Николай Чергинец - Вам - заданне

— Гэта, вядома, зрабіць можна. Аднак не забывай, што вораг таксама не дурань. Ён можа адчуць небяспеку, стаіцца. Так што пакуль ты асцярожна пачынай работу сярод байцоў.

Славін пайшоў, а Тамкоў выклікаў Антошына і ўручыў невялікі пакет:

— Бяры каня і ўначы адпраўляйся ў атрад. Пошту перадасі асабіста камандзіру.

Антошын тут жа пайшоў рыхтавацца ў далёкі шлях, а Тамкоў зноў засяродзіўся над картай. «Хаваць ад камандавання гэтыя факты нельга, хай пачытаюць», — падумаў ён пра пакет і пачаў адзначаць месцы на дарозе для закладкі новых зарадаў.

Пасля гутаркі з Андрэем Лявонцьевічам Славіну давялося нямала падумаць. Ён непрыкметна праверыў усіх людзей, якія прыйшлі ў атрад да таго моманту, калі немцы ўпершыню знялі міну. Сярод іх аказалася ўсяго чатыры мясцовыя жыхары. Такім чынам, толькі яны і маглі адлучыцца ў свае вёскі. З выхадам на гэту чацвёрку клубок пачаў размотвацца хутчэй. Неўзабаве высветлілася, што двое з чатырох навічкоў, патрапіўшых пад падазрэнне, ніяк не маглі быць датычнымі да здрады. Яны знаходзіліся ў групе Крайнюка. Усе дыверсійныя аперацыі, у якіх яны ўдзельнічалі, прайшлі паспяхова, без якіх-небудзь зрываў. Заставаліся двое: Дубасін, які да вайны быў калгасным бухгалтарам, і Сухота, які таксама да вайны працаваў у калгасе. У першага ў вёсцы жылі жонка і двое дзяцей. У другога — толькі жонка.

Сяргею Панчанкаву Дубасін не падабаўся, і калі Славін падзяліўся з сябрам сваімі меркаваннямі, той упэўнена сказаў: «Калі ёсць шпік у атрадзе, то гэта, па-за ўсякім сумненнем, Дубасін! Ты паглядзі, як ён сябе беражэ, заўсёды ўбаку, асабняком трымаецца».

Славін вырашыў параіцца з Тамковым. Толькі ён падышоў да яго зямлянкі, як пачуў ціхае ржанне. Азірнуўся і ўбачыў, што конна пад’язджае Антошын, а за ім на пышным белым жарабцу — Лапко, былы камандзір атрада. Яны прывязалі коней да дрэва і падышлі да Славіна. Лапко паціснуў Уладзіміру руку:

— Як справы, баец?

— Ідуць... А зараз, калі вы вярнуліся да нас, пойдуць яшчэ весялей.

Увайшлі ў зямлянку. Тамкоў абняў сябра.

— З вяртаннем!

— Не, Андрэй, я ненадоўга. Май на ўвазе: я цяпер — шышка, начальнік штаба брыгады, а прыехаў сюды, устрывожаны тваім лістом. — Лапко зірнуў на Славіна і Антошына: — Што, хлопцы, стаіце? Ідзіце, займайцеся сваімі справамі, а мы з камандзірам пагаворым.

Байцы выйшлі з зямлянкі. Але Тамкоў паклікаў Славіна назад.

— Ён — удзельнік гэтай аперацыі. Ад яго нічога не хаваю, — патлумачыў Андрэй Лявонцьевіч.

— Ну што, давайце пагаворым утрох. Дарэчы, вас хутка назад у брыгаду адклічам. Сюды камандаванне накіроўвае вялікі атрад, які будзе дзейнічаць у гэтых краях да прыходу Чырвонай Арміі. І калі ў вас сапраўды здраднік завёўся, то самі разумееце, пад якую пагрозу ўся брыгада пастаўлена, дый над вашым атрадам навісла сур’ёзная небяспека. Пасты выстаўляеце?

— Вядома. І на далёкіх, і на блізкіх подступах.

— Што распачалі, каб праверыць новае папаўненне атрада?

Тамкоў падрабязна расказаў пра становішча ў атрадзе, а Славін паведаміў пра свае падазрэнні. Лапко ўважліва слухаў, зрэдку паглядаў на карту на стале, потым задуменна пацёр падбародак:

— Так, штосьці трэба прыдумаць.

— А што тут думаць! — Славін устаў са свайго месца. — Давайце накіруем групу на новае заданне, уключым у яе Дубасіна і Сухоту, а потым паглядзім, ці знімуць немцы нашы міны.

Лапко і Тамкоў пераглянуліся. Славін зразумеў, што яго прапанова супадае з меркаваннем начальства.

— Добра! — пляснуў рукой па стале Лапко. — Будзем рыхтаваць аперацыю.

На наступны дзень Тамкоў сабраў у зямлянцы дванаццаць байцоў, сярод якіх былі і падазраваемыя, і пачаў гаворку:

— Таварышы! Прадстаўляю вам таварыша Лапко, начальніка штаба нашай брыгады. Ён прыбыў, каб разам з вамі ўдзельнічаць у вельмі важнай аперацыі.

Падняўся Лапко:

— Камандаванне брыгады вырашыла правесці ў гэтым раёне аперацыю супраць трох фашысцкіх гарнізонаў. Вам загадана ўзмацніць дыверсійную дзейнасць на дарозе. Што для гэтага трэба? — начальнік штаба абвёў позіркам прысутных. — Немцы прывыклі да таго, што дарога мініруецца толькі там, дзе яна праходзіць праз лес. Трэба меркаваць, гэта заўважылі і вы. Дык вось, на гэты раз будзем мініраваць яе проста ў полі, у гэтым месцы, — Лапко ткнуў пальцам у карту. — Тут, як бачыце, дарога ідзе прама, па самым высокім насыпе, а машыны прабягаюць на вялікіх хуткасцях. Міны паставім у чатырох месцах. Адлегласць паміж імі прыкладна па дваццаць метраў. Падрываць будзем з дапамогай магнета, я прывёз іх разам з мінамі. Вас дванаццаць чала­век — па тры чалавекі на адно мініраванне. Ваша задача — дзейнічаць толькі тады, калі з’явіцца аўтакалона. Прычым выбухі трэба праводзіць у такім парадку: першы — у хвасце калоны, а апошні — у галаве. Неабходна, каб усе міны спрацавалі падчас руху машын. Мы разлічваем, што пасля дыверсіі част­ка аховы з вялікага моста будзе кінута да месца здарэння. Гэтым скарыстаецца група, якую ўзначальваю я. Мы атакуем пакінутых ля моста гітлераўцаў, знішчым мост, што дазволіць надоўга спыніць рух тэхнікі. Завяршыўшы аперацыю, усё сыдзем з гэтай базы да месца новай дыслакацыі атрада.

Затым Лапко стаў інструктаваць падрабязна кожную тройку. Славін быў прызначаны старшым групы, куды ўвайшоў і Сухота. Кіраўніцтва групай, дзе знаходзіўся Дубасін, даручалася Панчанкаву. Антошын і Бартошык узначальвалі дзве астатнія групы.

Байцы разышліся. Лапко і Тамкоў пакінулі толькі камандзіраў груп. Лапко пачакаў, пакуль Андрэй Лявонцьевіч шчыльна прычыніць дзверы, вярнуўся да стала і сказаў:

— Браткі, пра тое, што вы цяпер пачуеце, нікому ні словы. Чуеце? — нікому. Я прывёз міны з «сюрпрызам». Калі немцы пачнуць іх здымаць, яны будуць узрывацца. Таму закладваць будзеце вы самі і нікому іх не паказвайце.

Тамкоў паклаў на стол адну міну, а Лапко падрабязна расказаў, як трэба яе ўстанаўліваць.

— Зразумела? — спытаў начальнік штаба, адсунуўшы ў бок выбуховую прыладу.

Усе ў знак згоды заківалі галовамі.

— Тады разыходзьцеся. Славін і Панчанкаў, застаньцеся на пару мінут.

Антошын і Бартошык выйшлі. Лапко прысеў на лаўку:

— Вам, хлопцы, асобае заданне: з гэтай хвіліны ты, Панчанкаў, вока не спускай з Дубасіна, а ты, Славін, — з Сухоты. Хтосьці з іх адпросіцца перад аперацыяй схадзіць дахаты. Вы павінны асцярожна ісці за імі і высветліць, дзе яны пабываюць, з кім сустрэнуцца.

Уладзімір і Сяргей выйшлі.

Лапко падняўся з лаўкі, падышоў да стала:

— Ну, а зараз давай і мы з табой абмазгуем нашы дзеянні. Табе трэба паслаць групу з трох-чатырох чалавек да моста, пра які мы казалі байцам. Хай пасля выбуху абстраляюць ахову, але ў бой не ўступаюць. Я са сваімі хлопцамі прыкрыю нашых мінёраў. А ты збірай усіх пакінутых людзей, іх набярэцца, па-мойму, чалавек сорак.