Міхась Кацюшэнка - Прызнанне левага крайняга

Ён прыкрыў трубку далонню.

— Цягні сюды лейтэнанта, хутчэй...

Я паклікаў лейтэнанта, той з’едліва зірнуў на мяне:

— Гаварылі на хвілінку... Быццам у мяне няма іншых спраў.

Калі ён увайшоў у пакой, Васільеў працягнуў яму трубку:

— Гэта вас, вазьміце.

Лейтэнант узяў трубку і змяніўся на вачах. Ён выцягнууся, быццам стаяу недзе у ганаровай вахце, адказваў коратка і дакладна:

— Так, слухаю, разумею. Усё будзе зроблена.

Перадаў трубку Васільеву і неяк дзіўна паглядзеў на мяне:

— Вось і ўсё скончана. Загад начальства.

Ён выйшаў з пакоя і ў дзвярах сутыкнуўся з урачом.

Васільеў буркнуў:

— Табе пашанцавала, ты ўявіць не можаш, як табе пашанцавала, што я знайшоў гэтага чалавека. Аднак наперадзе ў нас непрыемная для цябе размова.

— Ясна...

Мне зноў стала ўсё абыякава.

— Як там наш хворы? — папытаў Васільеў у доктара.

Той гаворыць, што пакуль цяжка адказаць на гэтае пытанне канчаткова. Стары ў даволі цяжкім стане.

— Пайшлі,— кажа Васільеў і падштурхоўвае мяне да дзвярэй. Я хачу падзякаваць урача за добрыя адносіны, але не знаходжу ў сваёй пустой галаве патрэбныя словы і проста моцна паціскаю яму руку.

— Калі ласка, зрабіце ўсё, каб ён выжыў,— просіць Васільеў.

— Дужа непрыемная гісторыя...

Мы спыняемся каля машын.

— Вось дык задача... Тваю машыну нельга пакідаць тут,— задумваецца Васільеў.— I за руль табе нельга садзіцца. Зноў што-небудзь здарыцца. Давай ключы...

Ён садзіцца за руль маёй машыны, я — побач.

— Там многа крыві,—кажу я і паказваю на задняе сядзенне.

Васільеў вядзе машыну моўчкі.

— Дзіцячы сад,— гаворыць ён нарэшце,— робіцеся зоркамі, а ў галаве — мазгі дзіцячыя. Пра гэта мала хто падазрае, толькі мы, трэнеры, сапраўдныя вашы нянькі... Вось адно такое імгненне можа паставіць крыж на ўсім тваім жыцці, на ўсіх маіх намаганнях. А ты ж патрэбны камандзе, патрэбны зборнай. Заўсёды памятай пра гэта, нават калі ад цябе ідзе твая сяброўка... Уяві сабе, ты не знайшоў мяне, а я ў сваю чаргу — начальніка з дзяржінспекцыі...

— Дзякуй, Вадзім Міхайлавіч...

Мы моўчкі ехалі па горадзе. Дзе яна цяпер? Відаць, сядзіць у свайго дыпламата, расказвае, што ўсё ў парадку, са мной пакончана (калі яна наогул расказала яму пра мяне, як некалі мне пра свайго фрэнда). Усё скончана, я ніколі яе не ўбачу, ніколі... Я сціскаю скроні далонямі.

Як пазбавіцца ад гэтага болю, як?!

— Паставім тваю машыну ў мяне, назаўтра я папрашу знаёмага механіка, ён прывядзе яе ў парадак. Потым на таксі мы вернемся па маю машыну. Табе не грэх крыху праветрыцца,— раіць Васільеў і працягвае мне пачак цыгарэт.— Зацягніся некалькі разоў, тым, хто не курыць, дапамагае...

Я бяру ў рукі цыгарэту чорнага колеру з залатым фільтрам, зацягваюся. Сапраўды ў галаве з’яўляецца нейкая лёгкасць.

— Я вось тут чытаю табе натацыю, а сам успамінаю сябе. Ведаеш, і ў мяне прыкладна ў тваім узросце таксама адна гісторыя была незразумелая для мяне сённяшняга ды і для таго маладога футбаліста таксама... У адной спартыўнай гасцініцы была адміністратарка... Я, як толькі ўбачыў яе, адразу адчуў вось тут, у грудзях, нешта незразумелае... Пачаў хадзіць вакол, нарэшце асмеліўся, завёў размову... А яна гаворыць, ты ж яшчэ зусім хлапчук, а мне за трыццаць, у мяне дачка, муж, дастаткова самых розных жыццёвых праблем, і я не бачу цябе ў сваім жыцці, зразумей гэта і супакойся... Я слухаю яе і гляджу ў яе вочы — дзіўнага колеру, вялікія...

Ён замаўчаў на імгненне.

— Потым пачалася сапраўдная хвароба. Штодня, штоімгненна на трэніроўцы, на гульні, у час адпачынку я думаў пра яе. Калі выдаваўся вольны час, браў білет і імчаў у яе горад... Паміж намі нічога не было дый не магло быць. Яна не з ліку тых жанчын, якіх можна было захапіць чым-небудзь. Усё гэта працягвалася некалькі гадоў. Спрабаваў нейкім чынам вызваліцца ад думак пра яе. Нічога не дапамагала — ні сустрэчы з дзяўчатамі, якія былі намнога маладзейшыя, ні сябры... Павер, такое ў жыцці са мной было толькі аднойчы, і нават з будучай жонкай, а я кахаў яе, усё было інакш. Я ўвесь час міжволі параўноўваў яе са сваёй знаёмай адміністратаркай і не мог параўнаць. Ужо колькі гадоў прайшло, а я, павер, думаю часта пра яе і на душы робіцца цёпла...

Я са здзіўленнем паглядзеў на Васільева, які ўвесь час здаваўся мне, як і многім іншым ягоным падапечным, чалавекам даволі жорсткім, халаднаватым.

— Так што я цябе разумею, але ніякія асабістыя перажыванні не павінны адбівацца на галоўным. А на сённяшні дзень для цябе няма нічога больш важнага, чым футбол. Ты згодзен?

— Ага.

Мы паставілі машыну, потым вярнуліся ў бальніцу, а цераз некаторы час я заўважыў, што мы спыніліся ля дома Васільева.

— Вось што... Я цябе сёння нікуды не адпушчу. Застанешся начаваць у мяне.

Мы сядзелі разам з Васільевым і яго жонкай, пілі духмяны чай, а потым я апынуўся ў ложку. Сон не ішоў, я адчуваў, як грукаціць сэрца ў грудзях. А можа, яна нахлусіла, можа, у нечым пакрыўдзілася на мяне, вось і прыдумала ўсю гісторыю. Можа, вырашыла праверыць мяне, паглядзець, якой будзе мая рэакцыя на яе словы?! Трэба раніцай абавязкова пазваніць ёй, няхай я буду выглядаць хлапчуком, але ўсё роўна пазваню...

Раніцай я не пазваніў. На трэніроўцы я ледзь пераступаў нагамі, і Васільеў сказаў мне:

— На сёння для цябе хопіць. Каціся дамоў і адпачывай. Толькі не гэтак, як учора. Дамовіліся?

У адказ я махнуў галавой. Дома я залёг ля відэамагнітафона і ўвесь час чакаў, што яна пазвоніць, я верыў, што гэты званок абавязкова будзе, але тэлефон маўчаў як зачараваны. Толькі позна вечарам я пачуў у трубцы голас Булдыкі:

— Што з табой здарылася? На трэніроўцы ты нагадваў чалавека, якому адзінаму на зямлі ўдалося ўцячы з могілак і вярнуцца да жывых людзей.

— Пайшоў ты са сваімі параўнаннямі!

— Таварыш клапоціцца, а ты пасылаеш! Няўжо з-за гэтай? Ты вось што, давай пад’язджай да мяне. Будуць цікавыя людзі, абяцаю, яны цябе супакояць.

Я адмовіўся. Не хацелася нікога бачыць. Ніводнага чалавека на зямлі, акрамя яе. Але яна не пазваніла.

I не пазвоніць ужо ніколі.

Дзіўна, але я сам не пазнаваў сябе. Усе мае думкі таўкліся наўкруг аднаго... Дзякуй Васільеву, на трэніроўках ён рабіў выгляд, што не заўважае, што я раблю ўсё на чвэрць сілы. Праўда, праз некалькі дзён ён сказаў:

— Хопіць! Наперадзе адказная гульня. Гы патрэбен мне ў сваёй звычайнай форме.

— Я пастараюся...

I была тая адказная гульня. Я адчуваў, ногі мае цяжкія, цела не падпарадкоўваецца, я не магу сачыць за тым, што адбываецца на полі. Але потым мяне працяла адна думка — а што, калі яна знаходзіцца цяпер на стадыёне, разам са сваім дыпламатам, прывяла, каб паказаць яму крэціна, якім памылкова захаплялася. I вось ён, нікчэмны ігрок, ледзь цягае па полі ногі... Добра, зараз я пакажу табе, на што я здольны, глядзі! У цэнтры поля я атрымліваю пас ад Юркі (з-за гэтых дакладных, своечасовых пасаў яго, па сутнасці, і трымаюць у камандзе!), перада мной некалькі абаронцаў, мне трэба абавязкова прайсці іх. Дапаможа толькі мой любімы дрыблінг, я перакідваю на вялікай хуткасці мяч з нагі на нагу, праслізгваю паміж імі і адчуваю цяпер іхняе гарачае дыханне ззаду! Позна, цяпер ужо позна. Я аказваюся перад варотамі з правага краю, варатар кідаецца ў бліжэйшы вугал, а я мякка пасылаю мяч у дальні вугал. Гол! Стадыённая тарсіда раве, мяне адбымаюць хлопцы. Ад гэтай гульні, па сутнасці, залежыць, ці быць нам на прызавым месцы, а значыць, ці ўдзельнічаць потым у вядомым еўрапейскім турніры і яшчэ вельмі, вельмі многае. Тбіліская каманда, з якой мы гуляем, таксама рвецца на адно з першых месцаў. Сапраўдная дуэль! Ты глядзі, я дапамагу сваёй камандзе атрымаць перамогу. У мяне няма іншага выйсця, хоць тут, на стадыёне, сярод супернікаў, дзесяткаў тысяч балельшчыкаў, перад вачыма мільёнаў тэлегледачоў, я павінен быць пераможцам. Хоць бы тут... Потым гэтае адчуванне знікне, але — цяпер...