Татьяна Джаксон - Исландские королевские саги о Восточной Европе

Публикуется по изданию: Saga Óláfs Tryggvasonar af Oddr Snorrason munk / Finnur Jónsson. København, 1932.

5. Spasaga konungs m.

1 Nv aþessi tiþ reð austr fírir Garða rike Valldamarr konungr oc var hann agætr maðr. moþir hans var spakona ok sa hon marga luti firir oc geck þat eptir er hðn melti. hon var a/rvasa. ok var þat siþr hennar. at hön var borin i ha/llina hvern iola aptan oc skylldi segia hvat þa veri tiðenda vm heiminn. ok sat hon a stoli firir haseti konungs oc er men voro komnir isæti sin oc bunir til drykio. þa melti konungr. Hvat ser þu moðir. eþa er nockot haskasamlikt mino rike. Hon melti þat se ekki at eigi stande þitt rike með soma ok veg. Hit se ek at aþessi stvndv tiþ er borinn iNorege konungs s. með biortvm fylgiom ok hamingiom ok er mikit lios yfir honum. hann mvn her upp fozaz i þesso lande oc styðia þitt rike a marga lvnd ok mvn siþan aptr hverfa til sinna ættlanda. ok vera þar konungr agætligr oc dyrligr. ok mvn skiot þo missa ok er hann er kvaddr af heimi. þa ligr fyrir honum miklo meiri dyrð en ek kvnna vm at tala oc berit mik nv a brad, oc mvn ek nv eigi segia framaR. Þesse ValldamaR var faðer Iarizleifs f. Holta f. Valldamars f. Harallz f. Ingibiargar moþur Valldamars Dana konungs. (Bis. 20–21 )

6. Fra þvi er O. var seldr

2 Nu er þau Astriþr höfþo verit iii vetr með Hakoni gamla. þa melti hann. Nv ersva at er hafit her verit um rið með oss en kraptr minn þverr miok en eptir leitonar Haconar er her orvena. Nv vil ek senda yþr a/str iGarða rike afvnd Sigurþar broður þins Astriðr. er nv hefir mestan metnað bæðe af ser ok konunginvm. ok er þat trvt tra/st oc þat seger mer hugr vm at þar vaxi kraptr þessa sveins. Siþan let hann ferð þeira vel bva með öllo. ok ætluþv til skips með ka/p monnom er iGarða a/str foro.

Ok skilþiz eigi fyr viþ en þau komo askip oc skilþiz vel viþ þav oc leto þau ihaf. ос iþeirÍ ferþ fengv þav margfalldan haska oc harma ok komo at þeim vikingar ok drapu fa/rona/ta þeira en töko feit allt. þat voro Eistr. voro svmir þiaþir þeir er yngster voro ok beztt verk ferir. þar skilþiz Olafr viþ moþvr sina. oc var hon selld land af lande ok Olafr var oc selldr mansali sem aþrir herteknir menn ok þria lanar drottna atti hann iþessi ana/ð. Ok sa er fyrstr keypti hann het Klercon oc hann drap fostra hans fyrir a/gom honum Þorolf lusar skegg oc litlo siþaR selde hann þeim manne er Klerkr het. oc tðk fyrir hann hafr goðan. oc var hann þa með honum vm rið. Oc þesse maðr sellde hann þeim manne er Eres het. oc tok fyrir hann gött vesl. kona hans hett Recon oc sönr hans hét Reas. þesse maðr var agetliga til hans oc gerðe hann at osk bami ser helldr en at ana/ðgom manne. Þar var með honum Þor-gils föstbroðer hans oc voro.vi. vetr iheiðnom löndom.

3 Ok þa villdi gvð lata synaz fyrir monnvm þat er aðr var leynt hans afreks verkaer sva miok voro ættlvð alöpt at кота sem tiað mvn verða iþesse fra sðgn. Vallda-marr konungr atti þa kono er Avrlogia het ok var hðn ven ok forvitra. En Sigurðr Eiriks s. broðir Astriþar var sva mikils mettin af konunge at hann skyllde setia konungs malöm oc skipta hans malöm ok domvm oc hafðe storlen oc hann heimti konung(s)ens landskylldar um öll hans skattla/nd oc raða hvat hverge skyllde giall-da. […] (Bls. 21–24)

8. Fra taknvm ens h. cross

10 Eptir þesse tiðende bio O. lið sit fra Vinlande ok villde ecke þar vera. ok vetti okat þa myndi hann skiotast af hyGÍa sinom harmi. oc villdi hann þa fara iGarða a/str með skipvm sinvm. oc er hann kom i Dannmork. gengo þeir aland oc tokv strand hoG eftir siðvenio ok reka til strandar feit ok tökv herfang mikit en lanz menn somnvðvz saman oc la/gðv epter þeim með miklo liðe. […] (Bls. 36–37)

9. Fra draum O. konungs

11 Eptir þetta helldr O. bra/t skipum sinvm a/str iGarða rike ok tok konungr okdrottning vel við honvm ok var hann þar vm vetrinn. Ok sa atbvrðr gerðiz. at fyr Olaf bar mikla syn. Honom syndiz steinn einn milcill ok þottiz hann ganga upp eptir honum allt a ofan verðan ok þottiz vera ofri skyionvm ok sa fagra staðe ok biarta menn er þar voro. ok kende S0tan lim ok fagra bloma ok meiri dyrð en hann kemi hvg a. hann heyrðe rodd fagra mela við sig. Heyrðv efni goðs mannz er alldrege blotaðer gvðum oc vhreinom a/ndom. helldr svivirðer þu þav ok rekðer ok þvi mvno þin verk marg falldaz miok ok til goðra lvta frofaz en þo skortir þig en mikit at þu megir þessa staðe byGva er þv veizt eigi deili a skapara þinom ok hverr saðr gvð er.

Ok er hann heyrðe þetta þa hrediz hann oc melti. hverr ertu. drottinn. at ek trva a pig. Roddin melti. far þu til Griklanz. ok mvn þer þar kvnnigt gert nafn drottins. ok ef þv varðveitir hans boð mvntv hafa eilift lif. ok ef þv trvir sanliga mvno margir eptir þer hverfa til rettrar truar þvi at gvð hefir þik til kosit at snva honum til handa morgvm þioþvm.

En er harm hafðe lvti heyrða ok sæna. þa ætlaðe hann ofan at stiga af steininom. ok þa sa harm marga ogvrliga staðe fvlla af kva/lom eldi ok frosti ok ylingv ok a/mligan gratt. ok þottiz harm þar kenna marga sina vini heiðna menn ok þat sa harm at sv kvol beið konungs ok drottningar ok honum fekz sva mikils þa er harm vaknaðe. at hann flavtt allr itarom ok hogindin voro vát vndir höfðe honum ok biðr lið sitt bvazt ok feR nv ibra/tt ok til Griklanz ok hítti þar dyrliga kenne meN ok vel trvaða er honum kendv retta trv. ok gvðs boð orð.

Siþan hitti hann dyrligan byskop. ok bað hann veita ser skirn sem lenge hafðe hann beiðz. at geraz isamlagi cristinna manna, ok þa var hann primsignaðr Siþan bað hann byskop fara með ser iGarðarike oc boða þar guðz nafn heiðnom þioðvm. Byskop het ferðine ef hann tvlkaðe fyrir honom. at eige stoðe höfðingiar imott helldr veitti þeir honom sigr mark ok styrk til cristninar ok siðan feR Olafr ibra/t ok iGarða rike. oc var honom þar vel fagnað ok dvelsk hann þar i goðv yfir læti ok talþe fyrir þeim vm trvna ok sagðe hvat þeim hefðe at þav tryðe asanan guð er skop himin ok iorð ok alia luti. ok kvað þat ofallit stiornar monnum at kvnna eigi deili askapara sinom er þeim veitti allt gðtt. en at trva a skynla/s gvð ok vil ek alia stvnd ayðra hialp leggia ok skilia mvno þer af specð yðaRe at ver bioðvm sát ok þott ko-nungr stoðe lenge imott at lata sið sinn ok sinna forellra.

Ok með þvi at hann heyrðe fagrliga vm rott ok fekk skilt af guðz miskunn þetta sanlikt ok at eggian drottningar. þa töku þav skim ok slikv kom hann a leið vm alia konungs vini ok höfðingia ok er þetta var til leiðar komit. þa bioz hann ibra/t at fara ok iþav heroð er liggia við Irland ok hafðe þaðan kenne mennn vel lerða ok þa kom Pall byskop af Griclande ok boðaðe trv i tra/sti Olafs ok skirðe hann konung ok drottningo með ollom her sinom ok gerðiz þa mikil firegð af О. viða vm a/str vego ok allt kom frett af honom iNoregs veldi ok hans dyrðar verkvm. (Bis. 39–43 )

10. Konungr tok skirn

12 […] Ok siðan gaf O. leyfe monnum sinom at þeir fori ka/pferðer til ymissa landa ok komi allir til hans fyr en þeir fori af Englande. Ok hann sialfr for með.iii. skipum til Englanz ok er hann kom þar. þa heyrðe hann at iarl sa reð Norðimbralandi er Sigurðr hét ok vilde hann at þeir gerðe sinn viinskap oc felag. […] hann kvaz heita Alen a/ðge ok vera forenge ka/p manna ok nv allir komnir af Garða rike. […] (Bis. 44–47 )

13. Fra svikvm Hakonar i.

13 Hakon iarl heyrðe mikla fregð af Olafi ok orrostvm hans i Astr rike ok vestr lðndvm. hans vegr var iafnan íntr fyrir iarlinom. H. iarl etlar at setia her við гад at eigi ræni hann hann rikinu еда sono hans. ok hyGr at setia fyrir hann verloðe at hann metti rena hann boðe lifi ok fe. Ok stefnir þing fiolment ok komo þar hðfðingiar ok mikill mannfiolði. Þorir het maðr kallaðr klaka vinr iarlsins. hann kvaz vilia senda hann afvnd O. iGarða a/str með þeim tiðendvm at segia andlat iarlsins en segia lan-dit höfðingia la/st oc kveða allra vilia at taka Olaf til konungs oc þat erendit at leiða hann til fostr iarðar sinnar. […] ok hðfðv iii. skip sit hverr þeira. foro með skarti ok komo til Englanz oc þar spvrðv þeir at О. var a/str iGarða rike oc helldv a/str oc afvnd O. hann tðk vel við þeim oc gerðe mikla veizlv ok þa sagðe Þorir erendit sitt. at hann sagðe da/ða Hakonar iarls ok kvat þat vnder sinv ærendi at hðfðingiar iN-orege villdv hann til konungs taka. […] Ok þat vndraðiz hann er þeir voro sva vkattir sva vel sem þeir voro settir ok voro með honum vm vetrinn ok er varazizk bioz hann a/stan með.vi. skipvm oc höfðv þeir þa ix. skip allz oc skipin voro hlaðin með fe mik-lo ok gersimvm ok var han wittande þessar velar oc vetti enskis illz at frendvm sinvm ok sigldv goða byri ok komo iNoreg þar sem heiter Þialfa hellir. […] ( Bls. 63–66)

16. OLafr var til konungs te.

18a […] Þat segir Ari enn firoðe ok margir sanna þat at Olafr hafe.ii. vétr ok.xxx. haft er hann kom i land ok tök rikit oc reð landino fim vetr. Ok erv þeir sumir riker menn oc froðer er þat segia at hann hefðe.ii. vetr ok.xx. er hann tok rikit ok þat ma nv heyra hvernog þeir telia. Ok þat segia þeir þa er TryGvi konungr var veginn at Olafr veri þa eige foddr ok veri hann enn fyrsta vetr með Eirike moðvR feðr si-nom ok siþan feri hann i Sviþioð til Hakonar gamla ok var þar.ii. vetr ok for þaþan iba/t.iii. vetr. oc þa er hann var hertekin ok i ana/ð selldr ok var hann iþeiri a navð.vi. vetr. En iGa/rðum a/str var hann.ix. vetr oc iVinlande.iii. vetr ok þa for hann til Irlanz ok tök skim ok var hann lVestr löndvm.ix. ár. ok eptir þat feri hann af Englandi oc hefðe þa.ii. vetr ens fiorða tigar. ok þa er Þorir klakka var da/ðr eptir sitt velreþi ok siþan H. iarl ok Olafr kom iNoreg oc tok rikit sem nv var sagt. ok þessir menn samþykiaz Semvndr enn froðe ok Aren froðe Þorgils sonr. At Hacon hafe styrt rikeno þria vetr ens fiorþatigar. siþan er Haralldr fell grafelldr ok þat þycker saman кота ok þesse fra sogn.

Þat kalla menn at Olafr hafi.iii. artiðer hafðar. Su en fyrsta er hann var ivfrelsi ok aþian. ok a/nnor tið alldrs hans var með birti ok fregð ok en.iii. með tign ok a hy-gio. er fyrir ma/rgum var at bera. Ok þat та vera at Einar þamba skelmir oc Astriðr syster hans e. Erlingr Skialgs sonr magr O. konungs. hafí ecke hvgleitt þessi.ix. ár e. tiv er hann var i ana/ð er margir hugðu hann davðan. Ok þa er Olafr var fundin af frendvnom. var sem hann veri reistr af da/ða. ok fa/gnoðu allir honom ok ta/lþu þui til alldrs honvm vi. ár ok.xx. en hvartvegge vitni synaz oss merkilig ok hafe hverr slikt at þvi sem syniz. (Bis. 88–91 )

17. Sigvrðr iarl tok við trv

18б Ok þat er sagt at ifyrstv er Haralldr en harfagri tök rikit ok þa stvnd er hann var konungr ok allt til O. konungs Tryggva s. var heiðni halldin nær vm alia Noregs bygð ok viða mikil blðtt En England hafðe lenge kristið verit. Þa for Olafr konungr or landi er harm hafðe verit einn vetr i Noregi. harm for vestr til Englanz fim skipum ok sva sem fyr kom harm a/stan af Garða rike eptir velreþe Haconar iarls ok sva for harm asama svmri er harm hafðe verit einn vetr iNorege tvivegis til Englanz ok for aptr vm ha/stið. ok var þa ifa/r með honum Ion byskup ok margir prestar. […] ( Bls. 91–92)