Міхась Кацюшэнка - Прызнанне левага крайняга

У канцы першага тайма нашы абаронцы праглядзелі верхавы ўдар галавой нападаючага тбілісцаў. Лік робіцца роўным. Некалькі разоў я атрымліваў нядрэнныя перадачы, але прабіцца да варот не змог, адзін раз ударыў здалёк. Варатар з цяжкасцю, але ўзяў мяч. У перапынку Васільеў стараўся выглядаць спакойным. Ён даў звычайную ўстаноўку на далейшую гульню, сказаў, што праз цэнтр поля нам больш не прабіцца, таму трэба дзейнічаць па краях, у поўную сілу скарыстоўваць доўгія перадачы.

Ён падышоў да мяне, падзякаваў за гол.

— Я не спадзяваўся ўбачыць цябе сёння ў форме, нават думаў пра замену. Дзякуй... Я прашу цябе, патрэбны яшчэ галы, яшчэ, выкладзіся, калі зможаш.

— Пастараюся,— паабяцаў я. Адчуваў я сябе не вельмі добра, я разумеў — гэта проста ўдача ці нейкая незразумелая, невытлумачальная бліскавіца сярод шэрага неба майго настрою, але ці знайду я сілы на паўтор?

— Ты гуляй усярэдзіне, крыху наперадзе,— параіў Вадзім Міхайлавіч Булдыку,— працуй на Кастуся. Патрэбны вытанчаны, нечаканы пас на адрыве...

— Добра, добра, Вадзім Міхайлавіч,— адказаў Стас, а мне сказаў: — Не разумею, як ты мог праскочыць іх. Нешта неверагоднае. Ты дзіўны чалавек... Спачатку поўзаў па полі, нібыта жук, а потым — як узляцеў — сапраўдны выбух...

Я перапыніў яго:

— Паслухай... Далей зробім так... Я перамяшчаюся ў цэнтр, мяняюся з Гайдуком...

— Не разумею,— гаворыць Стас.— Трэнер жа сказаў ісці па краях, навошта ты ў цэнтры...

— Гэта на некалькі мінут, за мной пацягнецца, абавязкова пацягнецца Гурцышвілі, бачыў, ён не адыходзіць ад мяне ні на крок. Потым, у час контратакі, я раблю страшэнны рывок па левым краі, ты будзеш сачыць за мной і своечасова аддасі пас... Галоўнае, адарвацца ад яго. Я буду берагчы сілы на рывок.

Я невыпадкова сказаў гэта. Я добра ведаў Гурцышвілі, вельмі тонкага абаронцу, лепшага прэферансіста сярод футбалістаў, своеасаблівага чэмпіёна краіны. Ён разлічвае любую сітуацыю да дробязей, заўсёды ўважлівы. Так проста яго не абвесці вакол пальца. Толькі б мне хапіла сілы, толькі б хапіла. Калі яна не тут, на стадыёне, то, значыцца, ля тэлевізара. Не ведаю чаму, але я ўпэўнены — яна глядзіць.

У пачатку другога тайма ў нас нічога не атрымлівалася, тбіліскія хлопцы не давалі вырвацца з нашай паловы поля, увесь час ціснулі на нашы вароты. Я туды-сюды матляўся ў цэнтры поля, побач быў Гурцышвілі. Потым адбылося тое, на што я нават разлічваць не мог. Пасля масіраванай, працяглай атакі наш варатар далёка-далёка выбівае мяч, паўабаронца перакідвае яго Стасу. Я заўважаю ягоны жэст — імчы наперад — і бягу спачатку па цэнтры поля, а потым, набіраючы хуткасць, перамяшчаюся на левы край. Гурцышвілі заўважае мой манеўр і вяртаецца на сваё месца, аднак я ўжо далёка, атрымліваю пас Булдыкі і паўдугой набліжаюся да варот, вось яны зусім блізка, трэба тэрмінова аддаваць пас Гайдуку, ён адкрыты ў самым цэнтры, я разумею гэта, але я павінен забіць сам, толькі сам... 3 левай нагі пасылаю мяч пад перакладзіну. Няўжо гол! На мае плечы навальваюцца Стас, Гайдук... Я бачу, як падскокваюць з лаўкі запасных Васільеў, другі трэнер, масажыст...

Калі вяртаемся ў раздзявалку, я ледзьве трымаюся на нагах. Мяне абдымае Васільеў.

— Вось бачыш, усё прайшло, ты ўзяў сябе ў рукі... Футбол лепшае наша лякарства.

Я ўключаю гарачы душ, потым халодны, зноў стаю пад гарачым... Сёння я перамог яе, перамог яе дыпламата, перамог сябе... Я думаю пра гэта, але ніякай радасці не адчуваю.

Назаўтра ў газетных справаздачах напісалі, што я зрабіў у матчы немагчымае; мне пазваніў Васільеў, працытаваў некалькі вытрымак з газет, спытаў, як я сябе адчуваю. Я сказаў, што ўсё нармальна, ляжу і чытаю. На самой справе я сядзеў ля акна, глядзеў на халодныя будынкі ўдалечыні і стараўся ні пра што не думаць. Пазваніў яшчэ Юрка, сказаў, што дзякуючы мне ў яго з'явілася другое дыханне, ён зноў адчувае сябе маладым, яму хочацца проста гуляць у футбол. Я ў сваю чаргу сказаў, што, каб не ён, я б ніколі не забіў гэтыя галы, яму трэба не апускаць рукі, а заўсёды верыць, што ён сапраўдны майстар, якіх у нас нямнога. Юрка прапанаваў праехацца куды-небудзь «у грамадскае месца, дзе шмат дзяўчат, святла і музыкі», але я адмовіўся. Не было ніякага жадання. Потым я доўга хадзіў ля тэлефона, але той маўчаў. Я не здзіўляўся. Я ведаў, яна не пазвоніць.

11

Здаецца, я праспаў усё на свеце — зарадку, сняданак. Пасля позняй юшкі я спаў як забіты, бачыў нейкія ўрыўкі кароткіх сноў, у якіх абавязкова прысутнічаў Станіслаў Пятровіч, чуў ягоныя бясконцыя расказы пра рыбалку, прачынаўся, зноў засынаў... Калі раскрыў вочы, то ўбачыў, што на вуліцы дождж, у акно задзімае вецер. Я з галавой залез над коўдру, але сну ўжо не было. 3 неахвотай пагаліўся і, нацягнуўшы спартыўны касцюм, пайшоў у сталоўку. У ёй было пуста, усе паспелі паснедаць. Праўда, афіцыянтка заўважыла мяне і пабегла накрываць. Я падзякаваў, сказаў, што няма ніякага апетыту, і папрасіў некалькі шклянак моцнага чаю. Без ахвогы выпіў чай,пайшоў да сябе. Нейкія людзі (я не заўважаў раней іх) паглядаюць на мяне, аб нечым гавораць. Учора Станіслаў Пятровіч гаварыў, што яны нават прасілі наладзіць сустрэчу са мной, але ён, малайчына, адказаў, што я атрымаў траўму і прыехаў усяго на некалькі дзён, каб крыху адпачыць, ачуняць. А, між іншым, мне ёсць што расказаць... Можна ўявіць, як выцягнуліся б ад здзіўлення іхнія твары...

3 салона даносіцца музыка. Мабыць, грае тая дзяўчына з ганарлівым позіркам? Я заходжу ў гасціную, ціха зачыняю за сабой дзверы. Яна адрываецца ад раяля, паглядае на мяне.

— На вуліцы зноў дождж,— кажу я, быццам прашу ў яе прабачэння.

— Дождж,— уздыхае яна.— Вечны дождж.

Некалькі імгненняў яна сядзіць нерухома, потым зноў пачынае іграць.

— Вам падабаецца? — пытаецца яна. Кароткі позірк, ледзьве прыкметная даверлівая ўсмешка.

— Падабаецца.

— Мне — таксама. Гэта Гайдн.

Добра, што мы адны ў гасцінай. Ціш-цішыня ў душы. Я заплюшчваю вочы, і мне здаецца, некуды імчу па начной шашы. Мне ўсё роўна, што там наперадзе чакае мяне, мне прыемна ехаць, вось і ўсё... Ехаць, ехаць.

— Можа, хочаце паслухаць што-небудзь сучаснае? — яе голас гучыць аднекуль здалёк.

— Калі ласка...

Мне здаецца, яна ўзрадавалася свайму адзінаму слухачу. Яшчэ некаторы час мы сядзім удваіх, потым заходзіць нейкая пажылая парачка. Яна кончыла іграць, глядзіць на мяне.

— Ведаеце што, пойдзем вып'ем кавы. Тут добра гатуюць,— прапанаваў я.

— 3 задавальненнем,— згаджаецца яна.

— Шкада,— уздыхае незнаёмы стары.— Вы цудоўна іграеце, мы прыйшлі паслухаць.

Ён, як мне здаецца, непрыязна глядзіць на мяне.

— Прабачце, але канцэрт закончаны,— кажу я.

У маленькім кафетэрыі нікога няма.

— Вы дарэмна пакрыўдзілі старога,— гаворыць яна і маленькімі глыткамі адпівае каву.