Татьяна Джаксон - Исландские королевские саги о Восточной Европе

9 Зачем же это утаивать? Распрю прекратил могучий победитель мужей; воин скормил воронам мясо Флемингов». [Продолжение вис.]

Глава 26

17 Эйрик тогда покорил Норег, как уже говорилось, и были оба брата ярлами, но Эйрик был более могущественным. Он был женат на Гюде, дочери Свейна, конунга данов. Их сыном был Хакон. Эйрик был великим воином на протяжении своей долгой и славной жизни и самым удачливым в битвах из всех людей. Он совершил подвиг, убив Скофти Новости, как раньше было написано. А в другой раз сражался он на востоке, в Гаутланде, и воевал там во многих местах, убил много народа, а некоторых взял в плен и велел отвести на корабли, и был за них выплачен огромный выкуп. В третий раз сражался он с Иомсвикингами. Четвертый раз – в проливе Эйрарсунд, очистил он там четыре военных корабля от данов i. Пятая битва была у него с викингами на юге у Стаура ii, убил он многих, а некоторых сбросил в воду. Вслед за этим отправился он на восток в Гардарики против Вальдамара Старого iiiи воевал во многих местах в его государстве. Он разрушил Альдейгьюборг и взял там много богатства, и еще дальше продвигался он [вперед] на восток в Гарды. Везде шел войной, жег города и крепости, а бонды бежали с имуществом в леса. Далее захватил он в Эйстрасальте осенью три военных корабля викингов, убил всю команду и взял корабли и все их богатство. Вслед за этим пошел он вглубь Эйстра-Гаутланда и сжег там много деревушек, отправился назад к побережью с большой добычей. Оттуда [поплыл] он на восток [и] опустошил все Сюслы. Вслед за этим у него была битва с Олавом Трюггвасоном. Эйрик разрешил [своим людям] совершить набег на побережье в Сконе и взял там много богатства, и, раньше чем он вернулся на корабли, была у него большая битва с местными жителями, и он победил. Вслед за этим захватил он четыре торговых корабля перед Иггьястадом. Выпрыгнули некоторые за борт, а некоторые были взяты в плен и связаны, в то время как ярл и его люди поделили их одежды. Все эти битвы описал Эйольв Дадаскальд, когда он сложил об Эйрике ту песнь, которая называется Бандадрапа.

В то время воевал ярл Эйрик более всего в Гардарики, в государстве конунга Вальдамара, когда Олав Трюггвасон был конунгом в Нореге. И делал он это из мести и неприязни к конунгу Олаву и вражды после гибели Хакона, своего отца. […]

Рукописи, издания, переводы:

См. во Введении раздел «Круг земной».

Публикуется по изданию: Snorri Sturluson. Heimskringla. I / Bjami Aðalbjamarson

(ÍF. В. XXVI). 1941. Bis. 225–372.

VI. kapítuli

2 Sigurðr hét bróðir Ástríðar, sonr Eiríks bjóðaskalla. Hann hafði þá lengi verit aflandi brot ok verit austr í Garðaríki með Valdamar konungi. Hafði Sigurðr þar met-nað mikinn. Fýstisk Ástríðr at fara þannug til Sigurðar, bróður síns. Feklc Hákon gamli henni gott fgruneyti ok q11 góð fgng. Fór hon með kaupmgnnum ngkkurum.

Þá hafði hon verit tvá vetr með Hákoni gamla. Óláfr var þá þrevetr. En er þau heldu austr í hafit, þá kómu at þeim víkingar. Þat váru Eistr. Hertóku þeir bæði menn ok fé, en drápu suma, en sumum skiptu þeir með sér til ánauðar. Þar skilðisk Óláfr við móður sína, ok tók við honum Klerkón, eistneskr maðr, ok þeim Þórólfi ok Þorgísli. Klerkóni þótti Þórólfr gamall til þræls, þótti ok ekki forverk í honum ok drap hann, en hafði sveinana með sér ok seldi þeim manni, er Klerkr hét, ok tók fyrir hafr einn vel góðan. Inn þriði maðr keypti Óláf ok gaf fyrir vesl gott eða slagning. Sá hét Réás, en kona hans hét Rékón, en sonr þeira Rékóni. Þar var Óláfr lengi ok vel haldinn, ok unni bóandi honum mikit. Oláfr var sex vetr á Eistlandi í þessi útlegð. ( Bls. 230 )

VII. kapítuli

3 Sigurðr Eiríksson kom til Eistlands í sendiferð Valdamars konungs afHólmgarði, ok skyldi hann heimta þar í landi skatta konungs. Fór Sigurðr ríkuliga með marga menn ok mikit fé. Hann sá á torgi svein, fríðan mjǫk, ok skilði, at sá myndi þar útlendr, ok spyrr hann at nafni ok ætt sinni. Hann nefndi sik Óláf, en Tryggva Óláfsson fǫður sinn, en móður sína Ástríði, dóttur Eiríks bjóðaskalla. Þá kannaðisk Sigurðr við, at sveinninn var systursonr hans. Þá spurði Sigurðr svei-ninn, hví hann væri þar kominn. Oláfr sagði honum alia atburði um sitt mál. Si-gurðr bað hann fylgja sér til Réás bóanda. En er hann kom þar, þá keypti hann sveinana báða, Óláf ok Þorgísl, ok hafði með sér til Hólmgarðs ok lét eklci uppvíst um ætt Óláfs, en helt hann vel. ( Bls. 230–231 )

VIII. kapítuli

4 Óláfr Tryggvason var staddr einnn dag á torgi. Var þar fjglmenni mikit. Þarkenndi hann Klerkón, er drepit hafði fóstra hans, Þórólf lúsarskegg. Óláfr hafði litla oxi í hendi ok setti í hgfuð Klerkóni, svá at stóð í heila niðri, tók þegar á hlaup heim til herbergis ok sagði Sigurði, frænda sínum, en Sigurðr kom Óláfi þegar í herbergi dróttningar ok segir henni tíðendi. Hon hét Allógíá. Sigurðr bað hana hjálpa sveininum. Hon svaraði ok leit á sveininn, segir, at eigi má drepa svá fríðan svein, bað kalla menn til sín með alvæpni.

í Hólmgarði var svá mikil friðhelgi, at þat váru lgg, at drepa skyldi hvem, er mann drap ódœmðan. Þeystisk allr lýðr eptir sið þeira ok lQgum ok leitaði eptir sveininum, hvar hann var kominn. Þá var sagt, at hann var í garði dróttningar ok þar herr manns alvápnaðr. Var þá sagt konungi. Gekk hann þá til með sínu liði ok vildi eigi, at þeir berðisk. Kom hann þá griðum á ok því næst sættum. Dœmði konungr bœtr, en dróttning helt upp gjgldum. Síðan var Óláfr með dróttningu, ok var hon allkær til hans.

Þat váru lQg í Garðaríki, at þar skyldu ekki vera konungbomir menn nema at ko-nungs ráði. Þá segir Sigurðr dróttningu, hverrar ættar Óláfr var ok fyrir hverja sǫk hann var þar kominn, at hann mátti elcki vera heima í sínu landi fyrir ófriði, bað hana þetta rœða við konung. Hon gerði svá, bað konung hjálpa við konungssyni þessum, svá harðliga sem hann var leikinn, ok kómu svá fortglur hennar, at ko-nungr játti henni þessu, tók þá Óláf í sitt vald ok helt hann vegliga, svá sem konungssyni byrjaði at vera haldinn.

18 Óláfr var níu vetra, er hann kom í Garðaríki, en dvalðisk þar með Valdamar konungi aðra níu vetr. Óláfr var allra manna fríðastr ok mestr, sterkastr ok um fram alia menn at íþróttum, þá er frá er sagt af Norðmgnnum. (Bls. 231–232 )

XXI. kapítuli

6 Óláfr Tryggvason var þessar hríðir allar í Garðaríki ok hafði þar it mesta yfirlát af Valdimar konungi ok kærleik af dróttningu. Valdimarr konungr setti hann hǫfðingja yfir herlið þat, er hann sendi til at verja land sitt. Átti Óláfr þar ngkkurar orrostur ok varð herstjórnin vel í hendi. Helt hann þá sjálfr sveit mikla hermanna með sínum kostnaði, þeim er konungr veitti honum. Óláfr var grr maðr við sína menn. Varð hann af því vinsæll. En varð þat, sem optliga kann verða, þar er útlen-dir menn hefjask til ríkis eða til svá mikillar frægðar, at þat verði um fram innlenz-ka menn, at margir gfunduðu þat, hversu lcærr hann var konungi ok eigi síðr dróttningu. Mæltu menn þat fyrir konungi, at hann skyldi varask at gera Óláf eigi of stóran – «fyrir því at slíki maðr er þér hættastr, ef hann vill sik til þess ljá at gera yðr mein eða yðru ríki, er svá er búinn at atgorvi ok vinsæld. Vitum vér ok eigi, hvat þau dmttning tala jafnan.»

Þat var siðr mikill inna riku konunga, at dmttning skyldi eiga hálfa hirðina ok halda með sínum kostnaði ok hafa þar til skatta ok skyldir, svá sem þyrfti. Var þar ok svá með Valdimar konungi, at dmttning hafði eigi minni hirð en konungr, ok keppðusk þau mjǫk um ágætismenn. Vildi hvárt tveggja til sin hafa.

Nú gerðisk svá, at konungr festi trúnað á slíkar rœður, sem mælt var fyrir honum, ok gerðisk hann ngkkut far ok styggr til Óláfs. En er Óláfr fann þat, þá segir hann dmttningu ok þat með, at hann fýstisk at fara í Norðrlgnd, ok segir, at frændr hans hafa þar fyrr riki haft ok honum þykkir likast, at þar myni þroski hans mestr verða. Dmttning biðr hann vel fara, segir, at hann myni þar ggfugr þykkja, sem hann væri.

8 Síðan býr Óláfr ferð sína ok gekk á skip ok helt svá út í hafít í Eystrasalt. En er hann sigldi austan, þá kom hann við Borgundarhólm ok veitti þar upprás ok her-jaði, en landsmenn sóttu ofan ok heldu orrostu við hann, ok fekk Óláfr sigr ok her-fang mikit. (Bls. 251–252 )

XXII. kapítuli

9 Óláfr lá við Borgundarhólm ok fengu þar veðr hvasst ok storm sjávar, ok megu þeir þar eigi við festask ok sigla þaðan suðr undir Vinðland ok fá þar hgfn góða, fara þar allt með friði ok dvglðusk þar um hríð. Búrizláfr hét konungr í Vinðlandi. Hans dœtr váru þær Geira, Gunnhildr ok Ástriðr. Geira konungsdóttir hafði þar vald ok ríki, sem þeir Óláfr kómu at landi. […] Gerðisk harm þar þá forráðamaðr þess ríkis með henni. Hallfroðr vandræðaskáld getr þess í drápu þeiri, er harm orti um Óláf konung:

( Bls. 252–253 )

XXXI. kapítuli

12 Óláfr Tryggvason, þá er harm lá í Syllingum, spurði harm, at þar í eyjunni var spámaðr ngkkurr, sá er sagði fyrir óorðna hluti, ok þótti mgrgum mgnnum þat mjǫk eptir ganga. Gerðisk Óláfi forvitni á at reyna spádóm manns þess. Harm sendi þann af mgnnum sínum, er fríðastr var ok mestr, ok bjó harm sem vegligast ok bað harm segja, at harm væri konungr, því at Óláfr var þá frægr orðinn af því um gll lgnd, at harm var fríðari ok ggfugligri ok meiri en allir menn aðrir. En síðan er harm fór ór Garðaríki, hafði harm eigi meira af nafni sínu en kallaði sik Óla ok kvazk vera gerzkr. […] ( Bls. 266–267)