Николай Чергинец - За секунду да выстралу

— Марыя Рыгораўна, Драбуш з Каруновым даўно пасябравалі?

— А чорт іх ведае, але знаёмыя даўно.

— Воўка ведае пра прадаўца піва?

— Лёву? А хто не ведае? Вядома, ведае. Я сама ў Лёвы не раз бачыла гэтага Валодзьку.

— Ён жыве ў Драбуша?

— Не. Драбуш не такі дурань, каб зэка ў сябе дома трымаць, ён не фраер. Кажуць, што Воўка жыве ў аднаго з яго сяброў, а вось у каго — хоць забі, не ведаю. — Яна павярнулася да дзвярэй і гучна паклікала: — Толька, а Толька, ідзі сюды!

З суседняга пакоя выйшаў ужо знаёмы Купрэйчыку хлопец. Капітан падумаў: «Дзеці ад розных бацькоў, а як падобныя паміж сабой. Усе ў маці пайшлі».

— Толя, ты Воўку, дружбака Драбуша, ведаеш?

— Таго, што твар у вуграх? Ага, ведаю. Ён раней да Драбуша прыходзіў, але ўжо тыдні два як не з’яўляецца ў яго.

— А ты адкуль ведаеш, з’яўляецца ён ці не з’яўляецца? — спытаў капітан.

Хлопец хмурна зірнуў на Купрэйчыка і сказаў:

— А я ў яго дома часта бываю.

— Навошта?

— У госці хаджу.

Хлопец яшчэ штосьці хацеў сказаць, але яго перабіла маці:

— Ты як размаўляеш з чалавекам?

— Як-як. Звычайна.

— Ідзі прэч адгэтуль, змыйся з маіх вачэй, паршывец!

Хлопец павярнуўся і моўчкі выйшаў.

— Толя сябруе з сынам Драбуша і часта бывае ў іх.

— А ён не скажа гэтаму Драбушу пра нашу гутарку?

— Не турбуйся, магіла. Чаго-чаго, а маўчаць усе мае дзеці ўмеюць.

— Ці працуе Воўка, вы не ведаеце?

— Не, не цікавілася.

— Марыя Рыгораўна, вось вы казалі, што Драбуш не будзе ў сябе дома зэка трымаць. Вы лічыце, што Воўка быў асуджаны?

— Вядома, тут і сумнявацца няма чаго. Я ж кажу, па-мойму, яны разам і тэрмін цягнулі. Яны і падчас вайны адно аднаго трымаліся. Нават калі Чырвоная Армія прыйшла, яны ж і ад фронту разам увільнулі. Праўда, Драбушу гэта было не складана: кульгае на адну нагу, а вось як Воўку ўдалося гэта зрабіць, не ведаю. Вы б яго паслухалі, у яго ж — адзін блатны жаргон.

— Як мне пераканаць Драбуша сказаць, дзе знайсці Воўку? — нібы разважаючы з самім сабой, задуменна прагаварыў Купрэйчык.

— Ох, не ведаю. Яму лягчэй руку аддаць адсекчы, чым блатняка-караша выдаць. Ужо ж вельмі ён за сваю рэпутацыю сярод такіх жа, як сам, баіцца. Да яго з лекамі не падыдзеш і на казе не пад’едзеш. Ты чалавек адукаваны, нябось, спецыяльную там навуку праходзіў, вось і думай зараз. Запомні, Мішка толькі аднаго баіцца: аказацца стукачом сярод блатных.

Неўзабаве Купрэйчык, падзякаваўшы Жовель, развітаўся з ёй і адразу ж накіраваўся ў аддзяленне.

Мачалаў быў на месцы, і капітан расказаў яму аб усім.

Начальнік аддзялення паглядзеў на яго і задуменна пацёр падбародак:

— Учапіліся мы за нітачку, але калі выцягнем Карунова — цяжка ска­заць. А ў мяне, Лёша, сэрца баліць, калі падумаю, што ў любы момант гэта набрыдзь можа новае злачынства здзейсніць, нават забіць каго-небудзь.

— Тут трэба разумна дзейнічаць.

— Так, гэта я разумею. Але ўсё адно, прашу цябе, як мага паскор справу.

— Добра. У мяне да цябе, Пеця, просьба. Падумай, як можна Жовель дапамагчы. Лёс у яе нялёгкі, дый дзяцей шкада.

— Твая праўда. Я разумею, сёння ж пагавару з кім трэба.

— Ну вось і выдатна. — Купрэйчык устаў. — А я пайшоў думаць і шукаць да гэтага Драбуша падыход. Ведаеш, я яго яшчэ ў вочы не бачыў, але адчуваю, што з гэтым гусаком павазіцца прыйдзецца.

Капітан пайшоў шукаць Новікава, якому даручыў выклікаць на наступны дзень прадаўца піва.

Новікаў даставіў Мулера ў аддзяленне і адразу ж запрасіў яго ў кабінет начальніка. Там знаходзіліся Мачалаў і Купрэйчык.

Пётр Пятровіч прапанаваў Мулеру крэсла, назваў сябе і адразу перайшоў да справы:

— Леў Абрамовіч, аднойчы вы ўжо нам дапамаглі, дапамажыце нам яшчэ раз.

— Я гатовы. Я паспрабую.

— Вось і добра. Тады слухайце.

14 Славін

Жыццё ішло сваім парадкам. За восенню прыйшла зіма, снежная, віхурная і злая.

Славін у вольны час доўгімі зімовымі вечарамі шмат чытаў. Але аднойчы ўвечары Уладзімір да кніг нават не дакрануўся. Напаліўшы печ, ён лёг на канапу і некалькі разоў перачытваў лісты ад маці і Рыты. Так ужо атрымалася, што ў адзін дзень ён атрымаў абодва лісты. Маці пісала пра хатнія справы, паведамляла, што яе запрашалі да следчага і яна давала сведчанні пра Латаніну, якую нарэшце затрымалі. Прачытаўшы пра гэта, Славін адарваўся ад ліста і ўсміхнуўся. Ён успомніў, як яго выклікаў да сябе Алтынін і ўрачыста абвясціў, што загадам начальніка абласнога ўпраўлення яму — лейтэнанту міліцыі Славіну — за пільнасць і аператыўную кемлівасць, выяўленыя пры выкрыванні здрадніка Радзімы, актыўнай памагатай гестапа Латанінай, абвешчана падзяка.

Аказалася, што яна, выконваючы заданне гестапаўцаў, па дакументах загінуўшай у канцлагеры Сыраежнай, выдала сябе за медсястру, пракралася ў медсанбат аднаго з савецкіх вайсковых злучэнняў, дзе і пратрымалася да канца вайны. Затым настаў для яе трывожны час, паўстала праблема — што рабіць далей. Ехаць у Мінск нельга, многія людзі пазнаюць у твар. Занадта ўжо адкрыта, асабліва ў першы час, яна дзейнічала. Тады адплаты не мінуць. Латаніна добра памятала і загад свайго шэфа: што б там ні было сысці пасля вайны ў ціхую затоку, жыць далей ад Мінска. Калі спатрэбіцца, яе знойдуць і перададуць прывітанне ад шэфа. Праўда, у тое, што яе знойдуць, яна не верыла, гэтак жа як і не верыла ў тое, што яе былы гестапаўскі шэф выжыве. І вось яна ў Сібіры. Карыстаючыся правамі ўдзельніцы Вялікай Айчыннай вайны, уладкавалася туды, куды ёй захацелася, і лічыла сябе ў поўнай бяспецы.

Уладзімір, адганяючы ад сябе ўспамін пра Латаніну, узяў ліст Рыты і зноў з радасным хваляваннем пачаў чытаць: «Любы, калі б ты ведаў, як я знудзілася! Лічу дні, калі ўбачу цябе. Учора была ў начальніка паліклінікі. Нагадала яму, што ён ужо даўно абяцаў адпусціць мяне. Я нават не вытрымала і запла­кала, начальнік злітасцівіўся нада мной і абяцаў, што хутка да нас у паліклініку прыбудзе папаўненне і ён мяне адразу адпусціць. Так што, дарагі мой, засталося, я думаю, трохі. Вытрымаеш?»

Уладзімір усміхнуўся, уяўляючы, як зменіцца кватэра з прыездам Рыты. Хлопец так аддаўся марам, што не звярнуў увагі на стук у дзверы. Стук паўтарыўся. Уладзімір, накінуўшы футра, выйшаў у сенцы і адчыніў дзверы. Каля іх стаяў дзяжурны:

— Слухай, Уладзімір Міхайлавіч, ізноў твайго падапечнага Мартава даставілі. Можа, пагаворыш з ім, разбярэшся?

Лейтэнант заўважыў, што дзяжурныя, карыстаючыся тым, што ён жыў побач, часта прасілі яго разабрацца з кім-небудзь, хоць маглі і самі прыняць рашэнне. Ён не крыўдзіўся, было нават прыемна, што ў ім маюць патрэбу. Уладзімір спытаў:

— Што ён зноў нарабіў?

— Ды зноў цешчу і жонку ганяў.

— Вось чалавек, абяцаў мне, што і пальцам больш не кране іх! Добра, я зараз прыйду.