Ганна Навасельцава - Святло зямлі Неўрыда

***

Кветка. Яго Кветка, што даравала зямлі святло. Што была святлом гэтай зямлі. Была святлом яго Неўрыды. Тады, калі чарадзеі Вялікага Кола стварылі гэты цуд, ніхто не ведаў, навошта трэба яе хаваць. Кожны неўр меў тое, што берагла магія Кветкі.

Пра яе згадваў Дзіў, які ведаў вялікую справу майго настаўніка. Ведаў Першага праз яго майстэрства, што дапамагло тады майму непрадбачанаму нікім чараўніцтву стаць плённым. Але не ведаў самога чарадзея. Таму што не мог яго бачыць.

Пра яе казала Каліна, якая даравала святлу сваё чалавечае жыццё. Яна ведала болей за ўсіх нас, хоць была смяротнай людской чараўніцай. Даруй мне, Каліна.

Пра яе ўспамінаў і мой брат. Многіх адправіў дачасна за Калінавы мост, але і сам у адным кроку да яго быў годным. Пазнаў, з якога я роду, памятаў, чым былі для неўраў усе Свецічы. І таму нагадаў мне пра сілу крэўнай дапамогі свайго роду. Я не забудуся пра гэты напамін.

Але Кветка. Яго агністая Кветка, якую трэба знайсці, а знайсці невядома як. Таямніцу захавання Кветкі ведаюць іншыя чарадзеі Вялікага Кола. Замову захавання зрабілі ўжо без яго: занадта многа ён, абраны, аддаў сваёй магіі вялікаму стварэнню чараў. Аддаў сваёй душы, як зрабіў дарунак зямлі. Аддаў нешта большае, чым душа. Ніхто так і не спазнаў, на што закляў малады чарадзей жывое стварэнне неўрыдскай магіі. Ніхто ўжо і не спазнае: вялікі Агонь умее хаваць свае таямніцы. Свеціцца Кветка полымем, іскрыстым, барвяна-зыркім... Каб толькі ён ведаў таямніцу захавання...

Неўр звяртаўся да ўсіх чарадзеяў Вялікага Кола. Да ўсіх тых, хто быў цяпер у небыцці. Да ўсіх тых, каго ўжо не было. У вытанчаныя ўзоры слоў сплятаюцца чары, у якіх зорным святлом ззяюць імёны... Яны адгукнуцца дзеля ўсяго таго, што пакінулі ў дарунак гэтаму свету. Таму што без Кветкі не застанецца святла. І тады на зямлю і ў свет прыйдзе Чарнабог, супраць якога адвеку змагаўся род Свецічаў.

Вялікае Кола заўсёды шанавала кожнага свайго. І цяпер яго чарадзеі прыходзілі на заклік адзінага, хто яшчэ не перайшоў Калінавы мост. Хто яго амаль перайшоў і здолеў вярнуцца назад. Амаль... Мёртвыя браты прыходзілі да адзінага жывога, каб дапамагчы яму памерці.

— Блізкага табе зорнага сонца, брат наш, — прамовіў вусцішны голас. — Няхай доўга асвятляе яно твой шлях чараў...

Ясным і надзіва празрыстым робіцца ягоны, неўраў, шлях, які знікае з дарог быцця. І адчувае Свеціч, як мінаецца Калінавы мост, застаўшыся за спінаю. Няма і не будзеўжоратунку. Не стане сілы другіраз вярнуцца. Але... ён сам хацеў гэтага.

Вялікае Кола пачула свайго брата.

Пачула і прыйшло да яго.

І цяпер яны стаялі побач, усе восем, што былі ў небыцці. Сумныя, сцішаныя твары. Нават чарадзею тут самотна і адзінока. Асабліва, калі на зямлі мінаецца пакінутае дзеля жыцця і радасці святло.

—Даруйце мне, браты. Даруйце, што дадам смутак да вашага смутку і горыч да вашай горычы, — з жалем прамовіў неўр.

— Не прасі даравання, брат наш. Калі-небудзь у небыцці мы сустрэнемся. І тады ў нас будзе час пагаварыць пра гэта. У нас будзе многа часу. Цэлая вечнасць, — усміхаюцца чарадзеі яго Кола.

Усё так. Ён адзіны, дзявяты, быў з імі, але яшчэ не іх. Ён адзіны яшчэ быў. Неўр і чарадзей. Апошні.

— Я прашу вас адкрыць мне таямніцу захавання Кветкі Неўрыды дзеля астатняй зямлі, дзеля свету быцця, у якім мінаецца дараванае намі, браты, святло.

Ціха іскрыцца амаль жывы смех. Гэта смяюцца ягоныя браты.

***

Смяюцца ягоныя браты, чарадзеі Вялікага Кола. Не смяецца толькі адзін з тых, хто пакінуў свет. Не смяецца толькі Першы Неўр, яго настаўнік.

— У цябе аднаго не хапіла мужнасці пайсці ад святла. Ты занадта прагна хацеў жыць, калі трэба было годна памерці, — з дакорам прамаўляе той. Змаўкае іскрысты, бесклапотны смех, і маўклівымі ценямі заміраюць іншыя чарадзеі, нібы ведаючы, што ўчыніцца далей. Згаджаюцца з безвыходным.

Маўчыць неўр Свеціч. Што можна сказаць на справядлівы дакор?

— Ты адзіны аказаўся слабым перад мяжой непазбежнага, выклікаў гнеў бес­смяротных, парушыўшы ўсё, што можна парушыць, — гнеўна гучаць словы.

І адчувае неўр, як паціху збіраецца, цягнецца да Вялікага Кола злая, варожая сіла. Тая, з якой змагаўся ў апошні дзень мінулага жыцця. Храм. Чары. Кроў.

— Настаўнік...

— Маўчы! Хіба такому можна даверыць Вялікую Кветку, апошнюю нашу надзею. Каб з усіх нас жывым застаўся годны... ён бы вярнуў Неўрыду. — У гнеўным голасе Першага загучалі пакліканыя ім чары, якімі ён тварыў, ведаў Свеціч, самыя небяспечныя закляцці. — Будзь ты на векі вечныя пракляты... мой наступнік, захавальнік крэўнага дарунку, адданага той зямлі і таму свету. — Завірылася, пайшла карагодам злая сіла, якая запаланіла сабою, здаецца, усё.

— Я даўно чакаў гэтага. Чакаў, апошні з ненавісных мне чарадзеяў, калі ты зробіш сваю апошнюю памылку. Я нават прыходзіў у ваш разбураны храм. Але ты сам прыйшоў да мяне, прыйшоў туды, адкуль ледзь вырваўся. Ты заўсёды быў упартым. Але болей ніякая людская чараўніца не перашкодзіць маім намерам. Я таксама доўга чакаў. Разам з табою.

Зніклі ягоныя браты з Вялікага Кола. І вакол сябе цяпер бачыў неўр толькі цемру, з якой гучаў гэты голас. Такі знаёмы голас... Алеў адным Свеціч не сумняваўся: гэта голас таго, супраць каго ён трымаў апошнюю мяжу абароны. Ад яго сыходзілі тыя чары, змаганне з якімі неўр не спыніць да апошняй кроплі крыві. Кроплі. Крыві.

— Мы зрадніліся, неўр. Мы сталі амаль братамі. Ты спаў на маіхруках у небыцці. І я здолеў зрабіць так, каб ты забыўся. Але праклятая цацка, у яго засталося зашмат волі. За гэта я знайшоў яго. Няхай цяпер не чакае збавення і спачыну. І ты не чакай. Вам будзе на векі вечныя дараванае самім Чарнабогам нежыццё.

Большае мой доўг перад табою, брат мой. Але я і сапраўды амаль забыўся. Але не забыўся зусім. І ты, вораг, не ведаеш пра Абярэг.

— Але нарэшце ты прыйшоў сюды, каб атрымаць пракляцце. Табе болей не памогуць твае прашчуры, неўр. Хто б мог падумаць, што крэўную повязь так лёгка зніштожыць. Хутка ты знікнеш, як зніклі тыя, і ніколі ўжо не народзішся. Нават Вялікая Кветка не выратуе ад Закляцця Веры, — да неўра пацягнулася чорная магія.

Чарнабог. Гэта тая знішчальная сіла, якая забіла ўсіх з яго народа. Закляцце Веры. Яго мог прынесці толькі Першы Неўр. «Чаму ты прынёс Закляцце Веры, настаўнік, — ціха пашкадаваў Свеціч. — Ці так спадзяваўся ратаваць свой народ?.. Чаму не звярнуўся да свайго крэўнага, дараванага зямлі і свету? Дарунку. Крэўнага».

Змагацца з Чарнабогам. Змагацца з Закляццем Веры. У небыцці. У небыццё... Але няма чаго губляць яму, апошняму. Сплятае чары неўр супраць чорнай магіі, і звыкла адгукаюцца на заклік тыя, хто заўсёды змагаўся з цемрай. Як і ён, неўр. Ён Свеціч, Светавіт з роду Свецічаў. З роду тых, хто, перамагаючы, нёс святло. За многія пакаленні святло ўвайшло ў яго кроў. Стала ім самім. Яно стварае яго самога, як святло Вялікай Кветкі стварае цуд жыцця.