Хамидулла Абдуллаев - ЭЗОП

Ўзингиз бугун шароб ичмайман деб эдингиз.

–

Ха шундай деган эдим, ўйлаб кўрсам фикрим нотўғри экан, шундай азиз меҳмонлар даврасида ичмай бўладими, бор менга ҳам қадақ келтир.

Қадахлар тўлдирилиб, бўшатилди ҳам, хамма тўкин тузатилган дастурхон томон енгилгина хужум бошлашди, аста-секин ноъзу-неъматлар ўрнини янгилари эгаллар, кетма-кет ичилган шароб барчани бирдек сергап қилию борар, даврада ўтирганлар қанақадир барчани қойил қолдирадиган ғаройиб гап айтмоқчи бўлар, бунинг уддасидан чиқаолмай яна шароб ичишга зўр беришар эди. Дродо ҳам ҳар сафаргидек бир меъёрда шароб ичишини тўхтатмас, аста-секин мувозанатдан чиқиб ўзининг “фалсафий” гапларини бошлаб юборган. Доим шунақа бўлади, меҳмондорчилик бошланмасдан олдин у бугун ичмайман деб ўзига сўз беради, берган сўзини бир зумда унутиб ичишни бошлаб юборар, озгина фурсат ўтиб маст бўлиб оларди-да, телба-тескари гаплар гапириб, кутилмаган қилиқлар қилар кулгили ишларни қилиб ухлаб қолар, эртасига хижолатдан ўзини қаерга қўйишни билмай хижолат бўларди. Бугун ҳам ана шундай бўлиш эхтимоли йўқ эмасди.

–

Эзо…п – деди у товушини баландлатиб – хали сенга энг лаззатли таом тайёрлаб қўйгин деб айган эдим, эсингдан чиқмадими?

–

Йўқ хўжайин, эсимда.

–

Қани олиб чиқ.

Эзоп устига рўмолча ёпилган таомни олиб келади.

–

Ие. бу оддий тилку.

–

Ха хўжайин бу тил, энг ёқимли сўзлар, ҳам мехр – мухаббат, ҳам бир-бирини эркалаш, хурматлаш барчаси шу тил туфайли.

–

Чиндай ҳам шундай, ақлингга баракалла, энди бизга дунёдаги энг бемаза нарсани кўрсат.

–

Хозир – деди Эзоп яна бир ликопдаги тилни кўтариб – Мана хўжайин.

–

Бу хам тил-ку, нима бизни масхара қилмоқчимисан?

–

Ундай эмас хўжайин, хазилашаётганим йўқ, дунёда барча ёмон ишлар, хиёнат, фирибгарлик, уруш – жанжаллар шу тил туфайли, жамики фисқи – фужур, иғво, товламачилик каби иллатлар шу тил туфайли.

–

Яшавор Эзоп – деди Дродо чайқалиб ўрнидан тураркан Эзопнинг елкасига қоқиб – Қул бўлсанг ҳам ақлинг етарли. Бор яна шароб келтир, тўйиб бир ичайлик токи ғам ва андухлар буткул чекинсин.

–

Дродо бугунча етарлича ичдинг энди тўхтат – деди миледи қатъий охангда.

–

Сен жим ўтир танноз, Аргос билан кўз уриштириб ўтирганингни эрим билмайди деб ўйладингми?

–

Дродо биз сенинг меҳмонимиз, бундай ҳақоратлар яхши эмас.

–

Ичингдан нима ўтаётганини билмайди деб ўйлайсанми, яхшиси мендан узр сўраб тавба қил, йўқса ёмон бўлади.

–

Мени қаттиқ хафа қиляпсан Дродо, эртага ўзинг хижолат бўласан.

–

Сендан…а, сен менинг қанчалик қудратли одам эканимни билмайсан, мени файласуф эканлигимга ақлинг етмади.

–

Майли, майли фақат зўрман деб чиранаберма.

–

Сен қуёнюрак билан гаров ўйнаб кимлигимни кўрсатиб қўймоқчиман, тушундингми?

–

Тушундим.

–

Гаров ўйнайсанми?

–

Нима деб гаров ўйнаймиз?

–

Мен бутун бошли денгизни сувини симириб ичиб юбораман, сен томоша қилиб ўтирасан.

–

Дродо кайфинг ошиб қолди, яхшиси кириб ухла, биз эса жўнайлик.

–

Ха…а қўрқоқ, кўрдингми. мени қандай қудратли эканимни биласанда.

–

Ёш болага ўхшама, хечбир кимса денгиз сувини ичиб юбораолмайди.

–

Мен эса ичаман.

–

Хўп, нима деб гаров ўйнаймиз?

–

Сен эртага ўз гувоҳларинг билан кириб келасан, мен уларнинг олдида денгиз сувини симириб ичиб ташлайман.

–

Хўш кейинчи?

–

Сўнгра менга барча молу-мулкингни ютқизган бўласан, сени қул қилиб оламанда кишанлаб қўяман.

–

Борди-ю ичаолмасанг нима бўлади?

–

Унда барча мол-мулким, хатто хотиним ҳам сенга ўтади, тушундингми?

–

Пушаймон бўлмайсанми?

–

Асло

–

Майли сен айтганча бўлақосин. Эртанги пушаймонинг иш бермайди.

–

Ҳали кўрамиз йиғлаб ялинишларингни, хой хабаш қани.

–

Мен бу ердаман хўжайин – деди қарсак товушини эшитиб кириб келган қора хабаш – нима хизмат буюрадилар.

–

Бор ертўладан яна май келтир, унга чўмиламиз.

–

Май қолмади, барчасини ичиб тугатишди.

–

Ахмоқлар сенларга кўрсатиб қўяман, Эзопни боғлаб қўйиб калтаклаймиз, қани олиб келинглар, бир мазза қилиб томоша қилайлик.

–

Хўжайин ундай қилманг, баданимнинг калтак емаган соғ жойи қолмаган, жоним оғриса бирор кори-хол қилиб қўяман.

–

Унга тегма – деди ғазаб билан Милейка – бегуноҳ бечорани калтаклатиб томоша қиласанми, садқай одам кет.

–

Хой хабаш нега қараб турибсан бу танноз хотинимни оёғидан осиб қўйамиз, додлашини эшитиб мазза қиламиз, қани бошла.

–

Одамни харнарса бўлгани яхши, сен билан эртага гаплашамиз, еғлабтиб ялинтирмасам Милейка отимни бошқа қўяман. Уни олиб кириб ухлатиб қўйинглар.

***

–

Вой бошим, вой ўлибқоламан Эзоп қаердасан?

–

Мен шу ердаман хўжайин.

–

Бошим ёрилиб кетай деяпти, худди арилар уя қуриб олгандек. Менга нима бўлди, хеч нарсани эслайолмайман.

–

Маст бўлиб олиб анча иш кўрсатдингиз.

–

Миям қурсин мени, асло ақлим кирмади. Нималар қилдим бир бошдан айтиб берсангчи.

–

Анчагина машмаша қилдингиз, меҳмонларни қувлаб солдингиз, бекамни ҳам анча хафа қилдингиз.

–

Оббо, ёмон ишлар бўлибди-ку.

–

Бу ишлар “холва” энг ёмони хали олдинда.

–

Нима бўлди?

–

Денгизнинг сувини буткул ичиб юбораман деб Аргос билан гаров ўйнадингиз. Ўртача барча молу-мулкингиз, хатто бекамни ҳам тикиб юбордингиз.

–

Тамом бўлибманку.

–

Шунақа хўжайин, улар хали замон гувохлари билан кириб келишади, тайёрланаберинг.

–

Энди нима қиламан, қул бўлиб қоламан-ми.

–

Буни ҳам айтингиз, хар холда жуда ёмон иш бўлди.

–

Бирор чора изласангчи Эзоп, ахир сен масалчисан-ку.

–

Мен бир қул бўлсам, нима ҳам қилаолардим.

–

Сен қувонганинг йўқ, шундайми?

–

Сизнинг бошингизгам кўргилик келса биз қувонармидик.

–

Йўқса нега илжайиб гапирмоқдасан?

–

Шундай ўзимча.

–

Шундай ўзимча.

–

Гапир, бирор чора топганга ўхшайсан.

–

Борди-ю топсам мени озод қиласизми?

–