Ф. Сафиуллина - Самоучитель татарского на каждый день

5. — Иптəшлəр, кем сӨйли?

— СӨйлəҮчелəр юк.

— Бəлки, Сания апа, сез сӨйлəрсез?

— Ярар, бер-ике сҮз əйтим.

— Рəхим итегез. СҮз Сания ханым Галиуллинага бирелə.

Вводное слово зинҺар( пожалуйста ) выражает убедительную просьбу:

1. — ЗинҺар , таралышмагыз. Хəзер Җыелыш була.

— Нинди Җыелыш?

— Акционерлар Җыелышы.

— Озак буламы?

— Ярты сəгать.

— Ярар, алайса, калабыз.

2. — Рəзинə, зинҺар , миңа бҮген булыш əле. Безгə кунаклар килə.

— Кайчан килим, апа?

— Бер сəгатьтəн килə аласыңмы?

— Килə алам.

— Мин сине кӨтəм. ЗинҺар , кил, яме.

— Ярар, апа.

Вводные слова минемчə( по-моему ), синеңчə( по-твоему ), безнеңчə( по-нашему ) выражают источник данного сообщения и отношение говорящего к происходящему:

1. — Минемчə , концерт бик матур булды.

— ə минемчə , нəрсəдер Җитмəде.

— Минемчə , концертны алып баручы оста тҮгел иде.

2. — Синеңчə , Рəиф нишлəргə тиеш?

— Гафу Үтенергə тиеш.

— Ул гаепле тҮгел бит!

— Минемчə , ул гаепле.

3. — Минемчə , сез ялгышасыз.

— Минме? Гафу итегез, мин ул кешене бик яхшы белəм. Мин аның белəн 20 ел эшлəдем бит.

Вводное слово ниҺаять( наконец ) употребляется для выражения процесса, который наконец совершился.

1. — НиҺаять , бу китапны язып бетердем.

— Озак яздыңмы?

— Озак, 2 ел.

2. — НиҺаять , мин виза алдым. Иртəгə ТӨркиягə очабыз.

— Ничə кӨнгə?

— Ике атнага.

3. — Улым, ниҺаять , университетны тəмамлады.

— Ник « ниҺаять » дисең?

— Озак укыды. Беренче курстан соң армиягə китте. Анда ике ел хезмəт итте. Кайткач, икенче курска керде. Менə быел гына бетерде.

— Тəбрик итəм.

— Рəхмəт.

Вводные слова беренчедəн( во-первых ), икенчедəн( во-вторых ), Өченчедəн( в-третьих ) выражают порядок перечисления фактов:

1. — Сания, син ничек уйлыйсың?

— Беренчедəн , мин ул кешене белмим.

— Икенчедəн ?

— Икенчедəн , мин бит Үзем дə пенсиядə.

— Өченчедəн ?

— Өченчедəн , минем дə балаларым бар.

2. — Балалар, əйдəгез əле, бу малайның тəртибен тикшерик. əйдə, Рəсим, син əйт.

— Беренчедəн , РӨстəм безне алдаган. Икенчедəн , РӨстəм Өй эшен эшлəмəгəн. Өченчедəн , ул дəфтəрендəге «икеле» билгесен бетергəн…

Вводное слово димəк( значит ) выражает умозаключение, обобщение:

1. — Равия, син безгə юбилейга килмəдең. Димəк , син безне яратмыйсың.

— Юк инде, Солтания апа. Мин сезне бик яратам. Мин икенче сменада эштə идем шул. Гафу итегез инде.

2. — Монда ике мең ярым гына акча бар.

— Кая киткəн соң аның биш йӨзе?

— Белмим шул. Димəк, мин ялгышканмын…

3. — Бакчада колорадо коңгызы кҮренə башлады.

— Димəк , быел бəрəңге булмый инде.

4. — РӨстəм, син яхшы укыйсыңмы?

— əйе, минем барлык фəннəрдəн бишле генə.

— Димəк , син алтын медаль алачаксың.

— Белмим əле. Алда имтиханнар бик кҮп.

— Сиңа уңышлар телим.

Вводное слово гадəттə( обычно ) выражает известность, общепринятость данного сообщения:

1. — Равил абый, гадəттə , халык Җырларын Җырлый.

— Каян белəсең?

— Мин аларда бик кҮп кунакта булдым. Ул Үзе баянда уйный, Үзе Җырлый.

— Матур Җырлыймы?

— Бик моңлы Җырлый.

2. — Театрга барганда, мин, гадəттə , кара кҮлмəк, кара тҮфли киям.

— Мин, гадəттə , Үземнең теге кҮк костюмымны киям.

— Нинди костюм, яңамы?

— Яңа тҮгел инде. Син белəсең аны.

— ə-ə-ə, син аны Петербургтан алып кайткан идең.

— əйе шул!

3. — Сабантуйга, гадəттə , без барыбыз бергə Җыелып авылга кайтабыз.

— ə без, гадəттə , ял паркына барабыз. Анда да сабантуй була.

— ə без, гадəттə , Арча поездына утырып, Арчага кайтабыз. Анда сабантуй бик кҮңелле була.

— Икенче елга мине дə алыгыз əле. Минем кҮптəн авыл сабантуе кҮргəнем юк.

— Ярар. əйтербез.

Вводное слово киресенчə( наоборот ) выражает противопоставление:

1. — Болай ярамый, иптəшлəр!

— Киресенчə , нəкъ шулай кирəк.

2. — Мин моны əйтмəскə тиеш!

— Киресенчə , син əйтергə тиеш!

— Юк, юк, əйтмим!

3. — Җитте, бҮген мин анда бармыйм!

— Юк, киресенчə , син анда барырга тиеш. Син аңа аңлатырга тиеш. Ул сине аңлар. Мин ышанам.

— Рəхмəт киңəшеңə.

Вводное слово гомумəн( вообще ) выражает обобщение:

1. — Гомумəн , бу мəсьəлə əзер тҮгел.

— Минемчə, уйларга кирəк.

2. — Мин сине, гомумəн , аңламыйм.

— Ничек аңламыйсың?

— Аңламыйм шул. Кичə син болай сӨйлəдең. БҮген — тегелəй (по-другому) .

3. — Сез, гомумəн , бу проблеманы хəл итəргə мӨмкин дип уйлыйсызмы?

— Минемчə, мӨмкин.

Вводное слово мəсəлəн( например ) особенно часто употребляется при перечислении, в учебниках:

1. — Мин, мəсəлəн , болай уйлыйм: сез безгə килəсез, аннан соң бергəлəп вокзалга тӨшəбез дə поезд кӨтəбез.

— Ярар, мин риза.

2. — Укучылар, мин сҮзлəр əйтəм. Сез ул сҮзлəрне тəрҖемə итегез. Мəсəлəн , су — вода, Җир — земля, кҮк — небо. Аңладыгызмы?

— Аңладык, ГҮзəлия апа.

3. — Балалар, əйдəгез, саныйбыз. Лəкин болай саныйбыз: 1, 3, 5, 7… Мəсəлəн , Лена 1 ди, Саша 3 ди. АйгӨл 5 ди. Айдар 7 ди. Аңладыгызмы? əйдə, Лена, башла.

— Мин русча əйтимме?

— Юк, Лена, татарча саныйбыз.

Вводное слово дӨрес( правда ) выражает подтверждение факта, некоторую уступку, признание:

1. — ДӨрес , мин укымадым. Лəкин мин лекциялəргə йӨрдем.

— Сез бит материалны белмисез. Тагын бер тапкыр укып килегез.

— Кайчан килим?

— Өч кӨннəн.

— Ярый. Сау булыгыз.

2. — Мин кичə вокзалга бардым бит. ДӨрес , мин унбиш минутка соңга калдым. Транспорт юк иде.