Герберт Уэллс - Чалавек-невiдзiмка (на белорусском языке)

Раздзел IX

МIСТЭР ТОМАС МАРВЕЛ

Каб пазнаёмiцца з мiстэрам Томасам Марвелам, вы павiнны ўявiць сабе чалавека з тоўстым, друзлым тварам, з тоўстым доўгiм носам, слiнявым вялiкiм рухомым ртом i шчацiнiстай барадой, якая расла ва ўсе бакi. Фiгура яго паказвала схiльнасць да паўнаты, - гэта было асаблiва прыкметна дзякуючы вельмi кароткiм канечнасцям. Ён насiў махнаты цылiндр; а тое, што на самых крытычных частках яго туалета замест гузiкаў красавалiся аборкi i шнуркi ад чаравiкаў, сведчыла, што ён закаранелы халасцяк.

Мiстэр Томас Марвел сядзеў, звесiўшы ногi ў канаву, каля дарогi, якая вяла да Эдэрдзiна, прыкладна за паўтары мiлi ад Айпiнга. На нагах у яго не было нiчога, акрамя вельмi ажурных шкарпэтак, а вялiкiя пальцы, шырокiя i прыўзнятыя, што вылезлi з дзiрак, напамiналi вушы насцярожанага сабакi. Не спяшаючыся - ён усё заўсёды рабiў павольна - ён разглядваў чаравiкi, якiя збiраўся прымерыць. Гэта былi вельмi моцныя чаравiкi, такiя яму ўжо даўно не траплялiся, але яны аказалiся занадта вялiкiмi для яго; мiж тым старыя яго чаравiкi былi зручныя для сухога надвор'я, але зусiм не падыходзiлi для сырога, таму што падэшва iх была занадта тонкая. Мiстэр Марвел цярпець не мог свабоднага абутку, але ён не выносiў i вiльгацi. Уласна кажучы, ён яшчэ не вызначыў, што яму больш непрыемна - прасторны абутак цi вiльгаць, але дзень быў пагодлiвы, iншых спраў не прадбачылася, i ён вырашыў добра падумаць. Пагэтаму ён паставiў на зямлю ўсе чатыры чаравiкi, расставiўшы iх у выглядзе маляўнiчай групы, i стаў разглядаць iх. I, гледзячы, як яны стаяць у траве, сярод калючага дзядоўнiку, ён раптам вырашыў, што абедзьве пары вельмi брыдкiя. Ён нiколькi не здзiвiўся, пачуўшы ззаду сябе чыйсьцi голас.

- Як-нiяк абутак, - сказаў Голас.

- Гэта - ахвяраваны абутак, - сказаў мiстэр Томас Марвел, схiлiўшы галаву набок i незадаволена гледзячы на чаравiкi. - I я, каб яго чорт узяў, не магу нават вырашыць, якая пара больш брыдкая.

- Гм... - сказаў Голас.

- Я насiў абутак i горшы. Праўду кажучы, мне даводзiлася абыходзiцца i без абутку. Але такiх нахабных вырадкаў, калi можна так сказаць, я не насiў нiколi. Я даўно ўжо шукаю сабе чаравiкi, таму што мае мне абрыдлi. Моцныя яны, што i казаць. Але чалавек, якi заўсёды знаходзiцца на нагах, увесь час бачыць свае чаравiкi. I, цi паверыце, колькi я нi стараўся, я ва ўсёй акрузе не мог дастаць iншага абутку, акрамя гэтага. Вы толькi паглядзiце! А, шчыра кажучы, у гэтай мясцовасцi абутак нядрэнны. Толькi маё шчасце такое. Я ўжо гадоў дзесяць нашу тутэйшы абутак, i вось якую дрэнь даюць.

- Гэта агiдная мясцовасць, - сказаў Голас, - i народ тут вельмi паганы.

- Правiльна ж! - сказаў Томас Марвел. - Ну i абутак! Каб ён згiнуў!

З гэтымi словамi ён праз плячо пакасiўся направа, каб паглядзець на абутак свайго субяседнiка i параўнаць са сваiм, але, да вялiкага яго здзiўлення, там, дзе ён чакаў убачыць пару чаравiкаў, не аказалася нi чаравiкаў, нi ног. Гэта ашаламiла яго.

- Дзе ж вы? - спытаўся Томас Марвел, паварочваючыся на карачках.

Перад iм рассцiлалася ўзгорыстая пустыня, толькi далёкiя кусты верасу качалiся на ветры.

- П'яны я, цi што! - сказаў Томас Марвел. - Здалося мне? Цi я сам з сабой размаўляў? Што за чорт.

- Не палохайцеся, - сказаў Голас.

- Пакiньце, калi ласка, вашы жарты, - сказаў Томас Марвел, хутка ўскокваючы на ногi. - Дзе вы? "Не палохайцеся!" - скажыце, калi ласка.

- Не палохайцеся, - паўтарыў Голас.

- Ты сам зараз спалохаешся, дурань ты гэтакi! - сказаў Томас Марвел. Дзе ты? Вось я да цябе дабяруся...

Маўчанне.

- Пад зямлёй ты, цi што? - спытаўся Томас Марвел.

Адказу не было. Томас Марвел працягваў стаяць у адных шкарпэтках, у расхiнутым пiнжаку, i твар яго выказваў поўнае неўразуменне.

"Пi-уiць", - пачуўся здаля свiст пеначкi.

- Што вы, на самой справе, прыдурваецеся, - сказаў Томас Марвел. Мясцовасць была бязлюдная. У якi б бок ён нi паглядзеў, нiкога не было вiдаць. Дарога з глыбокiмi канавамi, акружаная радамi белых прыдарожных слупоў, гладкая i пустынная, цягнулася на поўнач i поўдзень, у бязвоблачным небе таксама нiчога нельга было заўважыць, акрамя пеначкi. - З намi хросная сiла! - усклiкнуў Томас Марвел, зашпiльваючы пiнжак. - Усё гарэлка праклятая. Так я i ведаў!

- Гэта не гарэлка, - сказаў Голас. - Не хвалюйцеся.

- Ох! - прастагнаў мiстэр Марвел, збялеўшы. - Усё гарэлка, - бязгучна паўтаралi яго вусны. Ён пастаяў крыху, змрочна гледзячы проста перад сабою, потым стаў паволi паварочвацца. - Я пакляўся б, што чуў голас, - прашаптаў ён.

- Вядома, чулi.

- Вось зноў, - сказаў Марвел, заплюшчваючы вочы i трагiчным жэстам хапаючыся за галаву. Але тут яго раптам узялi за каўнер i так страсянулi, што думкi яго зусiм змяшалiся.

- Кiнь дурыцца, - сказаў Голас.

- Я звар'яцеў... - сказаў Марвел. - Нiчога не паможа. I ўсё з-за праклятых чаравiкаў. Сапраўды звар'яцеў! Цi гэта духi?..

- Нi тое, нi другое, - сказаў Голас. - Паслухай...

- Звар'яцеў! - паўтараў Марвел.

- Ды пачакай жа! - з найвялiкшай пераканаўчасцю сказаў Голас, ледзьве стрымлiваючы раздражненне.

- Ну? - сказаў Марвел, адчуваючы дзiўнае пачуццё, як быццам бы хтосьцi дакрануўся пальцам да яго грудзей.

- Ты думаеш, я табе толькi здаўся, так? Гэта толькi адно ўяўленне?

- А што ж яшчэ? - адказаў Томас Марвел, пачухваючы патылiцу.

- Выдатна, - сказаў Голас. - У такiм выпадку я буду кiдаць у цябе каменьчыкамi, пакуль ты не пераканаешся ў процiлеглым.

- Дык дзе ж ты?

Голас не адказаў. Свiст - i камень, вiдаць, пушчаны з паветра, праляцеў ля самага пляча мiстэра Марвела, ледзьве не закрануўшы яго. Павярнуўшыся, Марвел убачыў, як другi камень, апiсаўшы дугу, узляцеў уверх, павiс на секунду ў паветры i затым паляцеў да яго ног з амаль няўлоўнай хуткасцю. Марвел быў так уражаны, што нават не паспрабаваў ухiлiцца. Камень, стукнуўшыся аб голы палец нагi, адляцеў у канаву. Мiстэр Томас Марвел падскочыў i завыў ад болю. Потым кiнуўся ўцякаць, але спатыкнуўся аб штосьцi i, перакулiўшыся, сеў.

- Ну, што скажаш цяпер? - спытаўся Голас, i трэцi камень, апiсаўшы дугу, узляцеў уверх i павiс у паветры над бадзягам. - Што я такое? Адно ўяўленне?

Мiстэр Марвел замест адказу падняўся на ногi, але тут жа быў зноў адкiнуты на зямлю. З хвiлiну ён ляжаў не рухаючыся.

- Сядзi смiрна, - сказаў Голас, - iнакш я кiну камень табе ў галаву.

- Ну i справы! - сказаў мiстэр Марвел, сядаючы i пацiраючы выцятую нагу, але не зводзячы вачэй з камня. - Нiчога не разумею. Камнi самi лётаюць. Камнi размаўляюць. Не кiдайся. Згiнь. Мне канцы.

Камень упаў на зямлю.

- Усё вельмi проста, - сказаў Голас. - Я - невiдзiмка.

- Раскажыце, што-небудзь новае, - сказаў мiстэр Марвел, вохкаючы i курчачыся ад болю. - Дзе вы хаваецеся, як вы гэта робiце? Не магу здагадацца. Здаюся.

- Я - невiдзiмка, толькi i ўсяго. Разумееш ты цi не? - сказаў Голас.

- Ды гэта ясней яснага. I нечага, судар, злавацца. Скажыце, лепш, як вы хаваецеся.