Алесь Жук - Зоркі над палігонам

На тэрыторыю часці Карповіч зайшоў дзелавым, заклапочаным крокам, а падыходзячы да КПП, быццам і не глядзеў на днявальнага, казырнуў яму ў адказ.

Каб не паказваць, што ён навічок, Карповіч знарок не пытаўся на КПП, дзе казарма ягонае роты, думаў, што сам знойдзе. I пашкадаваў, што не запытаўся, калі апынуўся на тэрыторыі. Навокал не было ні душы: час заняткаў. I самому неяк няёмка хадзіць ад казармы да казармы ў той час, калі людзі заняты справаю.

Гэтая акалічнасць крыху сапсавала прыўзняты настрой, які меў спачатку Карповіч. Ён памкнуўся быў закіраваць ужо назад, паехаць, напрыклад, у горад, але заўважыў пад соснамі непрыкметны на першы погляд будынак штаба. Там павінен быць дзяжурны, і там можна пра ўсё даведацца.

На калідоры штаба было ціха і свежа, як і заўсёды бывае ў мураваных памяшканнях летам, калі не працуе абаграванне. Насупраць дзвярэй, праз якія зайшоў Карповіч, было вялікае акно.

За акном у невялічкім пакойчыку на стале стаялі тры тэлефоны, ля сценкі чырвонымі агеньчыкамі свяціўся шчыт селектара. Ля стала стаяла металічная шафа. У другім кутку, ля рацыі, якая стаяла на маленькім століку, сядзеў радыст.

За сталом адкінуўшыся плячыма да спінкі крэсла, сядзеў лейтэнант у паўсядзённай форме, з чырвонаю павязкаю на рукаве.

Ён быстрым позіркам акінуў Карповіча, яго новую, неабношаную форму, усміхнуўся, скрывіўшы вусны, і нечакана строга запытаўся:

— Новы афіцэр? Прадстаўляцца трэба, калі заходзіце да памочніка дзяжурнага па часці!

Ягоныя вочы холадна, звысака глядзелі на Карповіча, перакаціліся жаўлакі на шчоках.

Адчуванне свае перавагі і ўлады над Карповічам было ў гэтым позірку. Нешта непрыемнае варухнулася ў грудзях у Карповіча не з-за таго, што незнаёмы лейтэнант хацеў пажартаваць з яго, а з-за гэтага непрыхаванага адчування свае перавагі, якую — Карповіч адчуў — хоча паказаць лейтэнант.

Карповіч у свой час старанна, як і геаграфію, вучыў Статут і таму цвёрда ведаў, каму павінен прадстаў-ляцца афіцэр, калі прыбывае да месца службы. Гэты ж хударлявы доўгі лейтэнант з бясколернымі вачыма, які цяпер збіраўся напалохаць Карповіча, не мог быць ні камандзірам часці, ні камбатам, ні нават і камандзірам роты.

Захацелася асадзіць яго.

— Рана мне яшчэ вам прадстаўляцца,— знарок спакойна адказаў Карповіч і нават нявінна ўсміхнуўся.

Гэты адказ і ўсмешка быццам сцебанулі лейтэнанта.

— Як гэта рана? Калі кожны салага, прыбыўшы ў часць...

Лейтэнант падхапіўся з крэсла і ўтаропіўся ў Карповіча «сталёвым» позіркам, які, мабыць, вельмі часта дзейнічаў безадказна. Бо не ўсякі і генерал умее так паглядзець. Але што позірк, калі да яго не хапае самага малога — генеральскіх пагонаў?

— ...павінен сказаць вам,— быццам прадаўжаў пачаты памочнікам дзяжурнага сказ Карповіч,— кожны салага нават павінен сказаць вам, што, ідучы на дзяжурства, трэба твар памыць, бо...

На імгненне лейтэнант разгубіўся, мацнуў рукою то за адну, то за другую шчаку.

Карповіч не даў яму апамятацца:

— Малако на губах высахла, але засталося.

Радыст чмыхнуў у рукаў.

Лейтэнант не чакаў такога павароту. Твар яго пачырванеў, ён апёк позіркам Карповіча, азірнуўся навокал, як шукаў, што б ухапіць у руку, і напусціўся на радыста:

— А вы што? Вы дзяжурыць прыйшлі ці хіханькі строіць? Я вас зараз здыму з дзяжурства і адпраўлю на гаўптвахту!

Салдат стаяў па стойцы «смірна», глядзеў на адно месца на сцяне, і на твары ў яго блукала ўсмешка.

— Што, Вялічка, зноў пужаеш?

Дзверы ў пакойчык дзяжурнага адчыніліся, і ўвайшоў капітан з новенькаю павязкаю дзяжурнага па часці на рукаве. Ад ягонага крыху насмешлівага пытання лейтэнант нечакана звяў і махнуў рукою:

— Дьі вось тут...— I сеў да стала.

Капітан паглядзеў на Карповіча.

— Лейтэнант Карповіч. Прызначаны ў трэцюю роту камандзірам узвода.

— Карповіч? Вось ты які. Капітан Раманаў. Камандзір тае самае трэцяе роты. Як завуць цябе, лейтэнант Карповіч?

— Міша.

— А я Алёша. Аляксей Іванавіч.

Капітан паправіў фуражку. Быў ён прыкладна гэтакага ж самага росту, як і Карповіч, хударлявы, але жылісты, шыракаваты ў плячах, з загарэлым да чорнага, нібы ў туркмена, тварам. Капітан памкнуўся яшчэ нешта запытацца ў Карповіча, зірнуў на Вялічку, які засяроджана перагортваў журнал выдачы боепрыпасаў, усміхнуўся, выйшаў з дзяжурнага пакойчыка ў суседні і адтуль у калідор, асцярожна ўзяў Карповіча пад руку і вывеў на двор.

На ганку прыпыніўся, уважліва паглядзеў на Карповіча.

— Пасля інстытута? Планы, вядома, былі іншыя? Давялося ісці ў войска?

Карповіч згодна кіўнуў галавою.

— Што ж, не ўсе хочуць быць вайскоўцамі... А як служыць думаеш? Абы адслужыць? Ці чэсна, з усёю аддачаю? Так, каб ты камандзірам быў і мне памочнікам, каб мне не выхоўваць яшчэ і камандзіра ўзвода...

Капітан уважліва паглядзеў на Карповіча, Карповіч не чакаў такога пытання, збянтэжыўся.

— Не думаў яшчэ пра гэта.

— Падумай, Міша. Мне здаецца, што ў нас будзедобрая служба. 3 панядзелка ў вас пачнуцца зборы. Глядзі, вазьмі ад іх усё, што можна, каб потым перад салдатамі не губляўся і няёмка не было з-за свае недасведчанасці. Рота сёння ў нарадзе. Старшына там у ружпарку наводзіць парадак. Схадзі пазнаёмся са старшыной. У мяне дзяжурства, павінен быць тут.

Раманаў падаў Карповічу руку, усміхнуўся.

— А Вялічку ты правучыў. Ён у нас з першага дня заявіў, што сгане генералам. Але, відаць, не з таго боку пачаў. 3 такіх хлопцаў не бывае ні генералаў, ні добрых сяброў. Трэба людзей паважаць...

Карповіч не спяшаўся ісці да казармы, прыглядаўся да тэрыторыі. Заасфальтаваныя, чысценька падмеценыя сцяжынкі з пабеленымі вапнаю бардзюрамі, акуратна пастрыжаныя кусцікі збоч. Перад казармаю гонкія высокія сосны з пабеленаю карою — як і ў маладых дрэўцаў, прывязаных да калоў.

Казарма, трохпавярховая будыніна, свежа і нядаўна пафарбаваная ў жоўгы колер, вялікія, светлыя вокны.

Па лесвіцы са стаптанымі прыступкамі Карповіч зайшоў на другі паверх, адчыніў дзверы. Насупраць іх стаяў ля тумбачкі днявальны.

Карповіч казырнуў днявальнаму ў адказ на прывітанне і запытаўся:

— Дзе старшына роты?

— Вось тут.

Днявальны паказаў рукою на прачыненыя дзверы.

Старшы сержант, высокі, шыракаплечы хлопец, крыху касалапы, як мядзведзь, узяў пад казырок, назваўся:

— Старшына роты старшы сержант Паддубны!

— Лейтэнант Карповіч.

— О, дык разам служыць будзем! Вы ж яшчэ на зборы пойдзеце?

Старшына прыязна ўсміхнуўся лейтэнанту. Карповіч падумаў, што тут, аказваецца, пра яго ведаюць ужо і чакаюць. Два салдаты, якія наводзілі парадак у пірамідзе, уважліва прыглядаліся да новага афіцэра, усё роўна як хацелі зразумець — які ж ён, гэты новы камандзір?