Роджер Бэкон - Избранное
- Название:Избранное
- Автор:
- Жанр:
- Издательство:Издательство францисканцев
- Год:2005
- Город:Москва
- ISBN:5-89208-056-0
- Рейтинг:
- Избранное:Добавить в избранное
-
Отзывы:
-
Ваша оценка:
Роджер Бэкон - Избранное краткое содержание
Избранное - читать онлайн бесплатно полную версию (весь текст целиком)
Интервал:
Закладка:
Tertia autem dignitas huius scientiae est. Et est ex propriis per quae non habet respectum ad alias scientias, sed sua potestate investigat secreta naturae. Et hoc in duobus consistit; scilicet in cognitione futurorum, praeteritorum et praesentium, et in operibus admirandis quibus excedit astronomiam iudiciariam vulgatam in potestate iudicandi. Nam Ptolemaeus in libro introductorio Almagesti dicit, quod alia est via quam per astronomiam vulgatam certior: et haec est via experimentalis, quae vadit secundum cursum naturae, ad quam intendunt multi fidelium philosophorum, sicut Aristoteles et turba multa auctorum iudiciorum astrorum, ut ipse dicit, et nos scimus per proprium exercitium, cui contradici non potest. Et haec sapientia inventa est in purum remedium humanae ignorantiae et imprudentiae; difficile enim est habere instrumenta astronomiae certa et sufficienter, et difficilius est habere tabulas verificatas, praecipue in quibus sit motus planetarum aequatus. Et difficilis est harum tabularum usus, sed difficilior usus instrumentorum. Haec autem scientia defmitiones et vias adinvenit, per quas expedite ad omnem quaestionem respondeat, quantum potest philosophiae singularis potestas, et per quas ostendat nobis figurationes coelestium virtutum; et impressiones coelestium in hoc mundo, sine dfficultate astronomiae vulgatae. ...
Королларий II
О третьем преимуществе, или достоинстве, опытного искусства.
Третье достоинство этой науки заключено в ее особых свойствах, благодаря которым она своей собственной силой исследует тайны природы, не соотносясь с иными науками. И таковое состоит в двух вещах: в познании будущего, прошедшего и настоящего, а также в удивительных делах, в коих она превосходит в способности суждения мнения общепринятой астрономии. В самом деле, Птолемей во ведении к Альмагесту утверждает, что имеется и иной путь [познания небесных явлений], более надежный, нежели общепринятая астрономия. И это — путь опытной науки, который следует пути природы, и по которому шли многие достойные доверия философы, такие как Аристотель, и, как он сам говорит, многочисленные астрономы, и который мы знаем по собственному опыту, которому нельзя ничего противопоставить. И эта мудрость изобретена в качестве идеального лекарства против человеческого невежества и неблагоразумия: в самом деле, трудно обрести точные и удовлетворительные астрономические инструменты, и еще сложнее — достоверные таблицы, те, именно, в которых указаны уравненные движения планет. И сложно пользоваться этими таблицами, а еще сложнее — инструментами. Но эта [опытная] наука находит определения и пути, с помощью которых легко отвечает на любой вопрос, насколько это возможно для отдельной способности философии, и посредством коих показывает нам формы сил небесных тел и импрессии небесных тел в этом мире — без всяких трудностей, [присущих] общепринятой астрономии. ...
MORALIS PHILOSOPHIA
ЧАСТЬ СЕДЬМАЯ ДАННОГО УВЕЩЕВАНИЯ. МОРАЛЬНАЯ ФИЛОСОФИЯ
Manifestavi in praecedentibus, quod cognitio linguarum et mathematica atque perspectiva, necnon scientia experimentalis sunt maxime utiles et principaliter necessariae in studio sapientiae, sine quibus nullus potest ut oportet in ea proficere; et non solum absolute sumpta, sed relate ad Dei Ecclesiam et caetera tria praenarrata. Nunc vero radices quartae scientiae volo revolvere quae melior est omnibus praedictis et nobilior; et haec est inter omnes practica, i.e. operativa, et de operibus nostris in hac vita et in alia constituta. Omnes enim aliae dicuntur esse speculativae. Nam licet quaedam sint activae, et operativae, tamen sunt de operibus artificialibus et naturalibus, non moralibus, et speculantur veritates rerum et operum scientialium quae referuntur ad intellectum speculativum et non sunt de eis quae pertinent ad intellectum practicum; qui ideo dicitur practicus quod praxim, i.e. operationem boni vel mali, exercet. Unde practica hie stricte sumitur, ad opera moris quibus boni vel mali sumus; licet largo modo sumendo practicam pro omni operativa scientia, multae aliae sunt practicae; sed antonomatice haec dicitur practica, propter principales operationes hominis, quae sunt circa virtutes et vitia, et felicitatem et miseriam alterius vitae.
Раздел I
В предшествующих частях я показал, что знание языков, математики, оптики и опытной науки имеет огромное значение и необходимо для изучения мудрости, и что без этого знания никто не может продвигаться [в обретении мудрости] должным образом, причем не только в мудрости самой по себе, но и в мудрости, соотнесенной с Церковью Божией и прочими тремя указанными вещами[248]. Теперь же я хочу рассмотреть основы четвертой науки, которая лучше и благороднее всех предшествующих, и она [одна] среди них является практической, т. е действенной, и установлена для [исследования] наших деяний — в этой жизни и жизни грядущей. В самом деле, все прочие науки называются теоретическими, и хотя некоторые [из них] являются активными и действенными, они, тем не менее, суть науки о делах рукотворных и естественных, но не моральных, и рассматривают истины вещей и деяний наук, которые относятся к теоретическому разуму, и не рассматривают то, что относится к разуму практическому, который называется практическим потому, что занят практикой, т. е. действием по отношению к благу и злу. Поэтому практика понимается здесь узко, [т. е. как то, что связано] с нравственными действиями, благодаря которым мы становимся добрыми или злыми, хотя практика, понимаемая широко, тождественна любой действенной науке, и тогда многие другие науки суть практические. Но термин «практика» употребляется здесь в преимущественном смысле, поскольку [обозначает науку, исследующую] основные действия человека, связанные с добродетелями и пороками, а также счастьем и несчастьем грядущей жизни.
Haec vero practica vocatur moralis et civilis scientia quae ordinat hominem ad Deum et ad proximum et ad seipsum, et probat has ordinationes, et ad eas nos invitat et excitat efficaciter. Haec enim scientia est de salute hominis per virtutem et felicitatem complenda; et aspirat haec scientia ad illam salutem, quantum potest philosophia; ex quibus in universali patet, quod haec scientia est nobilior omnibus partibus philosophiae. Nam cum sit sapientiae humanae finis intendus, et finis est nobilissimum in re qualibet, oportet quod haec scientia sit nobilissima. Similiter de iisdem negotiatur haec sola scientia, vel maxime, de quibus theologia, quia theologia non considerat nisi quinque praedicta licet alio modo, scilicet in fide Christi. Et haec scientia multa praeclara testimonia de eadem fide continet; et a longe articulos principales olfacit in magnum adiutorium fidei Christianae ut sequentia declarabunt. Sed theologia est scientiarum nobilissima; ergo ilia quae maxime convenit cum ea est nobilior inter caeteras.
И эта практическая наука называется моральной и гражданской, она упорядочивает [действия] человека по отношению к Богу, ближнему и себе самому, и доказывает [истинность] этого упорядочивания, и действенно побуждает и увлекает нас к нему. И эта наука повествует о спасении человека благодаря добродетели и об обретении счастья, и она содействует этому спасению, насколько это возможно для философии, из чего в целом ясно, что эта наука благороднее прочих частей философии. Ибо поскольку она есть желанная цель человеческой мудрости, а цель в любой вещи есть наиболее благородное, то надлежит, чтобы эта наука была наиблагороднейшей. Равным образом, только эта, или преимущественно эта наука имеет дело с тем же, что и богословие, поскольку богословие рассматривает пять вышеуказанных вещей, хотя и иначе, а именно, в соответствии с верой Христовой. И эта практическая наука содержит много прекрасных свидетельств об этой вере и, как мы покажем далее, издавна предвосхищала ее основные положения, [что стало] большой поддержкой христианской вере. Но богословие — благороднейшая из наук, следовательно, та наука, которая более всего с ней схожа, благороднее прочих.
Sed ut huius scientiae utilitas pateat maxima, oportet eius partes investigari, quatenus de partibus et toto quod volumus extrahatur. Et quoniam moralis philosophia est finis omnium partium philosophiae, necesse est ut conclusiones aliarum scientiarum sint principia in ea secundum formam praecedentium scientiarum ad sequentes; quia conclusiones praecedentium supponuntur in subsequentibus naturaliter. Et ideo conveniens est ut sint in praecedentibus bene probatae et certificatae, ut mereantur accipi in usu scientiarum sequentium secundum quod ex metaphysicis patens est. Et ideo principia moralis philosophiae certificantur in scientiis praecedentibus; et propter hoc debent haec principia extrahi ex aliis scientiis, non quia sunt illarum sed quia ea suae dominatrici praeparaverunt. Unde ubicunque inveniantur ascribenda sunt morali philosophiae, quoniam secundum substantiam suam sunt moralia. Et licet in aliis scientiis recitentur, hoc est propter gratiam philosophiae moralis. Quapropter omnia huiusmodi reputanda sunt de philosophia morali et ei ascribenda Et ideo si volumus uti eis secundum ius suum, necesse est ut in scientia morali ab omnibus aliis colligantur. Nec mirum si philosophi per totam philosophiam speculativam sparserunt moralia: quia sciverunt ea esse de salute hominis; et ideo in omnibus scientiis sententias pulchras miscerunt ut semper homines excitarentur ad bonum salutis, ut sciretur ab omnibus quod non quaeruntur scientiae caeterae nisi propter istam quae est humanae sapientiae dominatrix. Et ideo si allegem auctoritates de aliis locis quam eas quae in libris moralibus continentur: considerari oportet quod hae in hac scientia debent proprie collocari; nec possumus negare esse scripta in libris huius scientiae: quia non nisi secundum partes in Latino habemus philosophiam Aristotelis, Avicennae, et Averrois, qui sunt auctores in ea principales. Sicut enim theologia veritates salutiferas esse suas intelligit, ubicunque eas invenit, ut a principio allegavi, et posterius tactum fuit; sic et moralis philosophia in suum ius vindicat quicquid de rebus sui generis reperit alias esse scriptum. Haec vero scientia moralis vocatur ab Aristotele et ab aliis civilis scientia, quia iura civium et civitatum demonstrat Et quoniam solebant civitates dominari regionibus ut Roma imperabat mundo; ideo haec scientia civilis denominatur a civitate, iura tamen regni et imperii construendo.
Читать дальшеИнтервал:
Закладка: