Николай Дановский - Вводное слово в искусство перевода

Считая эсперантской классикой творчество Л.М. Заменгофа, начнем изучение примеров с предложенных им образцов.

Источник пословицы — народная мудрость. Venas proverbo el popola cerbo.

Старость платит за грехи юности. Pagas maljunaj jaroj por junaj eraroj.

Не падает манна с неба. Ne gutas mielo el la ĉielo.

Лучше раньше помолчать, чем позже раскаиваться. Pli bone silenti, ol poste pripenti.

Аппетит приходит во время еды. Apetito venas dum la manĝado.

Лучше журавля в руки, чем синицу в небе. Pli bone en mano pasero, ol agl' en aero. (Эту же пословицу можно передать ближе к русскому варианту: Pli bonas en manoj paruo, ol en ĉielo gruo)

Тот не ошибается, кто ничего не делает. Nur tiu ne eraras, kiu nenion faras.

Сколько голов, столько умов. En ĉiu kranio regas aparta opinio. (Можно передать и таким вариантом: Kiom da kapoj oniaj, tiom da opinioj)

Скажи, с кем ты водишься, и скажу, кто ты. Kun kiu vi festas, tia vi estas.

Не суй свой нос в чужой горшок. Ne ŝovu nazon en fremdan vazon.

Лови фортуну за хохолок, потому что хвост у неё скользкий. Okazon kaptu ĉe la kapo, ĉar la vosto estas glita.

Наука в лес не идет. Lernado sen fruktoj ne restas.

Всяк кулик свое болото хвалит. Al ĉiu besto plaĉas ĝia besto.

Не из всякого дерева можно смастерить скрипку. Ne el ĉiu ligno oni povas fari violonon.

Голова седеет не от годов, а от забот. De zorgoj, ne de jaroj blankiĝas la haroj.

Куй железо пока горячо. Forĝu feron dum ĝi estas varmega.

Не прививай оспу телеграфному столбу. Ne inokulu variolon al telegrafa fosto.

Хорошее начало — половина дела. Komenco bona — laboro duona.

Двое воюют — третий наживается. Du militas — tria profitas.

Из двух зол выбирай меньшее. El du malbonoj pli malgrandan elektu.

Порожняя бочка гремит громче всех. Barelo malplena plej laŭte sonas.

Ключ в работе не ржавеет. Ŝlosilo uzata ruston ne konas.

Не всё то золото, что блестит. Ne ĉio brilanta estas diamanto.

Чтоб сожрать овцу, волк всегда отыщет повод. Por ŝafon formanĝi lupo trovos pretekston.

С глаз долой и из сердца вон. For de l' okuloj — for de l' koro (Может быть и такой вариант: De l' vido for — for de (el) kor').

Лучше что-то, чем ничего (С паршивой овцы хоть шерсти клок). Pli bone io, ol nenio.

Надежда и терпенье — путь к могуществу. Espero kaj pacienco kondukas al potenco.

Лучше один раз увидеть, чем десять раз услышать. Unu vido taŭgas pli ol dek aŭdoj.

Ему проповедь, что быку музыку. Li komprenas predikon kiel bovo muzikon.

Не доверяй верному (человеку), доверяй собственным глазам. Ne fidu fidelulon, fidu propran okulon.

Меньше гадай, больше соображай. Malpli esperu, pli konsideru.

Главная сила — начало (Лиха беда начало). Plej granda potenco estas la komenco.

Понимает, как скотина в серебре (Как осел в латинской грамматике, как свинья в апельсинах). Li estas kompetenta kiel besto pri arĝento.

Ворон ворону глаз не выклюет. Korvo al korvo okulon ne pikas.

Бесплоден дар руки, если сердце не дарит. Se mano donas, sed koro ne donas, nenio fariĝas.

Всякая собака лает у своих ворот. Ĉiu hundo antaŭ sia pordo bojas.

Даже без пенья петуха наступает рассвет. Eĉ sen kokokrio mateniĝas.

Садовнику нужен дождь, а гончару солнце. La ĝardenisto deziras pluvon, la brikisto sunon.

Где много петухов кукарекает, там поздно рассветает. Kie multe da kokoj kantas, tie malfrue mateniĝas.

Один играет на баяне, другой собирает подаянье. Unu ludas akordionon, aliu kolektas monon.

Когда кони лягаются, ослам достается. La ĉevaloj sin piedfrapas — la azenoj suferas.

Язык без костей, но кости ломает. La lango ostojn ne havas, sed ostojn rompas.

Накрытое молоко кошки не лакают. Kovritan lakton katoj ne lekas.

Если бы все насекомые собирали мёд, всех превзошли бы жуки. Se ĉiuj insektoj mielon kolektus, la skaraboj kolektus plej multe.

Не бывает роз без шипов. Ne ekzistas rozoj sen dornoj.

Лучше сегодня яйцо, чем завтра курица. Pli bone ovo hodiaŭ, ol kokino morgaŭ.

Клин клином вышибают. Nova najlo formetas la malnovan.

Кто много грозит, тот не опасен. Kiu multe minacas, tiu ne estas danĝera.

Не всё то золото, что блестит. Ne ĉio estas oro, kio brilas.

Собака, стерегущая две двери, остается голодной. Hundo, gardanta du pordojn, restas malsata.

Друг в горе познается. La amiko estas provata en danĝero.

Упаси меня боже от друзей, а с врагами я сам расправлюсь. Gardu min dio kontraŭ amikoj, kontraŭ malamikoj mi mem gardos min.

Лиха беда начало. Ĉiu komenco estas malfacila.

Всякое чудо длится не более трёх дней. Ĉiu miraklo daŭras ne pli ol tri tagojn.

Где царит сила, там право безмолвствует. Kie regas forto, tie la rajto silentas.

Чужая душа — потёмки. Fremda animo estas abismo sen fino.

Ум обильный, но не глубокий. Saĝo abunda, sed ne profunda.

Ловким уговором утекают деньги. Per lerta admono elfluas la mono.

Люди легче расточают увещевания, чем дают деньги. Oni pli facile donas admonon, ol monon.

Живого не уважаем, мёртвого обожаем. Vivanton ni malhonoras, mortinton ni adoras.

Тщеславие имеет сущность воздушную и беспочвенную. Gloramo havas esencon aeran kaj senfundamentan.

Строить воздушные замки. Konstrui aerajn palacojn.

Бессильная злоба смехотворна. Sen povo kolero estas ridinda afero.

Умный дело делает, глупый лелеет надежду. Saĝa tenas aferon, malsaĝa esperon.

Деловые законы суровы. Negocaj aferoj estas severaj.

Не расточай слов, а действуй. Vortojn ŝparu, agojn faru.

Всякое действие требует оплаты. Neniu ago fariĝas sen pago.

Любезное слово лучше вкусного пирога. Pli bona estas vorto afabla, ol kuko agrabla.

Сомнение усиливает опасность. Per dubo ni akcelas danĝeron.

Тише едешь — дальше будешь. Tro rapida akcelo ne kondukas al celo.

По одёжке встречают, по уму провожают. Oni akceptas laŭ vizaĝo, oni forlasas laŭ saĝo.

Реки впадают в реки. Riveroj fluas al riveroj.

Всякое добро в твоём распоряжении. Ĉiu bono estas al via dispono.

Кто выполняет закон, никому не причиняет зла. Bone estas al tiu, kiu observas leĝojn.

Бедняку яйцо, что богатому бык. Al malriĉulo ovo, kiel al riĉulo bovo.

Излишняя шалость — опасность для шеи. Troa petolo estas danĝero al kolo.

Далее следует ряд новых пословиц.

Кто ищет, тот находит. Kiu serĉas, tiu trovas.

Благими намерениями ад вымощен. Per bonaj intencoj infero estas pavimita.

Снявши голову, по волосам не плачут. Post senkapigo oni ne priploras hararon.

Прислонить горбатого к стенке. Kongruigi ĝibulon kaj muron.

Жечь свечу с двух концов. Bruligi kandelon de ambaŭ flankoj.

Жизнь прожить — не поле перейти. Vivon travivi — ne kampon trairi.

Слово не воробей: вылетит, не поймаешь. Vorto ne estas pasero — post elflugo ne kapteblas.

Для красного словца не пожалеет и отца. Por vorto belarta ne ŝparas el la patron.

С волками жить — по-волчьи выть. Kun lupoj vivante lupe kantu.

Милые бранятся — только тешатся. Geamanta kverelo estas franda meringelo.

Скупой дважды платит, ленивый дважды делает. Avarulo dufoje pagas, pigrulo dufoje faras.

Тишь да гладь, да божья благодать. Softo kaj glato kaj dia beato.

Не было бы счастья, да несчастье помогло. Feliĉo ne venus, se malfeliĉo ne intervenus.

Кто сеет ветер, пожинает бурю. Kiu semas venton, rikoltas fulmotondron.

Чтобы волки были сыты и овцы целы. Ke lupoj estu sataj kaj ŝafoj sanaj.

Искать черного кота в темном погребе. Serĉi nigran katon en obskura kelo.

Буря в стакане воды. Ŝtormo en glaso da akvo.

Мятеж на коленях. Surgenua ribelo.

Пан или пропал. Ĉu pasko, ĉu fiasko. Ĉu pereo, ĉu kun trofeo. Ĉu balo, ĉu malo. Ĉu festivalo, ĉu malo. Aŭ regalo, aŭ de ŝtuparo falo. Ĉu festo kun regalo, ĉu malo.

Что хочу, то ворочу. Mia vorto — ĉies sorto.

С миру по нитке — голому рубашка. De ĉiu po fadeno — al nuda vesto plena.

Сколько волка ни корми, он все в лес смотрит. Logu lupon ajnaregale — ĝi sopiras arbaron tutegale.

Не красна изба углами, а красна пирогами. Belas hejmo ne per ornamo, sed per gastamo. Belas hejmo ne per stuko, se per kuko.

Мутить воду. Perturbi malice embarasavortice.

Долг платежом красен. Estas bela homa ago, sed la ŝuldo belas per repago.

Повторенье — мать ученья. Preto al ripeto estas kerno de lerno.

Ученье — свет, неученье — тьма. Lerno estas lumturo — nelerno obskuro.

Наружность обманчива. Ekstero pompa estas trompa.