Николай Чергинец - Вам - заданне

Наступіла паўза. Усе ўяўлялі небяспеку, якая можа ўзнікнуць, калі пачнецца танкавая атака. Нечакана для ўсіх і нават для самога сябе Уладзімір выпаліў:

— А што, калі «зязюль» на дрэвы пасадзіць? Зверху добра будзе відаць, калі фрыцы ў жыце з’явяцца.

У бліндажы пачуўся смяшок. Тым не менш Глазкоў усклікнуў:

— А што? Гэта ідэя! — ён павярнуўся да начальніка штаба: — Адбярыце ва ўсіх ротах самых трапных стралкоў. Узбройце іх вінтоўкамі. Даручыце камандзірам рот абсталяваць гнёзды на дрэвах. Падумайце, як іх замаскіраваць.

Побач са Славіным сядзеў Крайнюк. Ён ткнуў сябра ў бок:

— Малайчына! Ідэя яшчэ тая!

Каб забяспечыць трывалую абарону і, найперш, адбіць атаку танкаў, было вырашана размясціць у акопах байцоў з процітанкавымі ружжамі з такім разлікам, каб яны мелі магчымасць весці перакрыжаваны агонь. Артылерысты атрымалі ўказанне паставіць гарматы на самых небяспечных кірунках.

— Таварышы камандзіры! Цяпер галоўнае для нас — як мага хутчэй падрыхтавацца да бою. Памятайце, калі фашысты прарвуць абарону і сыдуць у лес, то наша авіяцыя для іх будзе нястрашная. Такім чынам, яны змогуць свабодна падысці да рэчкі і бесперашкодна фарсіраваць яе. Але нам загадана не выпускаць ворага з-пад удараў Чырвонай Арміі. Якія ёсць пытанні?

Пытанняў не было, і Глазкоў адпусціў камандзіраў.

Усе разыходзіліся па сваіх падраздзяленнях з трывожным пачуццём. Дзіва што! Наперадзе — бой, прычым незвычайны бой: вораг узброены магутнай тэхнікай. Як будуць паводзіць сябе партызаны, калі танкі пойдуць у наступленне? Ці не пахіснуцца, калі з’явяцца разгорнутыя да атакі калоны гітлераўцаў?

У брыгадзе прайшлі экстранныя партыйныя і камсамольскія сходы. Уладзімір Славін уважліва слухаў выступленні таварышаў. Усе гаварылі сцісла, горача. Адчувалася, што падзеі, якія насоўваюцца, як ніколі хвалявалі кожнага байца. Уладзімір не прывык выступаць, але раптам не ўтрымаўся, падняў руку. Сакратар камсамольскай арганізацыі даў яму слова.

— Таварышы! Хлопцы! Хутка, зусім хутка сюды прыйдзе Чырвоная Армія. Але фашысты, як вы чулі, з’явяцца значна раней. Вядома, нам ніколі яшчэ не даводзілася ўдзельнічаць у вялікай бітве. Але я лічу, што ніхто з нас не павінен пахіснуцца. Трэба выстаяць. І перамагчы. Гэта факт. Асабіста я буду помсціць фашыстам за іх зверствы, за людзей, спаленых жыўцом у шматлікіх вёсках, за сваіх загінулых сяброў — Сяргея Панчанкава, яго бацьку — Аляксея Іванавіча, за тых, з кім пачынаў свой баявы шлях. Я клянуся, што не адступлю ні кроку назад.

Уладзімір прайшоў да свайго месца, зірнуў яшчэ раз на засяроджаныя твары таварышаў і сеў.

Досвіткам разведка данесла, што па адзінай прасёлкавай дарозе прасоўваецца вялікая калона гітлераўцаў, галоўным чынам пехацінцаў. Было заўважана чатыры танкі, дзясяткі два — два з паловай грузавых і легкавых аўтамабіляў, некалькі цягачоў.

Партызаны занялі свае пазіцыі. Дзелавіта завіхаліся ля сваіх гармат артылерысты. Снайперы ўзлезлі на дрэвы. Славін яшчэ раз агледзеў праз прарэзы шчытка «максіма» сектар абстрэлу. Выйшаў, зірнуў, як рыхтуюцца да бою партызаны ў акопах. І толькі цяпер заўважыў, што вакол стаіць нейкая нязвыклая цішыня. Быццам кожны баец баяўся парушыць агульны спакой і маўчанне, а магчыма, нават хаваў дзесьці ў глыбіні душы надзею, што немцы не з’явяцца на пазіцыях брыгады, пройдуць бокам.

Але вось пачуўся шум. Ён паступова нарастаў. Рухалася калона. Немцы спяшаліся. Яны не здагадваліся, што шлях перагароджаны, і нават не выслалі наперад разведку. Наперадзе ішлі не танкі, а легкавыя машыны. Дарога цягнулася пасярод поля, а далей ішла ў лес, куды спяшаліся немцы.

Пакуль калона рухалася збоку ад дзота, дзе быў Уладзімір Славін. Але ён разумеў, што з першымі ж стрэламі яна разгорнецца ў фронт. І тады дзот апынецца ў самым цэнтры абароны. Уладзімір зірнуў у левую амбразуру. Метраў за трыццаць каля замаскіраванай процітанкавай гарматы замерлі артылерысты. Справа, у акопах, на адлегласці дваццаці метраў адзін ад аднаго заселі байцы з двума процітанкавымі ружжамі. Калі немцы паспрабуюць танкамі знішчыць кулямёты ў дзоце і прабіць пралом у абароне, то гармата і процітанкавыя ружжы ў гэты момант выканаюць сваю задачу. Але вораг можа хутка выявіць гармату і знішчыць яе. Тут вельмі важна заўчасна не выдаць сябе.

Крыху адарваўшыся ад калоны, тры легкавыя машыны спыніліся, прапускаючы наперад чатыры танкі.

Раптам пад першым танкам, які ўжо абагнаў легкавушкі, грымнуў выбух. Браніраваная махіна на нейкі момант схавалася ў воблаку чорнага дыму. Тут жа над пазіцыямі, занятымі партызанамі, узвілася ў неба чырвоная ракета. Амаль залпам ударылі па ворагу гарматы, засакаталі кулямёты, аўтаматы. Фашысцкая калона рассыпалася на вачах і распаўзлася, як мурашнік. Адзін за адным успыхнулі грузавікі, задыміўся яшчэ адзін танк. Славін прыпаў да кулямёта, касіў непрыяцеля доўгімі чэргамі. Справа і злева падтрымлівалі яго трапнай стральбой таварышы. Удала дзейнічалі флангавыя кулямёты, узяўшы калону пад перакрыжаваны агонь.

Аднак сітуацыя пачала хутка мяняцца. Ужо адчувалася, што нямецкае камандаванне ачомалася ад нечаканага ўдару. Фашысты адкрылі агонь у адказ. І ён станавіўся ўсё больш інтэнсіўным, арганізаваным. Гітлераўскія салдаты хутка выводзілі з-пад абстрэлу машыны, коней, перацягвалі ў бяспечныя месцы параненых.

Танкісты, відавочна, атрымалі загад па радыёстанцыі прыкрыць калону. Таму танкі на вялікай хуткасці панесліся ўздоўж дарогі, бесперапынку страляючы з гармат і кулямётаў. За танкамі паказаліся ланцугі аўтаматчыкаў. Фашысты цяпер не лічыліся ні з якімі стратамі, спадзеючыся ўсёй сілай знішчыць партызанскія ўмацаванні. Ім трэба было, чаго б гэта ні каштавала, прарвацца да лесу.

Партызаны вялі прыцэльны агонь, і ланцугі наступаючых заляглі. Немцы паспелі ўстанавіць на невялікім узвышшы тры артылерыйскія гарматы, адкрылі магутны агонь. Здрыгануўся і напоўніўся дымам дзот. «Прамое пападанне, — падумаў Уладзімір і перастаў страляць, чакаючы, пакуль рассеецца дым. — Чаго ж чакаюць артылерысты? Чаму не б’юць па батарэі?»

А немцы вялі абстрэл партызанскіх умацаванняў з вялікай дакладнасцю. У траншэях з’явіліся забітыя і параненыя. Дзе-нідзе запанікавалі маладыя неабстраляныя байцы. Некаторыя з іх выскоквалі з акопаў, беглі ў лес. Цяжка было партызанам, не звыклым супрацьстаяць танкам і артылерыі. Разумеў гэта і Глазкоў. Ён хутка разаслаў сувязных, каб тыя аддалі загад артылерыстам біць па танках, а снайперам — па падносчыках снарадаў да варожых гармат.

Гітлераўцы зноў рвануліся ў атаку, але шчыльны загараджальны агонь зноў прымусіў іх залегчы. Глазкова хвалявала і тое, што варожыя аўтаматчыкі не адкаціліся назад, а проста заляглі. Было зразумела, што яны спрабуюць максімальна скараціць адлегласць, каб адным кідком прабіць пралом у партызанскай абароне. Ён паклікаў начальніка штаба: