Радыё Свабода - Дарога праз Курапаты

2 траўня 2002

АЛЕСЬ ПОКЛАД ДАГЭТУЛЬ ЗНАХОДЗІЦЦА Ў РЭАНІМАЦЫІ

Стан абаронцы па-ранейшаму цяжкі.

Ганна Соусь:

Спачатку я завітала ў аддзяленьне пераліваньня крыві Менскага шпіталю хуткай дапамогі. Лекары кажуць, што сёньня ўжо адзін чалавек здаў сваю кроў для Поклада. На трэцім паверсе шпіталю, у апёкавым цэнтры Алесем апякуецца лекар-рэаніматоляг Валянцін Машэль.

МАШЭЛЬ: На гэты момант ягоны стан цяжкі, стабільны. Невялікая тэндэнцыя да паляпшэньня. Далейшы прагноз рабіць пакуль складана. Праляжыць ён тут даволі доўга. Спатрэбіцца перасадка скуры, пераліваньне крыві, плязмы. Мы прасілі, каб прыходзілі хаця б тры донары штодзень, каб здалі кроў чалавек дваццаць пяць. На дадзены момант нашыя заяўкі на кроў для Поклада цалкам выконваюцца.

У палаце разам з Алесем яшчэ тры чалавекі. Алесь адчуваў сябе дрэнна й нават ня здолеў пагаварыць са мной. Побач зь ягоным ложкам сядзела сястра. Апошнім часам яна альбо маці ўвесь час разам зь ім. Сястра Алеся Поклада адмовілася размаўляць са мной, спаслаўшыся на тое, што цяпер у іхнай сям’і складаны пэрыяд, і яны ня хочуць публічнасьці.

Сыходзячы з апёкавага цэнтру, я сустрэла лідэра БПС Сержука Высоцкага, ён ішоў наведаць Алеся.

ВЫСОЦКІ: Зьбіраюся пагаварыць з загадчыкам аддзяленьня, таму што Алесю трэба дапамагаць. Знайшоўся, я лічу, вельмі высакародны чалавек — Генадзь Грушавы, які кажа, што можа дапамагчы перавесьці Алеся ў платнае аддзяленьне, каб палепшыўся догляд.

Сяржук Высоцкі надоечы хацеў сам здаць кроў для Алеся Поклада, але высьветлілася, што гэта немагчыма, бо калісьці ён перанес хваробу Боткіна.

ВЫСОЦКІ: Ня так мала людзей, якія хочуць здаць кроў, тэлефануюць мне нашыя сябры й прыхільнікі зь іншых беларускіх арганізацыяў, найперш Маладога Фронту. Але многія людзі, што прыходзяць, перахварэлі на нейкія інфэкцыйныя захворваньні, прыкладам, на Боткіна.

3 траўня 2002

КУРАПАТЫ НАВЕДАЛІ ЖАНЧЫНЫ ЗЬ МЮНХЕНУ

Некаторыя зь іх адмовіліся ад паездкі ў Хатынь.

Ганна Соусь:

Нямецкія прадстаўніцы міжнароднай арганізацыi «Terre des Femmes», што значыць «Зямля жанчын», сёньня раніцай прыехалі ў Курапаты. Большасьць зь іх даведаліся пра гэтае месца толькі цяпер, калі прыехалі ў Беларусь на запрашэньне фонду «Дзецям Чарнобыля». Жанчыны былі моцна ўражаныя тым, што пабачылі ва ўрочышчы — яміны-магілы ў лесе, шэраг крыжоў, спалены намёт валанцёраў... Гаворыць Ліана Лінхоф:

— Я лічу, што вельмі важна ўшанаваць такія месцы. І тое, што тут супрацьстаяць таму, каб людзі памяталі мінулае, што тут будуецца дарога — гэта, канечне, вельмі дрэнна і ўражвае вельмі нэгатыўна.

А вось меркаваньне Маліны Майстар:

— Гэта вельмі сумна, што тут ідзе такі ціск на людзей. Нават узьнікае пагроза жыцьцю гэтых людзей. З другога боку, я вельмі радая, што менавіта моладзь пачала абараняць мінулае, абараняць сваю краіну.

Старшыня Мартыралёгу Беларусі Мая Кляшторная, якая распавядала нямецкім жанчынам пра Курапаты, зазначыла, што, на жаль, на постсавецкай прасторы дагэтуль належным чынам не былі асуджаныя злачынствы камуністычнага рэжыму і пакаяньня не адбылося. Паводле Маі Кляшторнай, гэта невыпадкова, што напярэдадні 8 і 9 траўня, Дня Перамогі, нямецкія наведнікі прыехалі ў Курапаты .

КЛЯШТОРНАЯ: Вайна паказала, што ніводзін бок ня меў рацыі. І гэта адчуваюць людзі новага пакаленьня. Сёньня, напрыклад, я сустрэлася з жанчынамі, якія адмовіліся ехаць у Хатынь, яны прыйшлі сюды, у Курапаты. Яны вырашылі даведацца й зразумець, што ж тут... Тое, што наш фашызм нарабіў, гэта нават і параўнаць нельга...

Адна з кіраўнікоў фонду «Дзецям Чарнобыля» Ірына Грушавая не хавала сваіх пачуцьцяў, гаворачы пра Курапаты:

— Мне гэта неабыякава, таму што два мае дзяды загінулі ў Сыбіры праз сталінізм, былі закатаваныя ў лягерах. Мая маці вырасла як дзіця ворагаў народу...

Фонд «Дзецям Чарнобыля» ўвесь час дапамагае валанцёрам — і харчаваньнем, і вопраткай. Дарэчы, два новыя намёты ва ўрочышчы — гэта таксама іхная дапамога. Валанцёры, што былі сёньня ва ўрочышчы, вельмі ўдзячныя нямецкім жанчынам за падтрымку Гаворыць Сяржук Высоцкі:

— Вельмі важна, што яны пабачылі. Усе яны сказалі, што Курапаты для іх — гэта адкрыцьцё.

4 траўня 2002

ТАЛАКА ПЕРАД РАДАЎНІЦАЙ

Cёньня ў Курапатах сябры КХП БНФ ладзілі чарговую талаку.

Ганна Соусь:

Вольга Кацянкова бярэ ўдзел амаль у кожнай такой талацэ.

КАЦЯНКОВА: Вельмі сумна глядзець на гэтую дарогу — яна пашыраная ў бок менавіта масавых пахаваньняў. Гэта зроблена ўладамі адмыслова. І людзей, якія тут вартавалі, проста выкарыстоўвалі, каб зрабіць выгляд, што ўлады нешта дамаўляюцца з грамадзкасьцю. Нічога яны не дамаўляліся, зрабілі ўхіл дрэнажнай трубы ў бок Крыжа, пашырылі дарогу, засыпалі ўсе крыжы... Шкада...

Уладзімер Юхо адмыслова прыехаў на талаку зь лецішча. Ён штодзень наведвае ўрочышча.

ЮХО: Будзем прыбіраць. Таксама заплянавалі сёньня прапітку крыжоў. Яны ставіліся ў сырым выглядзе, зараз яны падсохлі, i мы будзем рабіць прапітку. Потым будзем іх фарбаваць перад Радаўніцай. А на наступнай талацэ паставім апошнія 50 крыжоў, што заплянавалі, будзем заканчваць нашую кампазыцыю.

Сёньня — Вялікая субота, і Ангеліна Масюта вырашыла яе правесьці менавіта ў Курапатах. МАСЮТА: У Бібліі сказана, што не субота для чалавека, а чалавек для суботы. Сапраўды, у Курапатах набываеш нейкую духоўную моц, бо тут — нашае мінулае, нашая гісторыя. І таму мы прыходзім сюды кожную суботу, робім працу, а душа адпачывае.

Валанцёрская вахта ў Курапатах працягваецца. Гаворыць Васіль Парфянкоў:

— Ноч прайшла спакойна, начавала сем чалавек. Каля трох гадзінаў ночы нехта шастаў па лесе. Мы нікога не знайшлі. Невядома, хто тут быў і чаго хацеў.

Разам з Васілём сёньня дзяжурыў студэнт БДУ Мікола Цяцёркін.

ЦЯЦЁРКІН: Мне здаецца, што менавіта тут ёсьць беларушчына. Я ня бачу нічога іншага ў горадзе. Мне падабаецца мець сваю дзяржаву, і я лічу, што, можа, адсюль менавіта й пачнецца нашая дзяржаўнасьць.

5 траўня 2002

ВЯЛІКДЗЕНЬ

Сёньня ў Курапатах жыхары мікрараёну Зялёны Луг ладзілі пікнікі.

Ганна Соусь:

Удзень я налічыла каля дваццаці пікнікоў. Гучала музыка, смажыліся шашлыкі, лілося піва й гарэлка. На пытаньне, чаму гэткім чынам вырашылі адзначыць Вялікдзень у Курапатах, некаторыя людзі адказвалі адназначна — сёньня сьвята, мы ўжо прызвычаiліся адпачываць у Курапацкім лесе.

ЖАНЧЫНА: Прыйшлі адпачыць.

МУЖЧЫНА: Па-першае, сьвята, адпачыць, а па-другое, ушанаваць памяць нашых продкаў. Кажуць, што тут вельмі вялікія пахаваньні. Ёсьць такое сьвята — Радаўніца, дык тады таксама на магілах п’юць, памінаюць, як яшчэ.