Николай Чергинец - Вам - заданне

Улучыўшы момант, калі на дарозе нікога не было, яны перабеглі на процілеглы бок. Паглыбіўшыся метраў на трыста ў лес, пайшлі паралельна шашы. Прыкладна праз кіламетр наткнуліся на прасёлкавую дарогу. Тамкоў зноў дастаў карту і, зазірнуўшы ў яе, упэўнена заўважыў:

— Гэта дарога вядзе да вёскі.

Праз паўгадзіны яны выбраліся з лесу. Наперадзе ляжала поле, за ім — вёсачка хат на дваццаць—дваццаць пяць. Схаваўшыся ў кустах, партызаны сталі назіраць.

Прайшло каля гадзіны. Нічога падазронага разведчыкі ў вёсцы не заўважылі. Уладзімір прапанаваў:

— Андрэй Лявонцьевіч, давайце я аўтамат пакіну тут, а сам туды махну, разбяруся, што да чаго.

— Не спяшайся. Пойдзеш — а там засада ці на паліцая напорашся. Бачыш, як вёска размешчана? Вакол поле. Усё як на далоні відаць. Немцы любяць у такіх месцах спыняцца. Подступы добра праглядаюцца і прастрэльваюцца.

Славін, не адказваючы, глядзеў у бок вёскі. Ён заўважыў каля крайняй хаты нейкі рух. Убачыў гэта і Тамкоў. З двара выйшаў конь, запрэжаны ў падводу. Фурманка павольна пакаціла да лесу. Неўзабаве яна праехала міма партызан. Тамкову і Славіну давялося пасунуцца крыху направа і, маскіруючыся ў хмызняку, ісці следам за ёй. Яны паспелі ўжо разглядзець, што на возе сядзяць два чалавекі: стары, які кіраваў старой кабылай, і жанчына, захутаная ў цёплую хустку. Яны зрэдку абменьваліся паміж сабой кароткімі фразамі, а конь павольна цягнуў воз. Тамкоў хацеў падысці да фурманкі, але стары тым часам тузануў за лейцы і павярнуў каня направа, на ледзь прыкметную лясную дарожку. Партызаны прыселі за кустом, каб не патрапіць на вочы. Фурманка праехала міма. Захоўваючы неабходную дыстанцыю, партызаны паціху пайшлі за ёй.

Мінут праз дзесяць—пятнаццаць пачулася: «Тпру!» Фурманка спынілася на невялікай паляне каля кучы колатых дроў. Спачатку злез з воза стары, потым саскочыла жанчына. Яна развязала хустку, і партызаны са здзіўленнем убачылі, што гэта яшчэ зусім юная дзяўчына.

Стары і дзяўчына пачалі накладваць на воз паленні.

— Ну што? Дапаможам? — шэптам спытаў Тамкоў і ступіў да паляны.

Услед за ім пайшоў і Славін.

— Памагай божа! — весела сказаў Андрэй Лявонцьевіч. Стары і дзяўчына здрыгануліся, моўчкі глядзелі на падыходзячых людзей.

— Што маўчыце? Спалохаліся, напэўна?

— Ды не так, каб вельмі, — адказаў стары і абапёрся на перадок воза, дзе, па ўсёй верагоднасці, ляжала сякера. — Проста — людзі незнаёмыя.

— Мы ідзём сваёй дарогай. Раптам чуем — шум нейкі, зазірнулі сюды. Бачым, людзі працуюць, вось і падышлі.

Тамкоў, каб не палохаць старога і дзяўчыну, не стаў да іх падыходзіць блізка, а прысеў на зваленую бярозку. Славін спыніўся за яго спінай.

— А вы хто будзеце? — пацікавіўся стары, якога трохі супакоілі паводзіны незнаёмцаў.

— Партызаны, — адказаў Тамкоў і, заўважыўшы, што стары паглядзеў недаверліва, спытаў: — Напэўна, не даводзілася бачыць нашага брата зблізку?

— Даўно штосьці не чулі пра вас, — збянтэжыўся стары. Тамкоў, як бы мімаходзь, пацікавіўся, з якой яны вёскі. Стары сказаў праўду. Тады Андрэй Лявонцьевіч пачаў распытваць, што чуваць у вёсцы і ў раёне.

— У нас немцаў няма, але прыязджаюць часта.

— Дзе спыняюцца?

— У хатах, — усміхнуўся стары. — Якія хаты лепшыя, у тых і спыняюцца.

— А калі некалькі чалавек зазірне, — дадала дзяўчына, — то ў хаце старасты ўладкоўваюцца.

— Кажаце, стараста ў вас ёсць? — зірнуў на старога Тамкоў. — Можа, конь і падвода знойдуцца ў яго?

— Вядома. Трох коней у стайні трымае.

— Што ён за чалавек?

— Стараста! — недвухсэнсоўна заўважыў дзед, даючы зразумець, што гэтым сказаў усё.

— Дзе жыве?

— Калі з гэтага краю заязджаць, то па правым баку шостая хата.

— А вы дзе жывяце? — Тамкоў яшчэ раз вырашыў пераканацца ў тым, што гэтыя людзі кажуць праўду.

— У першай хаце з гэтага краю, — адказаў стары і нечакана пацяплелым голасам дадаў: — Ды вы, сынкі, у нас не сумнявайцеся. У мяне два хлопца ў Чырвонай Арміі, у яе — бацька. Так што мы людзі свае.

Стары і дзяўчына расказалі, што недалёка ад суседняй вёскі знаходзіцца невялікі нямецкі склад з фуражом. Там жа захоўваецца збожжа, яшчэ не вывезенае ў Германію. Дзед дадаў, што перад фашыстамі стараста асабліва не выслужваецца, затое з сялян імкнецца сарваць усё, што толькі можна.

— Ён ведае, што яе бацька ў Чырвонай Арміі, — кіўнуў стары на дзяўчыну. — Абяцаў не казаць пра гэта немцам, але запатрабаваў каня. Давялося аддаць.

— А што вашы дзеці ў Чырвонай Арміі — ведае?

— Спрабаваў, ліха яго маці, і да мяне падкаціцца, ды дулю пад нюхаўку атрымаў. — Дзед усміхнуўся: — Я склаў байку, што сыны мае перад самай вайной зніклі.

— І паверыў?

— А то як жа. Паверыў.

Партызаны дапамаглі скласці ў падводу дровы, праводзілі старога і дзяўчыну ў зваротную дарогу. Тамкоў яшчэ раз удакладніў, дзе знаходзіцца нямецкі склад.

— Куды цяпер? — спытаў Славін.

— Давай склад паглядзім. Гэта недалёка, кіламетры два.

Прытрымліваючыся ўзлеску, яны неўзабаве выйшлі да шашы, на якой іх

група павінна была «навесці парадак». Тут павярнулі налева. Кіламетры праз два лес скончыўся. Тамкоў дастаў бінокль, пачаў уважліва разглядаць вёску. Нарэшце ён убачыў тое, што шукаў.

— Вось ён, склад! Плот драўляны — гэта добра, — казаў Андрэй Лявонцьевіч. — Аховы не бачу. хоць, пастой, вунь салдат вылез, з вінтоўкай — факт, вартавы.

Неўзабаве Тамкоў заўважыў яшчэ аднаго фашыста:

— Атрымліваецца — склад ахоўваюць двое.

— Уначы можа быць і больш, — услых падумаў Славін.

— Магчыма і так. Што ж, давядзецца групай навальвацца.

— Антон Лявонцьевіч, але ж нам трэба не толькі склад знішчыць. Добра б перад гэтым назапасіцца фуражом.

— А хто кажа, што не?

— А як жа мы авёс павязём? На гарбу шмат не панясеш.

— Таксама правільна, — Тамкоў хітра ўсміхнуўся. — А ты не падумаў, чаму я наконт старасты пацікавіўся? Мы проста забяром падводу і на ёй прывязём корм. А калі снег ляжа, то і сена навозім.

Яны схаваліся ў хмызняку і хутка пайшлі да старожкі...

А на часовай стаянцы кіпела праца. Вокны ў хатцы партызаны заклалі дошкамі, якія знайшлі тут жа, на гарышчы, усе шчыліны запаклявалі мохам, знайшліся кімсьці раней сарваная з завес дзверы. Дзіркі ў даху былі старанна залатаны.

Грыбаў, які хадзіў з Рогавым адшукваць сена, дакладваў:

— Андрэй Лявонцьевіч! Поўны парадак. Знайшлі цэлы стог. Шкада толькі, што перавезці няма на чым.

— Добра, што знайшлі, — усміхнуўся Тамкоў. — За транспартам справа не стане. Так што можаш не хвалявацца.

Неўзабаве ўся група, усеўшыся ў кружок, пачала абедаць. Потым трэба было накарміць коней, і толькі пасля гэтага Тамкоў сказаў пра галоўнае.

— Сёння ўначы, — гаварыў ён, — трэба наведаць старасту, узяць у яго падводу і каня, адразу ж здзейсніць налёт на склад з фуражом і зернем, а да раніцы быць на месцы.