Пяць раніц дзяжурны жандар абшукваў яго і кожны раз аднолькава весела знаходзіў у кішэнях майстра тое самае крэсіва, самасад і кавалак чорнага хлеба. А печы атрымаліся выдатныя.

Кухар хваліць пліту, а сам зондэрфюрэр — грубку з белай кафлі. Вось і цяпер ён ледзь не заахкаў на ўспамін аб яе гладкай цеплыні.

— Скажыце яму, фройляйн Вэра, што ён не будзе спалены. Спытайце, ён хоча жыць?

— Спадар зондэрфюрэр кажа, што вы, дзядзька, будзеце жыць. І ён пытаецца, ці вы гэтага хочаце? Пячнік толькі паварушыў бяскроўнымі губамі.

– І скажыце яму… Спытайцеся, хто ў яго там ёсць.

— Спадар зондэрфюрэр пытаецца, хто ў вас там ёсць? Там — у адрыне?

3 вуснаў у чалавека сарваліся словы:

— Там… мая… баба…

— Ен кажа, што там яго жонка.

— Скажыце яму, што жонка яго таксама не згарыць. Ён можа ўзяць яе.

— Спадар зондэрфюрэр кажа, што фрау… што жонку сваю вы можаце забраць.

Бяскроўныя губы ў сівеючай шчэці заварушыліся зноў:

— У мяне там і дачка… з малымі дзет… камі…

— Ен кажа, што там у яго ёсць дачка са сваімі дзецьмі.

— О! Мэншэнскінд! Можа, у яго яшчэ хто-небудзь ёсць?

— Спадар зондэрфюрэр пачынае выказваць нездавальненне. Ён пытаецца, хто ў вас там ёсць яшчэ?

— Скажы яму, што ў мяне там суседз і… А ты скажы, што яны сваякі…

— Ён кажа, што ў яго там многа сваякоў. А таксама суседзі.

— Суседзі?! Эс і ст обэр этвас цу ляхен! [4] Гэта ўжо проста смешна!.. Можа, ён хоча, каб я аддаў яму ўсю гэтую банду? Спытайцеся ў яго апошні раз: чаго ён хоча, вар'ят?

— Спадар зондэрфюрэр пачынае злаваць. Вы, дзядзька, не дурыцеся, калі хочаце жыць. Зараз адрыну падпаляць. ён кажа, што вы, мусіць, хацелі б забраць адтуль усю банду.

Пад чорнай навіссю броваў ажылі нарэшце вочы. Губы зусім перасталі дрыжаць. Нібыта не сваю, незвычайным жэстам, пячні к узняў галаву:

— А ён што думаў? І ўсіх! Усіх добрых людзей!.. Можа, ён ім раўня — гэты твой гаспадар? Або ты, можа?. Цьфу!..

Чалавек плюнуў пад ногі, тады павярнуўся і ўжо не тым няпэўным крокам, як сюды, пайшоў да варот адрыны.

Быў нейкі момант разгубленасці, а потым зондэрфюрэр сарваў з правай рукі мокрую скураную пальчатку, адшпіліў кабуру, выхапіў пісталет і прыцэліўся…

У жудасным ляманце стрэл амаль не пачуўся.

Але пячні к упаў.

Ен яшчэ ўздрыгваў, калі яго паднялі і кінулі цераз плот, пад ногі збою аднавяскоўцаў.

Тады вароты назаўсёды зачыніліся.

І ён згарэў — адзін, хто мог бы ў той дзень не згарэць.

(Я. Брыль)

mementomori — читается [мэмэнто моры] — латинское изречение жпомни о смерти». Напоминанне о смерти.

чыгунка — железная дорога

золкі — промозглый, пронизывающий

карні к — каратель

стракаты — пестрый

здрадні кі — предатели

спраўна — точно, аккуратно, исправно

высветліцца — выясниться