Міхась Кацюшэнка - Прызнанне левага крайняга

— Не згоніць, а папросіць выслабаніць столік. Такая ў яго пасада.

— Няёмка.

— Не звяртай увагі.

I вось мы сядзім за столікам, за якім некалі была побач Вера (лепш не ўспамінаць пра гэта). Галя маленькімі глыткамі адпівае шампанскае, гаворыць:

— Адкуль яны ўсе цябе ведаюць? Дзіўна, але ад нашага століка амаль пе адыходзіць афіцыянт, проста нейкі замежны сервіс.

Я ўсміхаюся, сапраўды Парфірыч пастараўся.

— Некалі я любіў бываць тут. Даўно гэта было, Галя, у маладосці.

— А ты што, стары?

— Адчуванпе старасці альбо маладосці, як любіць паўтараць мой бацька, не залежыць ад узросту, усё залежыць ад унутранага стану чалавека. Менавіта там, далёка ўнутры я адчуваю сябе старым чалавекам (і тут я лаўлю сябе на думцы: «Што гэта я ёй расказваю, навошта?).

Відаць, я раптоўна змоўк, чым здзівіў Галю.

Яна ўскінула на мяне вочы (я нават здрыгануўся, якія яны вялікія і празрыстыя):

— Чаму ты замаўчаў, цябе нешта засмуціла?

— Ды так... Гавару табе сумнае нешта, а мы, наколькі я разумею, прыехалі сюды адпачыць?

Яна сказала, што ёй цікава мяне слухаць, таму што яна зусім яшчэ нядаўна адчувала нешта падобнае, калі раптам усё, уключаючы музыку, перастала яе цікавіць, здавалася, ад гэтага адчування будзе немагчыма калі-небудзь пазбавіцца, але потым усё нечакана сцішылася ў душы, зноў пачалі хваляваць здаўна знаёмыя рэчы.

— У мяне чамусь ніяк не праходзіць. I можа не скончыцца ніколі,— раптоўна выпаліў я, а потым дадаў рашуча: — Пайшлі танцаваць. Людзі наўкол, між тым, адчуваюць сябе нядрэнна. Я зайздрошчу ім.

Танцавала яна лёгка, з сапраўдным адчуваннем рытму. Я ўслых пашкадаваў, што не ўмею так. Яна сказала:

— Цікава, я ўяўляла вас зусім іншымі. Мне здавалася, спартсмены, асабліва прадстаўнікі такіх відаў, як твой, нейкія, як бы табе сказаць...

— Гавары проста — крэціны з адной звілінай у галаве.

— Не зусім так, але нешта падобнае. Аднойчы я ў метро чула размову маладых хлопцаў са спартыўнымі сумкамі на плячах. Не пераказаць...

Я сказаў:

— Прабач, але і твае музыканты такое могуць адмачыць! Футбалісты побач з імі часам выглядаюць паказальнымі гімназістамі з правінцыяльнага гарадка.

Яна зрабіла выгляд, што не пачула маіх слоў, пачала есці карэйку, якую тут выдатна гатавалі. Я адчуў, што на душы робіцца лягчэй. Шкада толькі, што на непрацяглы тэрмін, на нейкую гадзіну-дзве, потым вернецца ранейшае, і ад яго не пазбавіцца.

— У цябе засмучоны выгляд, можа, ты шкадуеш, што прыехаў сюды са мной?

— Наадварот, у мяне зараз нармалыіы настрой, быццам зваліўся нейкі цяжар.

— А можа, ты ўсё гэта прыдумаў? Павер, бывае так — у чалавека ў прынцыпе ўсё нармальна, але ён раптам стамляецца і пачынае ўсё ўскладняць... З’яўляецца шмат праблем, якія не даюць радавацца жыццю...

Я міжволі ўсміхнуўся.

— Ты разважаеш, як псіхолаг з нашай каманды. Ён часта прыходзіць з падобнымі размовамі. I тут пачынаецца... Нам трэба трымаць сябе ў руках у самыя складаныя моманты жыцця і гульні, трэба вучыцца пераконваць сябе ў тым ці іншым, трэба паляпшаць настрой, трэба захоўваць нервы... Мы глядзім на яго, слухаем, і нам, павер, бывае смешна. Самі ведаем яго даўно, розныя падрабязнасці з уласнага жыцця псіхолага і бачым, што сам ён не можа як след перамагчы розныя нягоды. Жыве шмат гадоў з нялюбай жонкай, пастаянна матляецца ў другі горад, дзе яго чакае любімая жанчына. I яшчэ шмат іншага. I з выгляду ён чалавек первовы, набрынялыя мяшкі пад вачыма ўвесь час уздрыгваюць, рукі трасуцца. Але вось вучыць нас і верыць, што зможа дапамагчы...

Потым я дадаў:

— Прабач, я не хацеў цябе пакрыўдзіць... Я нічога не прыдумаў для сябе, на сённяшні дзень я сапраўды не ведаю, хто я ёсць, чым буду займацца заўтра, яшчэ праз дзень...

Яна нічога не адказала. А я раптоўна ўспомніў адзін вечар за гэтым самым столікам, побач хадзіў той самы Парфірыч. Настрой у мяне быў выдатны — я забіў у апошніх матчах некалькі галоў, мы выйгравалі, і Вера сказала мне ў той вечар, што адчувае сябе па-сапраўднаму шчаслівай. Яна не любіла такіх слоў і ніколі не збіралася мне іх гаварыць, але не змагла іх стрымаць. Мы танцавалі, і я спотайкі цалаваў яе. Як даўно і як нядаўна тое было!

Побач апынуўся Парфірыч.

— У вас усё ў парадку?

— Афіцыянт вельмі часта падыходзіць. На наш столік звяртаюць увагу,— адказаў я.— Скажы яму, каб не мітусіўся перад вачыма.

I тут Парфірыч нахіліўся да мяне:

— Ты не падумай, я памятаю пра грошы... Некалькі разоў я прыносіў іх, але ты не заходзіў. Я бываў на матчах, насіў грошы ў кішэні, але ж да вас прабіцца, як да якога-небудзь прэзідэнта. А нядаўна замяніў машыну, а часы не тыя. Навару амаль ніякага няма.

- Ды кінь ты гэта, Парфірыч... Мне ў бліжэйшы час не спатрэбяцца.

- Вось і дзякуй, а то я падумаў, ты заехаў спецыяльна, і месца сабе не знаходжу... Што яшчэ трэба?

— Фірменныя цыгарэты ёсць?

- Ты пачаў курыць? — на ягоным твары здзіўленне.Звычайна ў гэтым рэстаране нават у кампаніі я толькі еў.

— Чамусьці пацягнула. У вас так прыемна.

— Тады трымай. 3 майго асабістага фонду. Падарунак,— ён працягнуў пачак фірменных цыгарэт.

Мы выпілі, і я прагна зацягнуўся. 3 непрывычкі зашумела ў галаве. Мяне пацягнула выгаварыцца, першы паказчык таго, што я выпіў. Я пачаў расказваць пра тое, якіх людзей сустракаў у гэтым рэстаране, як аднойчы тут на маіх вачах счапілася нейкая кампанія з артыстамі вядомага цыганскага тэатра, мы не маглі не ўмяшацца і ледзьве не трапілі ў міліцыю разам з усімі, але нас імгненна пазналі, і мы зніклі незаўважна, дзякуючы намаганням усё таго ж Парфірыча. Яшчэ я паказаў на дзяўчат за суседнімі столікамі...

I тут у яе вачах бліснулі свавольныя агеньчыкі. Я зразумеў — перабраў у сваіх гісторыях.

— Ну й успаміны!..— Яна не схавала насмешкі. Але, відаць, убачыўшы маю разгубленасць, памякчэла: — Раскажы лепш пра сябе, пра сваё жыццё. Не ведаю чаму, але мне хочацца ведаць пра цябе ўсё.

Я паглядзеў у яе вочы. Недзе глыбока, далёка ў іх... Прывабны паўзмрок, таямнічы паўзмрок... Што я мог расказаць ёй? Пра якое жыццё? Тое, што было пасля Веры. Як спрабаваў забыць яе, шукаў выпадковых сустрэч, потым паводзіў сябе як сарамлівы хлапчук. Я не мог уявіць на яе месцы другую... Я маўчаў, курыў і глядзеў некуды міма яе вачэй, я не мог нічога сказаць.

— Прабач,— сказаў я нарэшце,— занесла... Давай лепш вып'ем шампанскага. Пасля яго не так страшна...

Яна робіць маленькі глыток.

— Ты зараз нагадваеш мне хлапчука. А спачатку здаваўся нейкім самаўпэўненым піжонам. Цяпер ты зусім іншы... Хоць не, я зразумела гэта яшчэ тады, як ты раптам прыйшоў слухаць музыку. I твой твар... Нечаканасць. Я ледзь не збілася.

Падскочыў Парфірыч:

— Косця, хлопцы з аркестра пазналі цябе. Пытаюцца, што сыграць, бясплатна, вядома. Падарунак табе...