Julio BAGHY - La Verda Koro с комментариями

— Kion li faris?

— Li mensogis. Li diris, ke mi estas tiel ... ho, kiel malbela mi estas!

La princo estis maljuna, bonkora kaj tre saĝa. Lia popolo amis lin kaj volonte servis al li. Nun li metis sian manon sur la kapon de la knabeto kaj rigardis al la okuloj de la kolerruĝa princidino.

— Rigardu, princidino, kiel belan kaj saĝan kapeton li havas!

— Egale! Li mensogis kaj ofendis min. Mi volas lian kapon.

La princo iom pensadis kaj poste li instrue respondis.

— Princidino, ĉu vi ne scias, ke la buŝo de infano ĉiam diras la veron?

Pro la nova ofendo la princidino jen paliĝis, jen ruĝiĝis. Ŝi volis krii, bati, sed ŝi estis vera princidino, kiu ne imitas konduton de la servistinoj kaj tial ŝi fiere levis sian kapon.

— Nun mi revenos al mia patro kaj li donos al vi instruon pri la verdiro. Estu milito! Ne unu, sed multajn kapojn mi deziras. Ankaŭ la vian!

La maljuna princo bonkore ridetis kaj kvazaŭ patre rigardis al ŝi.

— Princidino, mi ne diras, ke vi estas malbela. Beleco estas afero de gusto kaj de kutimo. Sed mi diras, ke vi estas maldanka al la mondo. Jes! La mondo per mensogo plidolĉigis vian vivon, forigis tiun doloron de vi, kiun la vero ofte donas al la homoj. Vi povus esti eĉ la plej bela el la belulinoj, sed konon vi ne havas. Mi esperas, ke via patro ne militos pro mensogo kaj se tamen jes, estu milito! Ni defendos la veron, kiun buŝo de infano diris.

La fiera princidino senvorte kun sia servistaro reiris al la ŝipo kaj ek al la hejmo. Kiam ŝia patro eksciis, kio okazis, li fariĝis kolerega. Li prenis sian larĝan glavon kaj tratranĉis la tablon per sola bato, kvazaŭ ĝi estus la korpo de la najbara princo. Kion fari? Estu milito! La soldatoj armis sin, mandarenoj iris kaj revenis inter la du malamikaj princaj palacoj.

Dume la princidino ne montris sin. Ŝi ploris tage, ŝi ploris nokte, ŝi ploregis unu semajnon, sed poste ŝi komprenis, kion la fremda princo diris: "Vi estas maldanka al la mondo, kiu dolĉigis vian vivon per mensogeto pro bonkoreco." Ŝi komprenis kaj hontis pri sia kaprica kolero.

En la lasta momento, kiam la soldatoj jam estis pretaj por iri al la batalo, ŝi kuris al sia patro.

— Patro, kion vi volas fari — ŝi demandis laŭte. Ĉiu povis aŭdi ŝiajn vortojn. — Ĉu militon? Ne faru! Haltigu la marŝon! La dioj ne helpos viajn armilojn, ĉar vi deziras defendi mensogon. Via blinda amo al mi tenis ankaŭ min en longa blindeco. Sed nun mi vidas kaj ... kaj mi ne deziras vivi plu en mensogoj. Mi estas tia, kia min faris la volo de la dioj. Ili scias kial?!

Ŝiaj vortoj tre plaĉis al la mandarenoj, al la soldatoj, al la popolo, sed ne plaĉis al la princo mem, tamen ŝi tiom multe kaj tiel kortuŝe petis lin, ke fine li cedis al ŝi kaj rezignis pri la milito. La soldatoj "vivu" -is, la mandarenoj konstatis, ke ŝi estas la unua saĝa virino, kiun ili vidis en la mondo kaj multaj el la popolo diris, ke ŝi ŝajnis eĉ bela, kiam ŝi tiel kuraĝe parolis.

Pasis semajno. La fremda princo vane atendis batalpreta la malamikon. Kiam li eksciis la kaŭzon li multe pensis. Li pensis unu tagon, li pensis du tagojn, li pensis semajnon kaj fine li diris al sia filo, la juna princido.

— Iru kaj edzinigu ŝin?

— Sed ŝi estas tiel malbela, kvazaŭ ŝi ne estus eĉ ĉinino.

— Eble, vi pravas kaj ŝi ne estas vera ĉinino, sed, filo, mi diras al vi, ŝi plibeliĝos, certe ŝi plibeliĝos.

La princido estis obeema filo. Kun brila servistaro li vizitis la patron de la princidino. Kiam la maljuna princo aŭdis pri la deziro de la gasto, tre ĝojis kaj vere paciĝis. Sed la princidino ne volis konsenti.

— Princido, mi ne komprenas vin. Vi povus elekti el cent belaj princidinoj. Kial vi venas al mi? Se nur por obei al la deziro de via saĝa patro, tuj reiru en paco. Mi ne volas malfeliĉigi vin. Nur tiu edzinigu min, kiu havas simpation al mi, kiu naskiĝis malbela pro kaprico de la dioj.

Kiam la princidino diris tion, la princido vidis ŝin pli bela ol en la unuaj momentoj kaj ŝiaj vortoj vekis en li simpation.

— Mi elektas laŭ mia deziro — li respondis delikate. — Konsentu! Ni estu geedzoj!

Kaj pasis multaj jaroj. La juna princido fariĝis princo de la lando kaj la princidino fariĝis patrino de malgrandaj princidoj kaj princidinoj. Ili vivis feliĉaj.

Foje, kiam la princo rememoris pri sia patro, li diris al sia edzino:

— Ho, mia patro estis tre saĝa homo, kiu ĉiam diris la veron.

— Kion li diris?

— Li diris, ke vi plibeliĝos. Nu jen! Mi povas diri, ke la dioj neniam kreis pli belan princinon ol vi, mia edzineto, patrino de miaj infanoj.

La princino feliĉe ridetis.

— Ĉu vi vere pensas tion?

— Mi ne pensas, sed sentas tion. Vi estas la plej bela en la tuta mondo.

Jen la fabelo pri la malbela princidino ... kaj ... kaj la fabelo de nia teatraĵo — Iĉio Pang finas sian rakontadon.

— Tre interesa fabelo — diras Koluŝ kaj ankaŭ per sia kapo li jesadas.

Jes, intelesa ... tle ... tle — kaj Sunfloro ne scias kial, sed ŝia voĉo estas tre mallaŭta.

* *

*

Estas post la teatra prezentado. La du gefratoj ripozas. Verdire nur Iĉio Pang kuŝas trankvile. Sunfloro pensas pri io, kion ŝi ne komprenas. Jam pli frue ŝi volis demandi sian fraton pri tio, sed ŝi havis nek okazon, nek kuraĝon. Nun la mallumo donas kuraĝon al ŝi kaj ankaŭ la okazo ne mankas.

— Iĉio, kial vi mensogis?

— Ĉu mi mensogis? Kiam?

— Hodiaŭ vespere vi fabelis, sed via fabelo ne estis la enhavo de la teatraĵo.

Post longa momento Iĉio Pang respondas.

— Neniu scias pri la vojoj de la Vivo. Mi pensis pri tio, ke eble iam vi povos fariĝi tia malbela princidino.

— Ĉu mi? Mi ne komprenas vin.

— La ekstera beleco estas afero de gusto kaj tiu de la kutimo. Ĉi tie, kie multaj miloj da knabinoj, similaj al vi, vivas, vi estas bela laŭ gusto kaj kutimo, sed pensu pri tio, se iam vi estus inter multaj miloj, al kiuj vi tute ne similus. La gusto kaj kutimo de tiuj homoj trovus vin malbela. Sed la interna beleco restas ĉiam freŝa.

Post longa silento Sunfloro denove alparolas sian fraton.

— Mi ne komprenas, kial vi diras tion al mi?

— Mi diris jam: eble iam vi fariĝos tiu malbela princidino kaj se vi deziros havi la koron de via princido, vi devos montri vian internan belecon.

Nur post longminuta pensado Sunfloro respondis.

— Se vi pensas pri Amiko, vi eraras. Li neniam parolis pri tia afero. Li ne amas min tiel ... tiel ...

— Kaj vi, Sunfloro, ĉu vi parolis pri tio?

— Kiel vi pensas?!

Vidu, nek li, nek vi parolas pri tiu sento, tamen iu tria persono vidas tion, pri kio vi ambaŭ silentas.

— Vi forgesas, ke mi estas vera ĉinino — ŝi protestas energie.

— Ne mi, sed vi mem forgesis pri tio.

— Ĉu mi? Per kio?

— Pro unu vorto de Amiko vi forigis la ruĝan koloron de viaj manplatoj. Vi hontis pri la ĉina kutimo, ĉar ĝi ne estas laŭ lia plaĉo.

— Bagatetaĵo — Sunfloro diras, sed ŝi sentas, ke ŝia frato estas prava. — Tiu bagatelaĵo montras nenion.

— Nia patro estas tre saĝa homo kaj foje li diris al mi: "Filo, la feliĉa aŭ malfeliĉa vivo de unu homo konsistas el mil bagatelaĵoj."

Vortoj

fabelo = сказка; entuziasmo = энтузиазм, воодушевление; lundo = понедельник; mardo = вторник; merkredo = среда; ĵaŭdo = четверг; vendredo = пятница; sabato = суббота; dimanĉo = воскресенье; glavo = меч; kampo = поле; rango = ранг, чин, степень; haŭto = кожа; palaco = дворец; voĉo = голос; anekdoto = анекдот, забавная история; regulo = правило; magio = магия, волшебство. колдовство; barelo = бочка; fingro = палец; pompo = пышность, великолепие, помпезность; lango = язык ( анатом .); opio = опиум; sorto = судьба, участь; akto = разн . акт; lino = лён; nazo = нос; gusto = вкус; Dio = Бог; bagatelo = безделица, пустяк, ерунда; princo = принц, князь; mandarEno = китайский вельможа, мандарин; mandarIno = ботан . мандарин; pastro = свещеник, служитель культа; pastOro = пастор; popo = поп, священник; instrumento = разн . инструмент, прибор; manplato = ладонь ( polmo ); luno = луна; gongo = гонг; tono = тон ; ĝino = джин (водка), джин; jaro = год; rajto = право; vango = щека; kutimo = привычка; najbaro = сосед; famo = слава, известность; dialogo = диалог; formo = разн . форма; danĝero = опасность; arĝento = серебро; lago = озеро; birdo = птица; favoro = милость, благосклонность; brusto = грудь; Moŝto = величество, высочество, светлость, сиятельство и т.д. (общий титул обращения к высокопоставленным лицам); rondo = круг, про людей: кружок, среда; amaso = скопление, толпа; korpo = тело, туловище, корпус; kaŭzo = причина, основание; pinto = кончик, острие, верхушка, пик.

propra = собственный; pia = благочестивый, набожный; fiera = гордый, надменный; plata = плоский; laŭta = громкий; blonda = белокурый; sincera = искренний, чистосердечный; kaprica = капризный; verŝajna = вероятный; eleganta = элегантный, изящный; prava = правый, правильный; akra = острый, резкий; stranga = странный, чудной; lerta = умелый, искуссный, ловкий; seka = прям . перен . сухой; saĝa = умный, мудрый; subita = внезапный; fremda = чужой, иностранный; trankvila = тихий, спокойный; petola = шаловливый, игривый; antikva = древний, старинный; ordinara = обычный, обыкновенный; preta = готовый; simila = похожий; blinda = слепой; impertinenta = наглый, нахальный.

viziti ( n ) = посетить, навестить; semi (n) = прям . и перен . сеять; rakonti (n, pri) = рассказать; luli (n) = укачивать, баюкать; amuzi (n) = забавлять, развлекать; voki (n) = звать; klopodi ( por , pro ) = хлопотать, заботиться; koleri (je) = сердитья, гневаться, злиться. В современном языке – ( kontraux iu ); ta ŭ gi ( por ) = годиться, быть пригодным; progresi = прогрессировать, развиваться; kaŝi (n) = скрыть, утаить, спрятать; cerbumi (pri) = ломать голову над чем-л., мозговать, вынашивать мысль; mensogi = лгать, врать; karesi (n) = ласкать; puni (n) = наказать, покарать; fuŝi (n) = сделать наспех, схалтурить; rimarki (n) = заметить; vojaĝi = путешествовать; ofendi (n) = обидеть; ŝajni = казаться, представляться; konsisti (el) = состоять (из); korekti (n) = исправить, корректировать; admiri (n) = любоваться, восхищаться, восторгаться; miri (pri) = удивиться; konduti = вести себя; honti (pri) = стыдиться ( возможно управление : pro io, pri io, je io = ion); manki = недоставать, не хватать, отсутствовать; beni (n) = благословить; deci (al) = подобать, надлежать, приличествовать (ne dec·as kanti cxi tie) ; armi (n) = вооружить, снарядить; krei (n) = создать, творить; esprimi (n) = выразить; eksperimenti = экспериментировать; ĉeni (n) = посадить на цепь; перен . сковать; imiti (n) = подражать, имитировать; vundi (n) = ранить; decidi (pri, n) = решиться, принять решение; akompani (n) = провожать, сопровождать; pasi = пройти; konduki (n) = вести; logi (n) = манить; перен . искушать, соблазнять; ordoni (n) = приказать, велеть; okazi = случиться, произойти; konfesi (n) = признать, сознаться, признаться; dependi (de) = зависеть; tiri (n) = тянуть, вытаскивать, тащить; konstati = констатировать; brili = блестеть, сиять, сверкать; aliĝi (al) = присоединиться, примкнуть; cedi (al) = уступить, поддаться; balanci (n) = качать, раскачивать, трясти ( головой ); paŝi = шагать, ступать, ходить; obei (al) = повиноваться, слушаться; defendi (n) = защищать, оборонять, отстаивать; elekti (el, n) = выбрать, избрать; nutri (n) = кормить, питать; pentri (n) = рисовать ( красками ) , заниматься живописью.