Татьяна Джаксон - Исландские королевские саги о Восточной Европе

6 Nu feck hann af sliku micla sömð. oc frama fyrst af konungi oc d. oc uti fra allum aðrum. rikum oc urikum. vox hann nu þar ос þroaðiz huartueggia með uizku oc vetra tali, ос allzsconar atgerfi er pryða ma agetan hofðingia Oc Valdamar konungr setti hann bratt hofþingia innan hirðar. oc at stiorna her monnum þeim er vinna scyldu sömð konungi. oc margscyns fræmþar verk vann hann iGarðariki. oc viða um austr halfu þo at her se fatt talt.

En er hann var xii uetra gamall þa spyrr hann konungin ef nocquorar borgir eða heruð þau er legit hafí undir hans konungdom oc hafi heiðnir menn tekit af hans rilci oc sæti þa yvir hans eign oc soma. Konungr suarar. oc s. at vist voro nocquorar borgir ос. þorp þau er hann hafði att. oc aðrir hafðu heriat af hans eign oc lagt nu við sitt riki. Olafr mælti þa. Gef mer þa nocquot lið til forræðis oc skip oc vita ef ec mega aptr vinna þat riki er latit er. þui at ec em fuss at heria oc beriaz við þa er yðr hava hneyct vil ec þar til niota yðarrar giptu oc sialfs þins hamingio. Oc man vera annat huart at ec man fa drepit þa. eða þeir mono abrot stockua firir minum styrk. konungr toe þessu uel oc feck honum lið slict er hann beiddiz.

Nu syndiz þat er fyrr var sagt huersu kÖN hann var við allan riddarascap oc hers-capar bunat. kunni hann oc sua nöfrliga fylkingum fara. sem hann hafði i þui iafnan stafat. ferr hann nu með þessu liði oc atti margar orrostur. oc vann mikin sigr a uvi-num sinum. Vann hann aptr allar borgir oc castala þa er fyrr hofðu legit undir riki Garða konungs. Oc margar þioðir utlendar ocaði hann undir riki Ualdamars ko-nungs. En at hausti huarf hann aptr með fagrligum sigri. oc friðu herfangi. hafði hann þa margscyns gersimar igulli oc agetligum pellum. oc steinum dyrum. er hann fðrði konungi oc d. oc var nu hans uegr ændr nyiaðr. Oc fognuðu honum allir með hinum mesta feginleik. slicu hellt hann fram ahuerio sumre. at hann heriaði. ос vann margs cyns frægþar verk. en hann var a vetrum með Valldamar konungi.

Oc er hann skein iþuilikri dyrð. þa er sua sagt at eptir einn mikiN sigr sneri hann heim til Garða. þeir sigldu þa með sua miclu drambi oc kurteisi. at þeir hafðu seglin yfir skipum sinum af dyrum pellum. oc sua varu tiolldin þeira oc. En af slicu ma mar-ca rikdom þann er hann hafði fengit af stor virkiom þeim er hann vann iAustrlondum. (Bls. 22–29 )

9. Fra OLafi konungi

7 Sua segia vitrir menn oc froðir. at Olafr hafi alldrigi blotat scurðgoð. ос hann setti iafnan hug sín við þui. En þo var hann vanr at fylgia konungi til hofsins optli-ga. en alldrigi com hann ín. stoð hann þa uti hia durum iafnnan. Oc eitt sín rðddi konungr uið hann. oc bað hann eigi þat gera þui at þat kaN vera at guðin reiðiz þer. oc tynir þu bloma ðscu þinnar. Villda ec giama at þu litillættir þek við þau þui at ec em ræddr um þek at þau casti a þek akafre reiði sua mikit sem þu hefir ihættu. Hann suarar. Alldrigi hræðumk ec guð þau er huarki hava heym ne syn ne vit oc ec ma skilia at þau hava enga grein oc af þui ma ec marca herra huerrar naturo þau его at mer syniz þu huert sín með þeckilego yfír bragþi at af tecnum þeim stundum er þu ert þar oc þu fðrir þeim fomir. en þa liz mer þu iafnan með ugiptubragþi er þu ert þar. Oc af þui skil ec at guð þessi er þu gofgar manu myrkrunum styra.

8 Oc þat segia menn þa er Olafr var iþuilikri sömð at til urðu nocquorir meN meirr ofundfullir en gözku fullir oc rögþu hann uið konungin. oc varþ hann fírir ofund margra gofugra manna ос fírir þa sok for hann ibrot Ос hafði þa mikin her. hann heriaðe þa aheiðnar þioðær oc feck iafnan sigr. for hann viða um Austrueg oc braut undir sek folkit Oc er honom leiddiz þessi iðn. þa var comit at uetri. villdi hann þa snua heim til Garða. Oc þa com imoti þeim ueðr beði mikit oc gagnstaðlict oc hepti þat ferþ hans þessu sinni. snyr hann þa til Vinðlanz meþ liði sinu oc lagþi skipum sinum til lögis. ( Bls. 30)

12. Fra OLafi konungi

10 Þa er Olafir hafði verit iij uetr i Vinðlandi gerðuz þau tiþendi. at d. fær braðan bana. […] bio hann þa lið sitt or landi. oc vænti hann at þa myndi hann skiotara af hyggia harmi þeim er hann hafþi fengit ætlaði hann at fara iRusiam. En er hann com iDanmork þa gengu þeir af skipum sinum oc aland up. oc tocu strandhogg sem siþr er til oc tocu mikit fe. oc racu til strandar. landz menn somnuðuz saman oc sottu eptir þeim með miclu liði. […] (Bls. 36)

13. Fra draum OLafs konungs

11 Eptir þetta hellt Olafr brot skipum sinum oc austr iGarða uelldi Oc tok konungr oc d. uið honum ageta uel. oc dualþiz hann þar um uetrinn Oc eitt sinni bar þa fírir hann merkilega syn. honum syndiz einn mikill stein oc þottiz hann ganga lanct up eptir honum allt til þess er hann com at ovan verþum. hanum þotti þa sem hann veri up hafiðr iloptið yfir scyin. Oc er hann hof up augu sin þa sa hann agetliga staði fagra oc biarta menn er bygðu iþeim stoðum. þar kendi hann ос sötan hilm ос allzsconar fagra bloma. ос meiri dyrð þotti honum þar vera en hann mætti hug sinum til coma fra at segia. Þa heyrði hann rodd mæla við sek. Heyr þu efni goðs mannz. þui at alldrigi gofgaþir þu guðin oc önga þionustu ueittir þu þeim. Helldr suivirdir þu þa/ oc firir þui munu margfalldaz uerk þin til goðra luta. oc avaxtsam-legra. en þo scortir þek enn mikit at þu megir vera iþessum stoðum eða þu ser mac-legr at liva her at eilifu með þui er þu cannt eigi eN scapara þin. oc þu veizt eigi huerr sannr guð er.

Oc er hann hafði heyrt þessa luti þa hræddiz hann acafliga oc mælti sua. Huerr ert þu drottin at ec trua a. Roddin suarar. Farþu til Girclandz oc man þer þar kunnict gert nafns drottins guðs þins. Oc ef þu varðueitir hans boðorð. þa mannt þu hava æilift lif oc sælu Oc þa er þu truir retliga þa mannt þu marga aðra snua fra villu oc til hialpar. þui at guð hefir þek sett til at snua honum til handa margar þioðir.

Oc er hann hafði þessa luti heyrða oc set. þa ætlaði hann at stiga niðr af steini-num. Oc er hann for ovan. þa sa hann ogorliga staði fulla af logum oc quolum oc þar með heyrði hann aumligan grat. oc margsconar ogorliga luti. Oc þar þottiz hann kenna mænn marga þa er truat hofþu ascurþguð beði vini oc hofþingia. Oc þat scilþi hann at sia quol beið buin Valdamars konungs oc d. Honum feck þa mikils sua at þa er hann vacnaði flaut hann allr itarum. oc vacnaði með miclum otta.

Eptir þat bað Olafr lið sitt buaz til brautferþar. Oc vil ec nu sigla til Girklannz. oc sua gerir hann. oc byriar honum vel. oc com hann til Girclandz. Ос hitti þar dyr-lega kenni mænn oc uel truaða er honum kendu nafn drottins Iesu Cristz. varð hann nu lærþr með þeire tru sem fyrr var honum boðat isuefni. Siþan hitti hann agetan byscup einn oc bað hann ueita ser helga skirn þa sem hann hafði lengi til girnz oc mætti hann vera isamlagi cristinna manna, ос siþan var hann primsignaðr Oc siþan bað hann byscup fara með ser i Rusiam oc boðaði þar nafn guðs heiðnum þioðum. Byscup q. heita myndu ferðinni ef hann vildi fara sialfr þui at þa mun konungr sialfr siþr imote standa oc aðrir storhofþingiar. helldr ueite hann til sinn styrk at avoxtr mætti at verþa oc guðs cristni magnaðiz.

Siþan ferr Olafr ibrot oc aptr iRusiam oc var nu sem fyrr fagnat honum uel. du-elsc hann nu þar um rið. hann röþir opt firir konungi oc d. at þau geri eptir þui sem þeim höfir oc miclu er fegri siþr at trua asannan guð oc scapara sinn. er gerði himin oc iorð oc alia luti er þeim fylgir. hann segir oc huersu illa samir þeim monnum er rikir eru at villasc isua miclum myrcrum at trua þat guð er enga hialp ma ueita. oc leggia aþat alia stund oc starf. megu þer oc skilia af yðarri speki at þetta er satt er ver bioðum. Oc alldri seal ec af lata at boða yðr sanna tru oc guðs orð. at þer mettið avoxt geva almatkum guði. En þo at konungr stöþi lengi við ос mælti imoti at lata sið sín. oc atrunað guðanna. þa feck hann þo skilit með guðs miscun at mikit skilþi siþinn þann er hann hafði eþa sia er Olafr boðaði. Var hann oc opt fagrliga a minntr. at þat var blot villa oc hindr vitni er þeir hofðu aðr með farit. en cristnir menn truðu betr oc fagrlegarr. Oc með heilsamlegum rðþum drotningar er hon gaf til þessa lutar at fultingiandi guðs miscunn þa iatti konungr oc allir menn hans at taca heilaga slcirn oc retta tru oc varþ þar allt folc cristit.

Oc er þetta var gort þa bio Olafr ferð sina brot þaðan oc geck nu mikil frægð af Olafi huar sem hann for. eigi at eins iGarða ueldi helldr oc allt inorðralfu heimsins. oc þa com firægþ Olafs allt norðr iNoregs uelldi. oc agetlegt verk er hann vann ahu-eriom degi. ( Bls. 39–43)

14. Fra Olafi konungi

12 […] Siþan gaf Olafr sinum monnum leyfi at þeir föri ikaupferþir þangat sem þeir villdi. oc kömi þo til Ænglanz fyrr en hann föri þaþan. Oc at gefnu þessu leyfi foru þeir ikaupferðir. en Olafr hellt þa skipum sinum til Englandz. Oc er hann com þar þa heyrði hann sagt at jarl sa reð firir Norðimbralandi er Sigurðr het. […] Iarlinn undraðiz miok þeira uascleik oc spyrr þenna hinn virðilega mann huerr hann se eða huaðan hann veri comin. hann s. at hann het Ali hinn auðgi oc var hann caup maðr. en uer erum comnir allir af Garðariki. […] ( Bls. 45–46)

19. Fra suikræðum Hakonar j. við Olaf T. s.

13 Nu er þar til at taca at Hakon j. heyrir micla fregð af morgum orrostum oc snill-dar brogþum Olafs T. s. er hann uann viða. […] Þorir het maðr clacka vinr mikill iarlsins. hann callar hann til sin aþinginu oc segir at hann uill senda hann iGarða austr með þeim örendum at hann seal segia andlat jarlsins oc þat með at landit liggi nu hofþingialaust. […] Oc biogguz þeir nu til ferþar. Oc styrþi sinu skipi huerr þeira foru siþan til Englandz oc er þeir comu þar spurðu þeir at Olafr var þa farin austr iGarða riki. Oc siþan sigldu þeir austr þangat oc er þeir comu þar. fagnaði hann þeim uel með mikilli bliðu. oc gerði frendum sinum fagra ueizlu. […] nu voro þeir þar um uetrin En er varaði bioz Olafr austan með vi skipum. oc þau um fram iij er þeir hafðn austr haft. Þessi skip voro laðin morgum dyrligum gripum gulli oc gimsteinum oc agetligum pellum. oc allzscyns farmi er fasenn var iNorðlondum. […] ( Bls. 63–66 )

25. Fra OLafi konungi T. s.

18a Þat finnz ifrasogn Ara hins froða oc eru þeir fleire er þat sanna at Olafr T. s hafi ij uetr haft oc xx þa er hann com iland. oc tok riki en hann reð firir v. uetr. En þo eru þeir sumir menn froðir er sua vilia segia oc þui trua at sua se at hann hafi haft ij uetr oc xxx. vetra. er hann tok rikit. oc þat seal nu sanna huersu þeir telia.

Þat segia þeir þa er Tryggui konungr faþir hans var uegiN at Olafr var þa imoður quiði oc var föddr þat. oc var einn uetr með moður feþr sinum oc moður með leynd. Oc siþan for hann austr iSuiþioð. afund Hakonar gamla firir motgangi Hakonar j. oc Gunnhilldar. ос for þa um eyði merkr oc scoga. oc var þar ij uetr með Hakoni gamla. oc er hann for brot þaðan þa var hann þrevetr.

Oc er hann for skipferðum oc hann var hertekiN er hann ætlaði iGarða þa tocu heiðnir menn þau oc hafðu isinu valldi oc var hann iþessi anauð vi uetr. En iGorðum austr oc austrholfunni veri hann xi ar. En i Vinðlandi iij uetr. oc þa for hann til Danmerkr oc til Irlandz. Oc tok þar helga skirn af abota. þeim er fullr var af helgum anda. oc iUestrlondum var hann ix ár.

Oc eptir þat for hann af Englandi. oc hafði þa ij uetr hins fiorþa tigar. Oc eptir þat var sett uelræði af Þori cloclcu um Olaf. oc foru þeir þa til Noregs sem sagt var. oc var þa Þorir drepiN. eptir forspa finnzins. oc litlu siþarr Hakon j. Oc tok þa О. T. s. rikit sem sagt var. En þessir menn samþyckia þetta með þessum hetti Sæmundr hinn froði oc Ari hinn froði huarstueggia sogn er trulig. at Hakon hafi styrt rikinu xxxiij. uetr. siþan er fell Haralldr grafelldr En þat þyckir þa miok saman bera. oc þessi fra sogn.