Неизвестно - Дубянецкі

– А я даўно ведаю, што Яўтушэнка антысаветчык.

– Дык, бачыце ж, надрукавалі, ды ў “Правде”, – нясьмела кажа ўрач…

– А што, у “Правде”, у “Правде”! Думаеце там дурняў няма? – Колькі хочаш!” Вось гэты, хто дазволіў такую беліберду яўтушэнкаўскую ў “Правду” памясьціць – той адпеты дурак. Больш я вам нічога не скажу.

…Мяне сёньня наведалі Марыя з Ірынкаю і Коля з Віктарам Са­хар­чуком.

Увесь час я адчуваў сябе кепска, хоць намагаўся нікому гэтага не пака­заць…

Палата ўжо ўкамплектаваная. Пасьцельны рэжым ня зьняты.

Днём выклікаў да тэлефону Валодзя Паўлаў. Хацеў прайсьці ў палату, але не пусьцілі: не прыёмны дзень. Паразмаўлялі па тэлефоне даволі доўга. Пераслаў мне кур’ерам “Неделю” №37/1985 – нядзельны дадатак да газеты “Известия”. Я яе рэдка чытаю. Цяпер паглядзеў. Кінулася ў вочы “Пазабытая сенсацыя. Надта праўдападобная містыфікацыя” – як Конан-Дойл адпомсьціў свайму нядобразычліваму суседу, які кепска пра яго раманы гаварыў – адвакату, аматару-археолагу Рычарду Дэусону – падкінуў на месца яго раскопак шкілет саштукаваны з падоранага яму знаёмай Джэсі Фаулес чэрапам з грабніцы старажытнарымскай са сківіцаю, купленаю ў аднаго аматара-заолага з вострава Барнео. Гэта было ў 1908 годзе ў маёнтку таго ж адваката паблізу гораду Пілтдауна. “Пілтдаунскі чэрап” зрабіўся сенсацыяй у навуковым сьвеце, будучы прад’яўленым навуковаму таварыству Брытанскага музею. Усеагульны энтузіазм быў такім значным, што К. Дойлу ў такой сітуацыі небясьпечна было абвяргаць. Аднак у дзёньніку ён пазначыў: “Замест таго, каб зваліць невукаў у яму іх невуцтва, я сам закапаў там навуку”. У 1953 годзе з дапамогаю рэнтгеналагічнага і хімічнага аналізаў, праведзеных у лабараторыях Скотланд-Ярду, версія вучоных скептыкаў пра фальсіфікацыю была пацьверджаная.

А гэта ж знаходка так шчасьліва дапаўняла ланцуг эвалюцыі, якая пройдзена разумным чалавекам!..

Пра ўдзел Артура К. Дойла дакапаўся амерыканскі вучоны Джон Хетуэй-Уінслоу, які захапляўся вывучэньнем гістарычных фальсіфікацыяў.

Апрача таго, быў Стась. Заўтра ён з тымі самымі масквічамі едзе ў Пінск і Брэст.

22 верасьня 1985 году. Нядзеля. Былі Алесь Адамовіч і, вядома, Марыя.

Алесь едзе са сваім кінафільмам “Ідзі і глядзі…” ў ФРГ.

Абмеркавалі плёткі, што ходзяць вакол Алеся. Асабліва тую, што ён павінен быў узяць у цітры Я. Брыля і У. Калесьніка.

Ён днямі цікава выступіў у “ЛГ”. АТК2 сказаў, быццам бы, што, “цяпер у цябе (Алеся) будзе ворагаў яшчэ больш”.

Расказаў мне пра дзіўную сувязь Ніла Гілевіча з Сачанкам.

Дарэчы, чуткі “народныя” аддаюць ужо Нілаву пасаду – Алесю. Вельмі арыгінальна.

Марыя нарабіла столькі прыгажэнных букетаў, што заўтра трэба будзе падарыць Алене Сяргееўне і Ірыне Аляксандраўне. У мяне застанецца самы прыгожы, у самай прыгожай вазе.

Вячэрнія замеры: ціск 120/80; пульс 64. Рэдкасны штыль!

Перагаварыў з Жанай Сьцяпанаўнай Шалянок. Усё стала на свае месцы. Яна валодае такім дарам прыводзіць у сістэму нечыя хаатычныя ўяўленьні пра што б там ні было. Вельмі каштоўны сьпецыяліст!

Бадай што найбольшае шчасьце меў ад ліста Галечкі. Яна напісала яго ў Планерскім 18.09. Менск атрымаў праз тры дні. Ну а я – яшчэ праз адзін. Відаць, з Ірынкаю ў іх была дамоўленасьць пра нейкія “зразумелыя ўсім” шыф­ры-скарачэньні, як напрыклад, “Жыўслаўдзіў”, “Годаразн” (= надвор’е рознае). Бо далей-такі ідзе пра яго: “Сумаваць не дае. Паказвае Крым ва ўсіх іпастасях. Мора – нясьцерпна цудоўнае. Балтыйскай тэмпературы. Але занадта цывілізавана. Горы – вось гэта стыхія! Прападаю ў гарах: хвароба ўзыходжаньня ў вострай форме. На гэты час у бліжэйшых ваколіцах няма ніводнага “ня ўзятага” мною піка. Рыхтуюся да штурму больш аддаленых вяршыняў. Ногі ня хочуць ужо ісьці на ўзроўні мора. Мой гонар – узыходжаньне на Карадаг (дзякаваць Богу, не адбіўся на маім бюджэце). Сёньня еду глядзець Карадаг з мора.

Даведалася ўсё пра Валошына. Улюбілася. Зьдзейсьніла паломніцтва да высокагорнай магілы.

Цяпер мне здаецца, што няма прыгажэйшай мясьціны за Кактэбель. Зоры – як у планетарыі. Адпачываю душой і целам. Як вы? Пакуль ад вас нічога не атрымала. Усяго самага! Галечка”.

24 верасьня 1985 году. Яшчэ ў бытнасьць Мікіты Хрушчова “начальнікам” СССР, мне расказалі, што нейкая былая цэнзарка Дадзіёмава ў Менскім оперным тэатры прабралася за дазволеную лінію і кінула Хрушчову ліст.

Гэтая гераічная жанчына ўсё жыцьцё змагалася за свае і чужыя правы, але яна дапускала пры гэтым маленькую “памылачку”: яна верыла, што ў цэлым савецкая ўлада справядлівая, што гэта толькі асобныя ліхадзеі псуюць народу настрой.

Невядома, што яна прасіла ў Хрушчова і ці памог ён ёй. Кажуць. Што ягоныя “хлопцы” схапілі тады яе за абедзьве рукі і вывелі з памяшканьня.

А быў у Фаіны Дазіёмавай выпадак сапраўднай схваткі з энкавэдзісцкай зграяй.

Мужам Фаіны Дазіёмавай быў вайсковы дзеяч – начальнік штабоў аб’яднаных школаў (разьмяшчалася там, дзе цяпер Сувораўскае вучылішча). Ягонае прозьвішча было Цёмкін (а можа і Цёпкін?)

Паводле тадышняй моды, ён быў арыштаваны і кінуты ў турму, яе “перасялілі” ў нейкі падвал. Ёй пашанцавала неяк падбегчы да Панамарэнкі і перадаць яму ліст. Выклікалі справу. Разабраліся. Яго абвінавачвалі, што ён рыхтаваў антысавецкае паўстаньне з дапамогаю палякаў.

Выпусьцілі. Варта пацікавіцца ягоным далейшым лёсам.

26 верасьня 1985 году. Чацьвер. Даўно мне надакучае ўжо Марына Якаўлеўна Гурская, каб хутчэй выдаць “том” успамінаў пра яе нябожчыка Ільлю Данілавіча. Мяне зьдзіўляе, што нават некаторыя паважаныя добрыя літаратары праяўлялі клопат пра гэту кнігу. Мне сорамна нават называць іх тут. На мае лёгкія папрокі яны кажуць, што “гэта ж не пра Гурскага, а пра эпоху.”

Вось, нарэшце, гэтая кніга ў маіх руках.

Цёмна-балотнага колеру, прадаўгаватая, 192 старонкі, 8.75 ул.-выд. аркушаў 84х90 1/32. І галоўнае, цешыць маё сэрца і, мабыць, недзе ў магіле Гурскі пабіў у ладкі, што ёсьць і галоўны элемент у кнізе – АТ 12234! Гэта ж яго родная служба, кроў ад крыві, плоць ад плоці. Цудоўны тыраж – 2300: больш яна нікому не спатрэбіцца. А што ж у сярэдзіне? Тое, што пасьпеў ужо прачытаць – жах!

Адкрывае зборнік успамін самага “заслужанага” паплечніка і самага мацёрага прысаветчыка ў літаратуры і культуры – Пятруся Броўкі. Пяць з гакам маразматычных старонак. Аказваецца, гэтае трызьненьне апублікаванае ў 6-м томе Броўкавага збору. Выкінуць! Не пускаць у наступнае выданьне!

Зусім не абавязковым стаіць і ўспамін Мікалая Аляксеевіча, генерала – “салдат рэвалюцыі”.

А як успрымаць словы гэтага генерала: “…мы шчыра ўдзячныя нашай партыі і савецкай уладзе, што яны выхавалі нас такімі, зрабілі ўсё, каб мы сталі сапраўднымі камуністамі, высокаадукаванымі людзь­мі, пісьменьнікамі, а самае галоўнае – вернымі салдатамі нашай ленінскай партыі”.